Quê tôi nay đã vào mùa vụ lúa đông xuân, trên cánh đồng người nông dân bắt đầu gieo sạ lúa. Chiều nay trên đường đi làm về ngang qua cánh đồng quê tôi, bỗng nhớ lại hình ảnh ngày xưa mẹ tôi lom khom cấy lúa trong cái se lạnh gió bấc và mưa phùn cuối đông sót lại và ba tôi oằn vai bì bõm gánh mạ thuê ra đồng bỗng hiện về mồn một; trong tôi tự thầm “bây giờ ở quê tôi mất hẳn ruộng lúa cấy!”
Ngày xưa ở vùng nông thôn, một mùa cấy lúa chỉ khoảng hơn mười lăm ngày là kết thúc, nhưng đối với mẹ tôi và bao bà mẹ khác ở vùng quê xem đó là một nghề hẳn hoi. Sau những ngày cấy vần công cho nhau, mẹ tôi cũng vào nhóm “thợ cấy” trong xóm tranh thủ đi cấy lúa mướn ở các thôn lân cận. Mẹ thường nói với ba là tranh thủ đi cấy để kiếm ít tiền mua cho con cái áo mới mặc tết. Giờ nhớ lại cảnh mẹ khom lưng trong chiếc áo tơi lá, chân ngâm trong bùn lạnh, tay lách tách trong nước cấy từng rẻ mạ non... mà thương mẹ vô cùng.
Theo lời mẹ kể, cấy lúa không phải là việc dễ đối với người phụ nữ nông thôn sống bằng nghề làm ruộng. Muốn cấy lúa giỏi, mới chín mười tuổi mẹ tôi đã theo ngoại ra đồng tập cấy.
Quê tôi ngày vào mùa cấy vụ lúa đông xuân, khi trời còn tờ mờ đất đã nghe tiếng của thím bốn, thím tám í ới gọi mẹ chuẩn bị ra đồng. Trong ngái ngủ tôi thấy mẹ mặc thêm chiếc áo và trùm chiếc khăn len lên đầu, tôi hỏi: "Sao đi sớm vậy mẹ?". Mẹ nói: "Ruộng xa, giờ đi ra đấy là vừa sáng, đi sớm tranh thủ cấy thêm vài công...". Nằm nghe bước chân của mẹ xa dần ra ngoài đầu ngõ, trong lòng xốn xang thương mẹ nhưng biết làm sao. Sau này nghĩ lại cảm giác đó, tôi mới hiểu, không riêng gì mẹ tôi mà cả người dân quê tôi còn vất vả quá.
Cánh đồng quê tôi ngày nay vẫn vậy, nhưng người dân quê tôi làm ruộng không còn vất vả như ngày xưa, nhất là không còn ai làm ruộng bằng cách cấy lúa nữa và hiển nhiên nghề cấy lúa đã mất hẳn. Vì hiện nay việc cơ giới hóa trong nông nghiệp đã có nhiều trang thiết bị máy móc nhằm giải phóng sức lao động, góp phần tăng năng suất và chất lượng hạt lúa, đồng thời giảm rất nhiều thời gian và công sức của người nông dân. Làm ruộng hiện nay đều sử dụng máy móc từ khâu làm đất, gieo giống cho đến gặt lúa đều bằng máy móc... đã giúp người nông dân giải phóng sức lao động.
Hình ảnh mẹ tôi đi cấy lúa ngày xưa chỉ còn trong miên viễn. Anh em chúng tôi lớn lên từ hạt lúa đồng quê, những mùa cấy ngày nào của mẹ giờ đã lùi xa vào ký ức. Cha tôi qua đời sớm, mẹ tôi theo thời gian cũng già đi nhiều, anh em chúng tôi đã trưởng thành hơn trong cuộc sống và riêng tôi rất yêu mấy mảnh đất này, nơi đã dưỡng nuôi tâm hồn mình. Và mai này một mùa lúa sẽ đến, những cánh đồng lại rực rỡ ánh vàng, mùi hương thoảng bát cơm dẻo của lúa mới đến với mọi người.
HOÀNG HÀ THẾ
