Những ngày cuối năm, lòng tôi cứ chộn rộn một cảm xúc khó tả, xốn xang nhung nhớ đến lạ lùng. Hình ảnh chợ tết quê xưa dội về trong ký ức rõ mồn một như những thước phim quay chậm. Đó là khu chợ quê bình dị nép mình bên dòng sông hiền hòa cuộn chảy phù sa. Đúng ngày hai mươi tháng Chạp, phiên chợ quê trở mình thành chợ tết. Chợ tết đông nghịt người qua lại. Lối vào chợ thường ngày vốn dĩ thênh thang, nay chật chội không ngờ. Nhiều lúc tôi tưởng như tất cả mọi người đều đổ xô đến chợ, không còn ai ở nhà. Người đi chợ sắm sửa, người tranh thủ buôn bán. Tất cả cũng chỉ vì cuộc sống mưu sinh, vì một cái tết ấm no, đủ đầy. Trong không khí huyên náo và nhộn nhịp ấy, có lẽ háo hức hơn cả vẫn là đám con nít. Con nít có thú đi chợ tết như một niềm vui khó cưỡng. Nhiều lúc được ba mẹ cho đi chợ tết là phần thưởng của cả năm trời. Mặc dù đến chợ chỉ ăn một bát bánh đúc hoặc chỉ để nhìn cho đã con mắt chứ chẳng có công lên việc xuống gì.

Minh họa: DẾ MÈN

Phiên chợ tết có bóng hình của mẹ tôi ngồi bên góc chợ cần mẫn bán hàng. Sạp của mẹ be bé, bán rau củ quả vườn nhà. Tết năm nào mẹ cũng tranh thủ thu hoạch rau củ trong vườn để mang ra chợ bán. Nhớ có năm tôi theo mẹ ra chợ, phụ trông coi sạp hàng mà lòng tràn đầy hạnh phúc. Và xung quanh tôi vô số mùi quyện lẫn vào nhau, ngỡ hỗn tạp nhưng lại rất riêng biệt. Sạp rau của mẹ có mùi cà rốt hăng hăng, mùi su hào tươi mới, đám rau thơm thơm nồng. Rồi rau cần, rau cải dường như vẫn còn đọng cả mùi phù sa ngai ngái, mùi bùn ruộng nồng tanh. Cạnh sạp rau, mùi cá, tôm, sự mặn mòi của biển phảng phất, của sông quê nhọc nhằn đêm hôm người đi giăng lưới. Mùi bùn của đồng lúa sau mưa từ ốc, từ cua. Mùi cỏ rơm góc vườn từ ổ trứng gà so…

Xa xa cách sạp rau của mẹ là chỗ bán hoa quả. Hoa quả ngày tết nhiều nhất vẫn là cam, quýt, chuối, bưởi… Người ta mua về để chưng mâm hoa quả lên bàn thờ tổ tiên. Mùi cam quýt tỏa ra tinh dầu thơm phưng phức. Hương chuối ngự lại có vị ngọt nhẹ. Còn những trái trứng gà (lê ki ma) vàng ươm thì hương nồng khó cưỡng. Chao ôi, không phải là mùi nước hoa nhưng lại cuốn hút lạ kỳ. Kế tiếp là mùi nhang trầm đang thoang thoảng, nghe như tết đã về đến nơi rồi. Mùi lá chuối, lá dong, ống giang, ống tre bán sẵn gói bánh xanh mươn mướt. Và ở chợ không thể thiếu mùi các loại mứt. Mứt dừa ngọt ngào, mứt gừng nồng cay, mứt cà rốt ngai ngái. Ở xa xa, hàng bán đồ ăn, mùi phở tỏa ra thơm lừng có vị nước lèo ngọt lừ, mùi hành, ngò gai vừa thái, cay cay nồng nồng. Mùi bánh đúc nóng hôi hổi. Có cậu bé đang húp sì sụp, vẻ mặt như đang đã nư lắm. Tôi đứng, lọt thỏm, chìm sâu trong không gian bàng bạc, trái tim nhỏ rộn trong lồng ngực, biết mình là một phần không thể tách rời...

Nhớ phiên cuối cùng của chợ tết, ai ai cũng hối hả bán mua. Tôi len giữa dòng người tấp nập, hít một hơi cho căng đầy lồng ngực mùi hoa lá thơm ngát, đậm đặc, mùi rau củ ngai ngái, hăng nồng, mùi gà, mùi vịt... và cả mùi người. Mùi tất bật của chiều ba mươi tết vội vã. Những thứ mùi khiến lòng tôi xốn xang, háo hức. Và chỉ còn ít giờ ngắn ngủi nữa thôi, tôi biết mùi chợ tết sẽ theo chân mẹ con tôi về với mâm cơm chiều ba mươi, về với ngày tết sum vầy, đầm ấm.

* * *

Mười lăm năm sống ở phố, là cũng chừng thời gian ấy tôi xa quê hương, xa góc chợ thân thương. Chợ quê của tôi cũng thay đổi hàng ngày, sạch sẽ và ngăn nắp hơn. Mỗi lần về quê, đi chợ tết, ký ức lại trỗi dậy trong lòng tôi như ngày nào. Dường như mùi chợ vẫn còn như mới hôm qua, như thuở tôi lên chín, lên mười. Chợ tết với tôi vẫn nồng nàn mùi quà bánh, mùi rau củ, mùi tôm cá và mùi vị mặn chát những giọt mồ hôi của mẹ, của các dì, các cô. Bất giác lòng tôi như quặn thắt, khi tới chỗ mẹ tôi ngồi ngày xưa. Nghe tiếng cô bán quần áo mời mua hàng, tôi nghĩ rằng nếu mẹ tôi còn sống, chắc giờ này mẹ vẫn bám chợ. Vì với mẹ, chợ gắn bó cả cuộc đời, là niềm ân tình không thể nhòa phai… Với tôi, mùi chợ tết không đơn giản là thứ mùi bình thường nữa mà đó là mùi của những thương yêu!

TĂNG HOÀNG PHI