Quê tôi nay đã lên phố, lên phường nhưng là vùng ngoại ô thành phố, mang dáng dấp của làng quê, đồng nội. Những ngày tháng tư trời đổ nắng kèm cái nóng hầm hập bao trùm không gian khắp làng quê, ai nấy cũng háo hức, chờ mặt trời “nhích bóng qua ngọ” (qua 12 giờ trưa) để được đón con gió “rộc làng” từ hướng đông - nam ở Mũi Điện, Vũng Rô thổi về mang theo hơi nước biển mát rượi.
Đây là con gió thường xuất hiện vào độ đầu mùa hạ tháng tư dương lịch. Nhiều người dân ở phố thị Tuy Hòa gọi là gió nồm, gió đông…, riêng người dân quê tôi qua bao đời gọi đó là gió “rộc làng”. Đến nay không biết tên gọi ngọn gió đâu là đúng, là sai… nhưng riêng tôi thì cái tên gió “rộc làng” đã theo tôi từ khi sinh ra và lớn lên tại làng cát nên nghe riết thành quen…
Vào những ngày tháng tư ở quê tôi, cái nắng nóng đầu hạ tăng dần theo thời gian từ sáng sớm đến trưa, trong đó có một khoảng lặng hơn mười phút, nắng như thiêu như đốt, cây cối trong vườn im phăng phắc thì chừng hơn mười hai giờ trưa, từng con gió “rộc làng” lùa về đã tạo không gian thoáng mát, làm dịu bớt cái nóng rực, làm cho những giọt mồ hôi ai đó đang nhễ nhại ráo hoảnh.
Con gió “rộc làng” như là lời ru miên man dung dị của đồng quê để cho những người cha, những người mẹ tạm giấc ngủ trưa sau buổi lao động mệt nhọc, để cho những em bé an giấc vì ban trưa “đứng gió” bẳn hẳn không ngủ được… Mùa hè ở quê tôi bao người lớn tuổi thèm con gió “rộc làng” như thèm bát nước chè xanh, còn mấy nhóc nhỏ mỗi khi con gió “rộc làng” bắt đầu riu riu thổi là háo hức, chộn rộn í ới gọi nhau đi tắm biển. Có lẽ con gió “rộc làng” là đặc sản thiên nhiên ban tặng không chỉ cho những người dân quê mà cả dân phố thị Tuy Hòa khi hạ về cứ ù ù với máy quạt và máy điều hòa nhiệt độ…
Tôi còn nhớ thuở nhỏ ở quê, mỗi khi con gió “rộc làng” thổi về không chỉ để được thả con diều giấy tự làm trong ráng chiều giữa cánh đồng hun hút gió, mà còn được thưởng thức món cá chuồn mẹ cắt khúc kho với dừa non hoặc mít non. Nay lớn nhớ lại câu ca dao ngày xưa khi người trai Tuy Hòa giao lưu với thiếu nữ vùng núi Sơn Hòa: “Ai về nhắn với bạn nguồn/ mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên”. Câu ca dao hàm ý về sự “đối lưu” vốn gắn kết chặt chẽ thân tình giữa người đồng bằng với miền núi thông qua một món ăn truyền thống như không thể thiếu nhau.
Chiều cuối tháng ba, đầu tháng tư vừa rồi, Phú Yên có hội thả diều, những chiếc diều mô phỏng hình ảnh những con vật dưới biển như: mực, cá heo, tôm, các con vật ngộ nghĩnh đủ sắc màu căng tròn no gió bay lượn trên bầu trời Quảng trường 1 Tháng 4. Tôi đứng xem và thầm cảm ơn thiên nhiên ban tặng con gió “rộc làng” đã góp phần làm nên thành công lễ hội.
Những đứa bạn thuở thiếu thời cùng làng xa quê, nay thành đạt ở Sài Gòn và các tỉnh miền Tây, cứ mỗi khi kỷ niệm Ngày giải phóng Phú Yên 1/4 và Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam 30/4 là nhắn tin về “Nhớ quê quá mày ạ, nhớ ngày tao với mày ra sân bay thả diều và tắm biển…”.
Vậy đó, quê hương của tôi rất đỗi bình dị và ngọn gió “rộc làng” vẫn mát rượi trong tôi khi mỗi tháng tư, hạ về.
HOÀNG HÀ THẾ
