Cuối tuần qua, tập sách “Blouse màu lá” của Phạm Đình Phú do NXB Thanh Niên ấn hành đã được giới thiệu đến bạn đọc. Đây là tác phẩm thứ tư của đại tá, Thầy thuốc Ưu tú, nhà thơ quê gốc miền Trung từng “thử lửa” qua hai chiến trường ác liệt là Quảng Trị năm 1972-1975 và biên giới phía Bắc năm 1979-1982, làm việc tại Bệnh viện quân y dã chiến 112, 43 và Viện 105, 175.

Đại tá, Thầy thuốc Ưu tú, nhà thơ Phạm Đình Phú - Ảnh: PHAN HOÀNG

Đại tá, Thầy thuốc Ưu tú, nhà thơ Phạm Đình Phú vừa bước vào tuổi thất tuần. Ít ai ngờ đằng sau vóc dáng nhỏ nhắn, gương mặt hiền lành phúc hậu, nụ cười thân thiện dưới cặp mắt kính trí thức, giọng nói trọ trẹ “đặc sản” miền Trung của ông là một tâm hồn đa cảm, một trí tuệ uyên thâm, một tính cách can trường, một nghị lực phi thường không chịu đầu hàng nghịch cảnh.

Tâm hồn đa cảm đã giúp bác sĩ Phạm Đình Phú dễ cảm thông với bệnh nhân và những người bất hạnh, mang lại cho ông nguồn cảm hứng sáng tác nên những vần thơ nói hộ lòng mình. Trí tuệ uyên thâm kết tinh từ việc không ngừng say mê học tập, nghiên cứu, tổng kết thực tiễn thành những đề tài, công trình khoa học có giá trị. Tính cách can trường không chỉ giúp ông đứng vững giữa mưa bom bão đạn mà còn đấu tranh không khoan nhượng trước những hiện tượng tiêu cực, bất công trong ngành Quân y thời bình. Và nghị lực phi thường đã đưa ông từ cậu bé mồ côi đơn độc, gầy ốm nghèo đói, vượt qua rất nhiều hoàn cảnh nguy nan, éo le để trở thành chuyên gia hàng đầu về bỏng và tạo hình, sĩ quan cao cấp của quân đội, như lời thơ ông tự họa: “Chú mục đồng đi qua chiến trận/ Trở về làng: đại tá quân y”.

Cuốn sách hiếm hoi viết về ngành Quân y “Blouse màu lá” của Phạm Đình Phú gồm 7 chương: Quê hương nguồn cội, Mối tình đầu, Quân y mặt trận, Mặt trận thời bình, Mặt trận khoa học, Vào Nam lập nghiệp, Đời thường và Khúc vĩ thanh: Vài lời dành riêng cho các con, đôi điều tâm huyết về cuộc chiến đấu chống tiêu cực hiện nay. Không viết dưới dạng nhật ký như người đồng đội, đồng nghiệp Đặng Thùy Trâm, tác phẩm “Blouse màu lá” của Phạm Đình Phú được thể hiện dưới dạng truyện ký.

Có thể nói, Phạm Đình Phú có một số phận hết sức đặc biệt, hành trình cuộc đời ông luôn đối mặt với gian nan, vượt qua nghịch cảnh. Cái tên Rớt thuở nhỏ hình như cũng vận vào ông. Là người con độc nhất của một liệt sĩ chống Pháp ở Sơn Hà, Hương Sơn, Hà Tĩnh, Phạm Đình Phú sinh năm 1946 (năm Bính Tuất), mồ côi cha lúc mới 6 tuổi đầu, mẹ tái giá. Từ đó, ông sống với bà nội. Hai bà cháu yêu thương đùm bọc giữa làng quê nghèo khổ trong hoàn cảnh chiến tranh, ông sớm có ý thức tự lập, rèn luyện thể lực vốn ốm yếu, cố gắng học hành vươn lên.

Blouse màu lá của Phạm Đình Phú - Ảnh: PHAN HOÀNG

Một bước ngoặt lớn mở ra cho cuộc đời chàng trai Phạm Đình Phú khi ông nhận được giấy báo đậu Đại học Y khoa Hà Nội. Đời sống sinh viên thời chiến đầy gian khổ, phải sơ tán lên tận rừng núi Thái Nguyên vừa học tập vừa tự tăng gia sản xuất rau xanh, chăn nuôi để cải thiện từng bữa ăn. Trong cuốn “Blouse màu lá”, ông thuật lại: “Thấp bé nhẹ cân, tác phong nhà quê, giọng nói trọ trẹ, nhưng tôi lại bị giao nhiệm vụ lớp phó đời sống. Tôi ái ngại, rất lo nhưng đâu dám chối từ. Lo ngại vì tầm vóc mình chưa ngang với nhiệm vụ, với môi trường mới lạ, giữa núi rừng bao la, giá lạnh. Tôi cũng muốn dành thời gian học tập, chăm lo sức khỏe, bù lại những thiếu hụt về kiến thức, dưỡng chất trong thời gian dài gian khổ, đạn bom nơi vùng quê nghèo. Nhưng rồi máu anh hùng Xô viết, lửa lòng tuổi 20 giúp tôi thử sức trước nhiệm vụ mới, môi trường mới, tầm quốc gia. Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn. Tôi nhận nhiệm vụ, dẫu biết phía trước nhiều gian nan”.

Thế rồi cũng nhờ “lửa lòng tuổi 20” mà 5 năm sau, Phạm Đình Phú lại xuất hiện tại mặt trận Quảng Trị. Phạm Đình Phú vinh dự là bác sĩ trẻ đầu tiên có mặt tại chiến trường ác liệt này và cả sau khi Bệnh viện dã chiến 112 thu gọn để chuẩn bị tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh mùa xuân 1975. Ông gắn bó với Khoa Chấn thương B1 - Bệnh viện Quân y dã chiến 112 tại Quảng Trị, nơi thường xuyên nằm trong tầm hủy diệt bom tọa độ của địch, phải vừa bí mật sơ tán khắp nơi lại vừa cấp cứu, điều trị cho thương bệnh binh suốt ngày đêm. Điều đó là sự thử thách bản lĩnh của một bác sĩ trẻ, đồng thời cũng là niềm đam mê, tự hào lớn lao về nghề nghiệp như thơ ông viết: “Quân y truyền thống xả thân/ Đường dao mũi kéo - nỏ thần tiến công!”.

Chưa hết, cũng nhờ “máu anh hùng Xô viết”, cuối tháng 2/1979, Phạm Đình Phú lại đột ngột rời Viện Quân y 105 ở Sơn Tây để lên nhận nhiệm vụ Trưởng Khoa Ngoại, Bí thư Chi bộ Liên khoa, Đảng ủy viên Bệnh viện Quân y dã chiến 43 đóng tại vùng đồi An Thượng, Yên Thế, Bắc Giang. Giống như ở mặt trận Quảng Trị, từ trong khó khăn thử thách của mặt trận biên giới phía Bắc, tài năng và bản lĩnh của bác sĩ Phạm Đình Phú được thể hiện, trui rèn. Nhờ đó, sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến trường, quay trở về làm việc tại Viện Quân y 105 ở Sơn Tây hoặc về sau chuyển công tác vào Viện Quân y 175 ở TP Hồ Chí Minh, ông có thừa nghị lực, can đảm vượt qua những sóng gió bất ngờ ập đến. Đó là ba lần ông hội đủ mọi điều kiện để được tuyển chọn đi tu nghiệp nước ngoài, nhưng cả ba lần đều không được đi vào phút 89 mà theo ông là do… nghèo, không “chạy” được. Đó là lần ông hội đủ mọi yêu cầu đi học ngắn hạn ở Hà Nội để lấy bằng bác sĩ chuyên khoa II nhưng cũng đến phút 89 bị ách lại với lý do vô thưởng vô phạt. Và đặc biệt nhất là lần ông bất ngờ bị cho về hưu non ở tuổi 49 vào năm 1995, lúc đang mang quân hàm trung tá, bác sĩ chuyên khoa I, với chuyên môn về bỏng và tạo hình hàng đầu ngành Quân y. Một cuộc đấu tranh quyết liệt của ông, gia đình, đồng nghiệp đã diễn ra với thế lực đen tối. Báo chí cũng đã nhập cuộc. Phần thắng cuối cùng đã thuộc về lẽ phải. Ông tiếp tục ở lại Viện Quân y 175 làm việc thêm 10 năm nữa, được thăng quân hàm dần lên đại tá và vinh tặng Thầy thuốc Ưu tú.

Không chỉ có vậy, tập truyện ký “Blouse màu lá” của Phạm Đình Phú còn ẩn chứa nhiều nội dung khác về gia đình, dòng tộc, quê hương, đồng đội… được thể hiện xúc động dưới ngòi bút chân thành. Đặc biệt trong đó có mối tình tuyệt đẹp của ông với cô quân y sĩ Diệu Mỳ trên mặt trận Quảng Trị: “Yêu nhau nơi chiến trường lửa đạn/ Lễ vật đơn sơ, gìn giữ tới hôm nay/ Bộ quân phục sờn vai trong ngày cưới/ Đôi dép cao su mòn vẹt tháng ngày”.

PHAN HOÀNG