Ngày xưa, lũ trẻ con ở làng quê thường lấy đất thịt ngoài đồng về nhào nặn thành cái máy gọi, lấy cọng lá dừa làm cần ăngten, ống nghe hình tròn dính liền trong máy gọi có những cái lỗ tròn như hạt tiêu.
Cái máy gọi làm bằng đất thịt được chuyền tay từ đứa này sang đứa khác cứ í a, í ới gọi rành rọt, dõng dạc bằng những câu đại loại: A lô! Tiên Phong! Tiên Phong đây! Nghe trả lời!” như chuyện thật ngoài đời.
Sau này, lũ trẻ con làm máy gọi đơn giản hơn, song lại có ấn tượng chẳng kém gì loại máy gọi bằng đất thịt. Đó là tìm một sợi dây nhợ dài chừng vài chục mét, đục hai cái lon sữa bò, gắn dây nhợ vào giữa lon. Mỗi lần gọi, một đứa chõ miệng vào cái lon sữa bò ở đầu dây bên kia, một đứa đưa lỗ tai vào lon sữa bò ở đầu dây bên này để nghe những mệnh lệnh bây giờ nhớ lại chắc cười ra nước mắt. Người nào nghe bạn mình gọi qua “điện thoại có dây… nhợ” không nghe được lời nói, nhưng có âm thanh rất lạ!
Lũ con gái không biết làm máy gọi bằng đất thịt, bằng dây nhợ với lon sữa bò, chỉ biết áp tai vào lon sữa bò nghe lũ con trai nói xàm mà không nhận rõ câu gì vẫn cứ cười vui hớn hở. Có lần máy gọi bị người lớn đập vỡ ra từng mảnh, hoặc đạp méo xẹo lon sữa bò không thương tiếc vì “những truyền tin viên” quậy phá ỏm tỏi, không cho người lớn ngủ trưa.
Ông bà, cha mẹ ở miền quê sau buổi làm việc đồng áng nhọc nhằn trở về, ăn cơm xong, giấc ngủ như liều thuốc bổ. Ấy thế, vừa đặt lưng xuống giường chợp mắt chốc lát đã giật mình thức giấc vì tiếng gọi ong óng của lũ trẻ núp dưới bóng râm sau hè, bảo sao không tức giận, đập tan máy gọi?
Năm tôi đi học gần cuối bậc tiểu học vẫn còn mê chơi máy gọi. Cái máy gọi bằng đất thịt của tôi được cất giấu kỹ lưỡng trong nọc rơm ngoài vườn vì sợ cha nhìn thấy, đập bể. Một lần tôi được nghe chị cả đọc tiểu thuyết “Bên dòng sông Trẹm” cho mẹ thưởng thức, có đoạn Triệu Vỹ đánh dây thép về nhà cho mẹ mình. Tôi nhờ chị cả giải thích đánh dây thép là thế nào? Chị cả bảo đấy là đánh điện tín. Thế là ba từ “đánh dây thép” để lại ấn tượng mạnh trong tôi. Ngày ấy tôi ao ước được đánh dây thép một lần cho biết sự hấp dẫn của nó. Song, ngày xưa ở miền quê không hề có điện thoại, điện tín. Cách thông tin như vậy thật xa vời đối với sinh hoạt của người dân quê, chứ nói chi đối với lũ trẻ con “ăn chưa no lo chưa tới” như chúng tôi.
Bây giờ, mỗi lần nhìn các em bé cầm máy điện thoại di động gọi cho người thân, nói nói, cười cười, tôi chợt nhớ đến máy gọi bằng đất thịt, máy gọi bằng dây nhợ và lon sữa bò ngộ nghĩnh khi xưa. Nghĩ tội nghiệp cho lũ trẻ con miền quê bị đòn roi vì đam mê một trò chơi siêu tưởng!
TRẦN QUỐC CƯỠNG
