Xã hội luôn phát triển, nhu cầu của bạn đọc ngày càng cao hơn, khắt khe hơn. Nhà báo phải kịp thời thích nghi và đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Trong bối cảnh mạng xã hội (MXH) cạnh tranh gay gắt với các kênh thông tin chính thống, nhà báo cần phải làm gì?

Báo Phú Yên ghi nhận ý kiến của một số nhà báo xoay quanh vấn đề trên.

NHÀ BÁO PHẠM ĐOÀN ANH KIỆT, PHÓ CHỦ TỊCH THƯỜNG TRỰC HỘI NHÀ BÁO PHÚ YÊN: Trách nhiệm của nhà báo phải gắn với lợi ích cộng đồng

MXH phát triển khá mạnh mẽ, tác động lớn đến đời sống xãhội. Đối với báo chí, MXH là một kênh cạnh tranh gay gắt về thông tin và độc giả. Đa sốnhà báo đều sử dụng MXH như là một kênh tiếp nhận thông tin vàcác cơ quan báo chí đang có xu hướng tận dụng MXH để tiếp cận công chúng, lan tỏa thông tin báo chí chính thống.

Mặt tích cực của MXH là cho phép người dùng kết nối, chia sẻ, tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng, đa chiều, mọi lúc, mọi nơi; có thể truy cập dễ dàng từ nhiều phương tiện, thiết bị như: máy tính, điện thoại thông minh…, thu hút một số lượng lớn người tham gia, tương tác.

Bên cạnh mặt tích cực, MXH cũng tồn tại không ít yếu tố tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường xã hội, lợi ích cộng đồng và an ninh trật tự… Bởi thông tin trên MXH là thông tin chưa được kiểm chứng, không phải là thông tin chính thống, nên các thế lực thù địch, phản động đã lợi dụng MXH để chống phá Nhà nước ta. Vì vậy, các nhà báo phải cẩn trọng, chọn lọc, kiểm chứng thông tin khi sử dụng MXH. Nhà báo là người biết xử lý thông tin, thẩm định thông tin, truyền tới công chúng những thông tin có trách nhiệm. Trách nhiệm của nhà báo phải gắn với lợi ích xã hội, lợi ích của cộng đồng, dân tộc.

Nhà báo phải thực hiện tốt Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam, Luật An ninh mạng. Điều 3, Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam nêu rõ: Sử dụng tài khoản MXH của cá nhân mình để tương tác, chia sẻ, đăng tải, cung cấp, định hướng thông tin có ích cho xã hội và đất nước. Đăng tải bình luận, ý kiến nhận xét đúng mực, có văn hóa, có trách nhiệm về những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm. Thông báo cho cơ quan có thẩm quyền những thông tin sai sự thật bị phát tán trên MXH có ảnh hưởng xấu, gây tổn hại đến lợi ích của cộng đồng, đất nước, uy tín của tổ chức, cá nhân. Phát hiện, khai thác có kiểm chứng, có chọn lọc thông tin về những vấn đề mới của xã hội để phục vụ tác nghiệp báo chí.

NHÀ BÁO PHẠM THỊ MINH NGUYỆT, PHÓ TỔNG BIÊN TẬP BÁO PHÚ YÊN: Cần lan tỏa thông tin tích cực trên mạng xã hội

Không chỉ người làm báo mà phần đông người dân hiện nay đều có ít nhất một tài khoản trên các trang MXH. Tất cả người sử dụng MXH đều tham gia vào quá trình tương tác, cung cấp, chia sẻ thông tin. Ở đó, môi trường thông tin đa chiều, nội dung thông tin phong phú, đa dạng. Những bình luận của công chúng sử dụng MXH cũng giúp cho nhà báo có cái nhìn đa chiều hơn khi tiếp cận, khai thác thông tin. Với những kỹ năng, nghiệp vụ báo chí, nhà báo sẽ biến nó thành một bản tin chính thống để phục vụ bạn đọc của mình.

Để làm được điều này, nhà báo cần chủ động tương tác, nắm bắt được suy nghĩ của người dân về những vấn đề mà họ đang quan tâm để kịp thời khai thác và thực hiện các đề tài “nóng” ấy, nhằm cung cấp thông tin mới, có chọn lọc, có chất lượng, gắn với thực tiễn đời sống xã hội được dư luận quan tâm.

Đó là những thông tin mang tính thời sự, phản ánh những chính sách mới, chủ trương mới, sự kiện mới, sự việc mới... Thông tin kịp thời nhưng phải có tính định hướng, thúc đẩy cái đẹp, cái tích cực, phê phán và đấu tranh với cái xấu, tiêu cực vì sự phát triển của cộng đồng và của xã hội.

Nhà báo cần lựa chọn các tin bài, hình ảnh tích cực đăng tải lên các trang mạng và chia sẻ cho bạn bè, người thân để lan tỏa thông tin tích cực. Đa số cư dân mạng thích tin ngắn, bằng hình ảnh, chứa đựng cảm xúc nhiều hơn là những vấn đề lý luận cao siêu trừu tượng.

Vì vậy, việc tuyên truyền trên MXH nên thông qua những sự kiện, sự việc có thật, đang diễn ra được nhiều người quan tâm, thuyết phục “cư dân mạng” không chỉ bằng luận chứng, luận cứ mà còn bằng lý lẽ đời thường, có lý và có tình, những thông điệp truyền thông cần ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thể hiện và dễ lan tỏa.

NHÀ BÁO LÊ BIẾT, TRƯỞNG PHÒNG VĂN NGHỆ - GIẢI TRÍ, ĐÀI PHÁT THANH - TRUYỀN HÌNH PHÚ YÊN: Nhà báo phải có đủ kỹ năng làm các loại hình báo chí

Sự phát triển của MXH là xu thế tất yếu của công nghệ số. Thực tế cho thấy, MXH đã tạo ra sự thay đổi lớn cho đời sống xã hội, từ các nước có nền kinh tế phát triển cho đến những nước kém phát triển. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có tốc độ phổ cập internet rất cao, là một trong 10 nước có tốc độ phát triển nhanh nhất của thế giới. Chính vì thế, MXH cũng được phổ biến rộng rãi, đại đa số người dân biết hoặc sử dụng MXH.

Báo chí - bằng nhiều phương thức khác nhau - đã tận dụng MXH để đưa thông tin nhanh nhất, nhiều nhất đến độc giả. Một sự kiện đang diễn ra, một người dân với chiếc smartphone trên tay có mặt tại địa điểm đó có thể thông tin về sự kiện trên MXH theo cách mà họ hiểu. Ngay lập tức, thông tin ấy được rất nhiều người biết. Thậm chí, người không có mặt tại nơi diễn ra sự kiện nhưng cũng có thể đăng tải thông tin đó bằng việc chia sẻ, làm lan tỏa thông tin. Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp, thông tin đưa theo cách này không được kiểm chứng và đôi khi có những nội dung chưa chuẩn xác, thậm chí sai sót.

Nhà báo thông tin thì đòi hỏi những yêu cầu khác, khắt khe hơn, chuẩn xác hơn nhưng cũng phải đảm bảo tiêu chí “nhanh” như MXH. Thông tin của nhà báo bên cạnh định hướng tốt dư luận cũng cần những góc nhìn đa chiều, sâu hơn để phản ánh toàn diện sự việc, hiện tượng xảy ra. Nhà báo cũng phải biết tận dụng MXH để nắm bắt thông tin, nắm bắt “tâm trạng” xã hội để từ đó hình thành các đề tài báo chí cho mình, bởi thực tế không phải lúc nào nhà báo cũng có mặt ngay tức thì tại nơi sự kiện diễn ra.

Về yêu cầu kỹ năng nghiệp vụ, bên cạnh bản lĩnh chính trị, sự nhạy bén với nghề, để có thể cạnh tranh thông tin với MXH, nhà báo phải có đủ các kỹ năng làm các loại hình báo chí khác nhau. Trước hết là kỹ năng viết tốt và viết nhanh, chuẩn xác nhằm chuyển tải tốt nhất nội dung sự kiện bằng ngôn ngữ đến độc giả. Thứ hai, nhà báo phải biết chụp ảnh báo chí, đồng thời phải nắm rõ kỹ thuật xử lý hình ảnh. Thứ ba, nhà báo phải am hiểu về âm thanh, tiếng động để có thể làm tốt tác phẩm báo phát thanh. Cuối cùng, kỹ năng không thể thiếu là nhà báo phải biết quay phim và biết dựng clip để tạo ra các clip đảm bảo chất lượng về thông tin, hình ảnh, âm thanh, ánh sáng và có thể đăng tải trên các hạ tầng khác nhau.

NHÀ BÁO NGUYỄN QUANG THUẦN, TRƯỞNG PHÒNG THƯ KÝ TÒA SOẠN, BÁO PHÚ YÊN: Cần phải tỉnh táo khi sử dụng mạng xã hội

MXH đang là kênh cạnh tranh gay gắt về thông tin và độc giả. Với MXH, mỗi tài khoản có thể truyền tải thông tin rất đơn giản nhưng đáp ứng được tiêu chí nhanh, rộng khắp, thỏa mãn nhu cầu tiếp cận thông tin tức thời của bạn đọc.

Có thể nói, báo chí chính thống và những người làm báo chuyên nghiệp đang phải chịu sự cạnh tranh gay gắt của MXH. Điều này đặt ra nhiều thách thức cho các cơ quan báo chí và chính bản thân người làm báo.

Tuy nhiên, nếu những người làm báo biết cách tận dụng, khai thác thông tin từ MXH, cộng với những kỹ năng, nghiệp vụ sẵn có thì đây sẽ là nguồn tin phong phú để phục vụ công việc của mình; đồng thời làm lan tỏa tác phẩm báo chí chính thống đến công chúng. Vấn đề đặt ra là khi sử dụng nguồn tin trên MXH, người làm báo phải hết sức cẩn trọng, chọn lọc và xác minh cho bằng được thông tin rồi mới thông tin đến độc giả, vì trên thực tế đã có nhiều “tai nạn” nghề nghiệp xảy ra khi nhà báo sử dụng nguồn tin trên MXH nhưng không kiểm chứng.

Năm 2018, Hội Nhà báo Việt Nam công bố Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam, gồm 4 việc/điều người làm báo cần làm khi tham gia MXH và 8 việc/điều người làm báo không được làm khi tham gia MXH. Trong bối cảnh MXH cạnh tranh gay gắt với báo chí chính thống, những người làm báo cần phải tỉnh táo khi sử dụng MXH, biến nó trở thành nguồn cung cấp thông tin phục vụ công việc và là môi trường để lan tỏa tác phẩm báo chí của mình đến với đông đảo độc giả.

YÊN LAN (thực hiện)