Trong chuyến lưu diễn mới đây tại TP Tuy Hòa, Đoàn kịch nói Công an nhân dân (Tổng cục Xây dựng lực lượng - Bộ Công an) đã biểu diễn phục vụ cán bộ, chiến sĩ Công an Phú Yên và đông đảo người hâm mộ vở kịch Những quân bài định mệnh. Vở kịch là lời cảnh báo nạn tham nhũng đang hoành hành, đồng thời còn là lời cảnh tỉnh, nhắc nhở mỗi người chúng ta phải sống sao cho không để phần “con” lấn át phần “người” trong tình cảm, suy nghĩ và hành động hàng ngày, không tự đánh mất mình trước cái xấu, cái ác...
Một cảnh trong vở diễn Những quân bài định mệnh - Ảnh: THẠCH BÍCH
Lấy tư liệu từ một vụ án có thật mà nhiều người biết (vụ án Tân Trường Sanh, đưa ra xét xử năm 1999 ở TP Hồ Chí Minh), tác giả Phan Gia Liên viết nên kịch bản này. Nội dung kịch bản xoay quanh cuộc đời của một trưởng ban chống buôn lậu thuộc ngành Hải quan tên là Trương Nhất Long. Ông là một người lính trở về sau nhiều năm dạn dày trên chiến trường lửa đạn khốc liệt, nhưng đã bị những cám dỗ của thời bình quật ngã. Những vụ đút lót hậu hĩnh, ăn chơi sa đọa nhưng kín đáo (Long có hai con riêng với cô vợ bé chỉ bằng tuổi con mình, nhưng vợ lớn suốt một thời gian dài không hề hay biết) đã biến ông ta trở thành một người đạo đức giả. Trượt dài trong sự tha hóa và những mưu tính, thủ đoạn, khi nhận thấy có khả năng bị pháp luật “hỏi thăm”, Trương Nhất Long thuyết phục người vợ hiền lành của mình thực hiện màn kịch ly hôn nhằm phân tán tài sản có được nhờ tham ô. Nhưng cuối cùng, kẻ “gieo gió” đã phải “gặt bão”, Long vào tù, ra tòa rồi bị kết án tử hình.
Nét nổi bật và độc đáo của vở diễn này là tác giả đã để cho nhân vật chính Trương Nhất Long tự mình giằng xé, đấu tranh với chính mình trước cái tốt và cái xấu (thể hiện qua hai nhân vật giữ vai “con” và “người” với trang phục, diện mạo khác nhau). Đó là sự giằng xé giữa phẩm chất còn lại của một người lính với sự cám dỗ khó có thể cưỡng lại được của những đồng đô la xanh, giữa tâm trạng của một người chồng rất yêu thương vợ con nhưng phải bấm bụng diễn màn ly hôn giả để có thể tẩu tán tài sản, giữa sự đấu tranh tư tưởng: muốn khai ra các “đàn anh, cấp trên” đen tối nhưng lại không đủ dũng khí…
Về mặt nghệ thuật, khác với cách thể hiện truyền thống, đạo diễn - NSƯT Trần Nhượng đã có cách tìm tòi và đổi mới trong thể hiện. Đó là sử dụng “múa và trống của sân khấu tuồng, quạt của chiếu chèo, màu sắc trang phục đối chọi… với nhiều thủ pháp cách điệu cùng âm thanh, ánh sáng phối hợp nhuần nhuyễn, tạo cho vở diễn tiếng nói đặc sắc và sức sống riêng”. (NSND, đạo diễn Doãn Hoàng Giang). Bên cạnh đó, lời thoại trong vở diễn mạnh mẽ, quyết liệt nhưng cũng rất đời thường.
Lý giải vì sao đứa con tinh thần của mình mang tên Những quân bài định mệnh, tác giả kịch bản Phan Gia Liên tâm sự: Sự tha hóa bao giờ cũng diễn ra rất từ từ, ngấm dần, ngấm dần rồi tự lúc nào, người ta biến mình thành một quân bài cho người khác sử dụng, chi phối, sát phạt trong cuộc chơi. Cho nên, mỗi con người phải cảnh giác ngay với chính mình.
BÔNG LAU
