Những ai là dân Nẫu mới đi Sài Gòn hay xứ khác lần đầu thế nào cũng gặp phải chuyện mình nói mà người ta không hiểu mình nói gì. Một phần là do mình dùng tiếng Nẫu rặt, phần nữa là do có một số từ mình phát âm sai nên làm cho người khác xứ không hiểu.
Còn nhớ lần đầu tôi vào Sài Gòn là năm 1991. Năm ấy tôi đi thi đại học, vào ở tạm nhà một người bác họ hàng xa để chờ đi thi. Vì là lần đầu đi xa nên có bao nhiêu cái Nẫu tôi đưa ra hết. Thế nên, trong nhà có sáu người thì chỉ một người hiểu tôi nói gì, đó là ông bác họ hàng xa.
Đậu vào Trường đại học Y dược TP Hồ Chí Minh, vào học một thời gian, tôi mới vỡ lẽ tiếng Nẫu của mình sao nó quê mùa quá. Tôi tự nhủ, phải thay đổi thôi, chứ như vầy là thua.
Ở chung ký túc xá đại học thì đủ thành phần Bắc Trung Nam. Trung thì lại chia nhiều nhóm nhỏ: Nam - Ngãi - Bình - Phú, rồi còn Huế, Quảng Trị... Biết ai chuẩn mà học đây? Thôi thì chọn tiếng Sài Gòn mà học.
Học theo tiếng mới không dễ chút nào, phải thay đổi âm ngữ, giọng điệu, cách phát âm... Trong đó, quan trọng nhất là phải phát âm làm sao cho chuẩn.
Sau vài tháng học theo tiếng Sài Gòn, tôi thấy cũng không được. Âm, giọng của mình là nhà quê, giờ tự dưng theo giọng dân Sài Gòn, mình theo hổng được! Mình giả giọng học theo Hà Nội thì nó cứ tréo ngoe.
Dần dà, tôi phát hiện ra rằng tiếng Nẫu đâu có gì xấu, đâu có gì phải mắc cỡ hay mặc cảm. Mình nói người ta không hiểu chẳng qua là do mình dùng từ địa phương nhiều, một số từ mình phát âm sai, một số chữ cái mình đánh vần sai, đọc sai… Thế nên, tôi quyết định trở về với tiếng Nẫu, giọng Nẫu của mình nhưng có sửa đổi vài chỗ về phát âm, đánh vần để người xứ khác dễ hiểu, dễ nghe hơn.
Theo tôi thì cần bớt dùng từ địa phương một chút. Và từ đầu tiên nên bỏ khi nói với người nơi khác là từ… nẫu. Mình dùng từ nẫu thì nẫu không hiểu đâu, thay vào đó dùng từ người ta, họ… Thêm nữa là chú ý phát âm giữa ê và ơ (cà phê - cà phơ, quê - quơ, thuê, thê - thơ…); các âm a và e (con cá - con cé, đá - đé…)…. Người Nẫu mình (Phú Yên và Bình Định) nói nhanh quá, nên phải điều chỉnh tốc độ nói chuyện lại cho phù hợp và chú ý âm lượng, ngữ điệu một chút.
Tôi nhận thấy khi đã điều chỉnh một vài điểm và dùng các từ hay cụm từ: Đi dìa, dẫy na, dẫy hửng, y sì , y bài…, thì chẳng ai nói tôi là dân Nẫu nữa. Từ khi sửa đổi, tôi thấy tự tin khi giao tiếp với bất cứ ai trên đất nước Việt Nam mà chẳng cần phải thay giọng, đổi tiếng.
Tôi luôn tự hào vì mình là người xứ Nẫu, tự hào vì mình có giọng Nẫu, có tiếng Nẫu thân thương!
HUỲNH KHANG
