Ai đã từng yêu mến Phùng Quán đều biết đến tiểu thuyết Trăng Hoàng Cung. Tác phẩm được “chưng cất” từ chính mối tình cuồng si đơn phương, đau khổ làm khơi dậy trong Phùng Quán nguồn mạch thơ mới, nên mới có “Anh khát thơ và anh khát em/ Chuyện thường tình hóa thành bi kịch”. Tôi đã may mắn được nhà văn Hà Khánh Linh tâm sự những nỗi niềm của mình, với tư cách là nhân vật trong Trăng Hoàng Cung của nhà thơ Phùng Quán.
NỖI NIỀM “TRĂNG HOÀNG CUNG”
Nhà văn Hà Khánh Linh
Với Trăng Hoàng Cung, Phùng Quán đã để lại những tinh hoa của một đời thơ, là sự thăng hoa của một người khao khát yêu cháy bỏng. Đọc Trăng Hoàng Cung, người đọc hình dung nhân vật chính trong thơ của ông rất đẹp. Vẻ đẹp của người con gái nơi sông Hương núi Ngự với áo tím, với trăng đã làm chao đảo trái tim Phùng Quán.
Thời gian đó, nhà văn Hà Khánh Linh vẫn còn bị “sốc” sau khi ly hôn chồng trước đó một năm (1983). Bà đang bị bệnh tim, lại phải nuôi hai đứa con nhỏ. Đúng lúc này thì Phùng Quán xuất hiện. Ông đến nhà thường xuyên quá thành quấy rầy, rất nhiều lần nữ nhà văn từ chối. Bà nói: “Mỗi ngày phải tiếp chuyện thơ anh một hai lần thế này thì tôi thật… ngán! Tôi còn bao nhiêu việc phải làm, còn anh thì bao giờ cũng muốn ngồi lâu”. Có ai ngờ, chính mối tình cuồng si đơn phương, đau khổ vì không được yêu lại ấy đã khơi dậy trong Phùng Quán nguồn mạch thơ ào ạt chảy. Những bài thơ hay trong Trăng Hoàng Cung như Mưa Huế, Trăng Hoàng Cung, Đợi đò, Trái bí xanh, Tình tuyệt vọng, Tôi khóc... đều xuất phát từ sự hắt hủi, có khi mắng mỏ, từ chối của nàng thơ. Ai đó nói bi kịch, sự cay đắng của tình yêu đôi khi tạo nên thiên tài nghệ thuật, quả là đúng.
Với Trăng Hoàng Cung, thơ Phùng Quán trở nên tinh diệu, mạnh mẽ và đằm thắm. Có những câu thơ tài hoa:
Từ chất liệu gì mà Trăng bày đặt ra em?
Một vùng tóc như một vùng biển tối
Vừng mắt em thăm thẳm tia nhìn
Những ngón tay ngón chân có mùi hoa đại
Cái cổ trần như rong dưới đáy sông Hương…
Trăng Hoàng Cung không phải là những bài thơ tình thuần túy. Đó là nỗi niềm của Phùng Quán trước cuộc đời. Tình yêu là cái cớ để ông giãi bày tư tưởng, nhân cách con người, triết lý sống.
SỰ RA ĐỜI CỦA MỘT TUYỆT PHẨM
Bìa tiểu thuyết “Trăng Hoàng Cung”
Những ngày tháng đơn phương yêu và nhận lại những đau khổ của Phùng Quán thì không chỉ anh em văn nghệ sĩ ở Huế mà cả nước biết. Nhưng cho đến khi Trăng Hoàng Cung là kết quả của mối tình đó được in ra thì bè bạn khắp nơi gọi điện đến nhà Hà Khánh Linh hỏi chuyện. Bà thực tình cảm thấy bối rối, không biết trả lời sao, nên mới viết ra cuốn Phùng Quán viết Trăng Hoàng Cung như một sự giãi bày. Trong đó, bà ghi lại những kỷ niệm, những cuộc gặp gỡ và tình yêu, cả sự si mê của Phùng Quán đối với bà.
Hà Khánh Linh tâm sự bà không có chút tình ý gì với Phùng Quán ngoài tình đồng nghiệp. Nhiều khi Phùng Quán đến, bà phải lấy cớ ra khỏi nhà để tránh mặt. Khi thì đến nhà bạn gái, khi thì đi thăm mẹ hoặc những người anh em ruột thịt. Một hôm, ông Nguyễn Khoa Tịnh, anh trai của Hà Khánh Linh muốn bà mời Phùng Quán đến nhà dùng bữa. Tại đây, Phùng Quán mới biết sắp đến sinh nhật Hà Khánh Linh. Thường thì rất ít bạn bè biết được sinh nhật của bàø. Sinh nhật năm 1984 có mặt Phùng Quán. Ông đến từ chiều hôm trước, mang theo một con chó nhỏ nhưng béo tròn, nói: “Người nhà anh tặng em”. Hà Khánh Linh đón lấy con vật và cảm ơn, cũng chuyển lời cảm ơn đến người nhà của Phùng Quán. Hôm sau đúng sinh nhật, khoảng 10 giờ sáng, khi mọi người đang quây quần bên bàn ăn thì Phùng Quán tới. Ông mang theo trái bí xanh, trên da bí có đề thơ: “Anh ngồi lặng nhìn em cổ cháy khát cơn thơ/ Môi rát bỏng những lời giã biệt”. Trong bữa tiệc, mọi người đề nghị ông đọc thơ từ khi mới về Huế. Phùng Quán say sưa đọc và bài nào cũng được tán thưởng. Khi nghe xong bài Trăng Hoàng Cung, mọi người không ngớt lời khen. Phùng Quán nói: “Tôi định thơ của chuyến đi Huế này sẽ làm một tập, và đặt tên cho cả tập là Trăng Hoàng Cung.
Sau buổi đó, Phùng Quán luôn ý thức một điều là phải hoàn thành tập Trăng Hoàng Cung và dành tặng nó cho người đẹp. Mãi đến tháng 12/1994, Phùng Quán mới có dịp trao tặng tận tay tập tiểu thuyết tình 13 chương. Ông ghi: “Tặng Hà Khánh Linh- một vừng Trăng Hoàng Cung. Phùng Quán. 93”. Hà Khánh Linh đón lấy, nói lời chúc mừng, thấy lời đề tặng khác thường, bà chưa kịp hỏi thì Phùng Quán nói: “Nhà xuất bản gửi về cho anh hai bản. Một bản dành cho em với lời đề tặng y hệt như quyển nầy, nhưng anh cứ để ở Hà Nội, đợi khi nào em ra Hà Nội gặp, anh mới trao tận tay. Còn một bản phần anh, anh mang vô Sài Gòn kỳ này phô tô ra làm nhiều bản để tặng bạn bè. Anh không ngờ gặp em ở đây, nên phải dùng bản phô tô này tặng em”.
Từ ngày Phùng Quán mất đi, mỗi năm vào dịp giỗ ông, một vài tờ báo lại đặt Hà Khánh Linh viết bài về ông. Nhưng bà luôn tìm cách khước từ. Nhiều bè bạn thắc mắc: Tại sao Hà Khánh Linh không chịu viết một bài nào về Phùng Quán vậy? Một số bạn bè thân thiết thì nói như hờn dỗi: “Chẳng mấy nữa là tròn 10 năm anh Phùng Quán bỏ chúng ta mà đi. Lẽ nào vào dịp ấy, Hà Khánh Linh cũng không có một dòng kỷ niệm nào về anh?” Hà Khánh Linh thốt lên rằng, vào dịp đó sẽ có một nén hương lòng dâng tặng. Và đó là lý do để bà viết cuốn Phùng Quán viết Trăng Hoàng Cung.
NGUYỄN VĂN HỌC
