Quê tôi nằm trên vùng đất cát hoang sơ, ngày xưa có tên là rừng Ngang (Hoành Lâm). Rừng kéo dài từ xóm Rớ - Đông Tác (nay thuộc phường Phú Đông) chạy dọc theo biển cho đến thôn Phú Lạc (xã Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa) hiện nay. Rừng có nhiều loại trái cây hoang dại: chim chim, bồ quân, mà ca (mù cui) nhưng có lẽ dú dẻ rừng là “đặc sản” gắn liền với tuổi thơ, của những trưa hè trốn ngủ đi vạch lá tìm những chùm trái dại. Bởi khi chín, trái dú dẻ căng mọng có màu vàng chanh và vị ngọt thanh... cho nên trái dú dẻ rừng luôn hút hồn lũ trẻ chúng tôi, đặc biệt là trong những ngày hè. Để khi lớn lên, dù đi đâu về đâu, nhưng trong sâu thẳm cõi lòng cũng dành riêng một miền ký ức cho thời thơ ấu của những buổi trưa hè í ới rủ nhau đi “săn lùng” dú dẻ chín.
Dú dẻ ra hoa và đơm trái quanh năm, nhưng nhiều nhất là trong mùa hè, vào thời gian này, lũ trẻ chúng tôi bất kể trai hay gái sau bữa cơm trưa là “đánh phóc” ra vạt rừng có những lùm cây dại cạnh đồng sau nhà đi tìm hái dú dẻ và không quên mỗi đứa hái thêm một vài hoa. Sau khi chia nhau đi tìm dú dẻ và hái hoa... thỏa thê; chúng tôi kéo nhau về trường mẫu giáo, cả nhóm cùng nhau quây quần “đánh chén”. Dú dẻ chín tuy vỏ của nó hơi nham nhám, ruột của nó có mấy cái hạt nhỏ đen, nhưng khi ngắt từng quả đưa vào miệng thì phần nhân dú dẻ dẻo ngọt như những thỏi đường phèn đang tan chảy, làm mát rượi trong miệng... Trong khi vừa ăn, mấy đứa con gái tổ chức chơi bắt nẻ (chuyền nẻ), nhóm con trai chúng tôi tổ chức chơi trò đá dú dẻ (dùng ngón tay cái và ngón tay giữa giữ cuống hoa, búng mạnh theo chiều ngược kim đồng hồ, khi cuống hoa tiếp xúc mặt đất theo lực búng của hai đầu ngón tay, hoa xoay tròn - hoa nào ngừng quay sớm thì thua)… để rồi đến cuối buổi lại cùng nhau cười giòn tan.
Sau cách mạng giải phóng, năm 1976 trong những ngày tháng theo học cấp 2, lớp tôi có nhóm con gái ở thị trấn Phú Lâm (nay là khu phố 1, phường Phú Lâm), thời bao cấp khốn khó nhưng cuộc sống của nhóm nữ này rất điệu đà... vào tháng cận hè, những buổi đến lớp tôi thường “ga lăng” mỗi đứa một vài hoa và chùm trái dú dẻ chín. Sau này có nhiều đứa theo chồng sinh cơ lập nghiệp ở tỉnh khác kể cả ở nước ngoài, lâu lâu nhắn tin qua email ngoài việc thăm hỏi vẫn “thòng” một câu: “Sao tui nhớ mùi hương và chùm dú dẻ của ông cho tụi tui ngày xưa quá!”. Tôi thầm nghĩ đâu còn cái thời con nít đội nắng trưa hè đi hái dú dẻ và cũng không dễ gì tìm lại những bông hoa dú dẻ ngát hương để lấy cớ trải lòng mình. Vì những vạt rừng cây dại, những lùm cây dú dẻ ngày xưa giờ đã nhường chỗ cho những hàng rào với trụ bê tông và lưới B40, những hàng cây keo lai, bạch đàn xanh tốt.
Một mùa hè nữa lại về, trong sâu thẳm thâm tâm làm sao quên được những giờ phút rong chơi của mùa hạ đầy nắng gió ở làng cát quê tôi với những sắc hương dung dị mùa dú dẻ mọc lên từ tự nhiên nhưng đã nuôi dưỡng rất nhiều tâm hồn ngây thơ, gắn chặt với từng hồi ức kỷ niệm tuổi thơ. Mùa dú dẻ quê tôi luôn đong đầy tình cảm cho tâm hồn chúng tôi tràn đầy tình yêu thương rộng mở. Mùi hương của hoa dú dẻ xa xưa ấy thấm đẫm trong hồi ức, vị mát ngọt của quả dú dẻ xa xưa ấy đã đánh thức vị giác mỗi khi nhớ lại, trong lòng không khỏi bâng khuâng.
HOÀNG HÀ THẾ
