Bộ phim tài liệu Khi chiến tranh đã đi qua (Regret to inform) của đạo diễn Barbara Sonneborn đã ghi nhận nỗi đau thời hậu chiến của những người vợ mất chồng, người mẹ mất con ở cả hai đất nước Việt Nam và Mỹ trong cuộc chiến tranh đã lùi xa cách đây 35 năm dự kiến được phát sóng vào hôm nay (14g ngày 17/4) trên sóng VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam.

Đạo diễn Barbaca Sonneborn

Phim kể về những câu chuyện trong thời kỳ chiến tranh đã lùi xa 35 năm, những người phụ nữ ở hai phía Việt Nam và Mỹ, khi chồng không còn một mình phải gánh vác gia đình nuôi dạy con cái và nỗi đau của người mẹ mất con… đã được tái hiện suốt 72 phút trong phim Khi chiến tranh đã đi qua. Bộ phim cho người xem thấy rõ nhất một điều: Chiến tranh thật vô nghĩa, nó chỉ mang lại chết chóc, đau thương và nó kéo dài rất lâu sau khi tiếng súng đã ngưng. Đạo diễn Barbara Sonneborn tâm sự: “Tôi chỉ muốn làm một viên gạch kết nối những người phụ nữ mất mát để xóa đi thù hận”. Năm 1999, phim được gửi đi tham dự giải Oscar, lọt vào top 5 phim hay nhất và đoạt giải thưởng Phim mới nhất, trung thực nhất thời hậu chiến. Ngày 24/1/2000, bộ phim Khi chiến tranh đã đi qua được công chiếu trên toàn nước Mỹ và gây tiếng vang lớn. Đặc biệt, phim còn giành “cú đúp” giải thưởng lớn của điện ảnh Mỹ: Phim tài liệu hay nhất về chiến tranh Việt Nam và giải Đạo diễn xuất sắc nhất. Mới đây, bà Barbara Sonneborn - tác giả Regret to inform đã sang Việt Nam đàm phán về kế hoạch công chiếu bộ phim ở Việt Nam.

Nữ nhà văn Mỹ Barbara Sonneborn có chồng tử trận tại miền Nam Việt Nam. Nỗi thương nhớ chồng luôn thường trực trong bà. Năm ấy đúng vào ngày sinh nhật của người chồng quá cố, một đêm bà mơ thấy ông về trong bộ quân phục nhà binh. Tỉnh dậy bà tự hỏi tại sao mình lại không một lần đến thăm nơi người chồng thân yêu đã nằm xuống? Ý tưởng ấy đã thành hiện thực vào năm 1992. Đến Việt Nam, bà tự hỏi nỗi đau mất chồng của người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh có gần với nỗi đau của bà? Và đó cũng là thông điệp của phim Regert to inform. Bà Barbara Sonneborn cùng ông Chánh án tòa án San Fransisco đã bán hai tòa biệt thự để hoàn thiện bộ phim với những nhân chứng là những người phụ nữ mất chồng trong chiến tranh từ cả hai chiến tuyến.

Trong phim có một người phụ nữ Mỹ da đen, vợ của một trung úy trong đơn vị rải chất diệt cỏ năm 1967. Năm 1970 ông về nước, ốm yếu rồi qua đời năm 1978. Về sau người ta kết luận viên trung úy bị nhiễm chất độc màu da cam. Người phụ nữ này nhắc lại những dằn vặt của chồng khi chất diệt cỏ gây chết chóc cho người dân Việt Nam và ông cho rằng sống ở trên đời không nên làm điều ác... Còn một người phụ nữ da đỏ thì có chồng chết trong chiến tranh Việt Nam. Một nhân chứng người Việt Nam là một cô gái, vì chiến tranh phải đi làm điếm cho lính Mỹ từ khi mới 14 tuổi. Trong thời gian làm điếm cô gặp được một người đàn ông Việt Nam yêu cô thật lòng. Chưa kịp thành vợ chồng thì anh tử trận. Nỗi đau của cô gần với nỗi đau của vợ mất chồng bởi “một ngày nên nghĩa” nó chứa đựng biết bao tình cảm chân thực. Năm 1973 cô được một chuyên gia quân sự Mỹ đưa về nước... 

Đạo diễn Barbara đã nói: “Bên này hay bên kia chiến tuyến đều có nỗi đau. Mọi chuyện đều có thể đàm phán hòa bình. Ở đây tôi chỉ muốn nói đến chiến tranh và nỗi đau của những người phụ nữ”. Và điều đó đã được phản ánh sâu sắc của bộ phim với bức thông điệp mang tính nhân văn sâu sắc: “Không chiến tranh để người phụ nữ không chịu cảnh đau khổ góa bụa, mất chồng, mất con. Đó cũng là lý do cho sự ra đời của những thước phim tài liệu Khi chiến tranh đã đi qua.

TRẦN THU (tổng hợp)