Hôm nay (19/5), lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật diễn ra tại Nhà Lát lớn Hà Nội. Trong 18 tác giả được vinh danh với giải thưởng Hồ Chí Minh có cố nhạc sĩ Thuận Yến, người đã sáng tác 26 nhạc phẩm về Bác Hồ kính yêu, trong đó nổi tiếng hơn cả là 3 ca khúc: Bác Hồ - một tình yêu bao la, Người về thăm quê và Miền Trung nhớ Bác.
 |
| Gia đình âm nhạc của cố nhạc sĩ Thuận Yến. Từ trái sang: Con trai - DJ Trí Minh, vợ - NSƯT Thanh Hương và con gái - NSƯT - diva Thanh Lam - nguồn: ngoisao.net |
Nhạc sĩ Thuận Yến có tên khai sinh là Đoàn Hữu Công. Ông chào đời năm 1932, quê ở Duy Xuyên (Quảng Nam), mất năm 2014. Ông tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi, là một hạt nhân văn nghệ ở Đoàn Văn công Khu ủy Liên khu 5. Sinh thời, nhạc sĩ Thuận Yến cho rằng mình “có cái may mắn đặc biệt” khi được gặp Bác, hát cho Bác nghe, được nhận phần thưởng của Bác và nghe Bác dặn dò. Ông từng kể với một người bạn rằng năm 1966, trước khi đoàn văn công từ chiến trường ra Hà Nội, có vật dụng nào tốt, còn dùng được thì anh em trong đoàn để lại cho đồng đội ở chiến trường nên khi đến Hà Nội anh em thiếu đủ thứ. Một số người không dám về thăm nhà, dù nhà khá gần. Tin ấy đến tai Bác, Người yêu cầu trang bị ngay cho văn công những thứ mà họ được cấp phát, trước khi đoàn biểu diễn cho Bác xem.
“Tôi nhớ như in hôm ấy Bác nói với chúng tôi: “Các cháu nhớ về nói với đồng bào Trị Thiên, đồng bào miền Nam, Bác rất muốn vào thăm đồng bào, nhưng hoàn cảnh chưa cho phép, khi đất nước hòa bình Bác sẽ vào ngay Huế để thăm lại đồng bào đồng chí...”, nhạc sĩ Thuận Yến kể lúc sinh thời.
Cùng đồng đội trở lại chiến trường mịt mù khói lửa, người con xứ Quảng mang theo bao tình cảm thiêng liêng và lời căn dặn của Bác Hồ. Bằng niềm kính yêu đối với lãnh tụ, mùa xuân năm 1968, dưới hầm sâu nơi chiến trường ác liệt, Thuận Yến sáng tác ca khúc Mỗi dòng thư Bác sáng ngời niềm tin, sau khi được đọc thư Bác căn dặn đồng bào, chiến sĩ miền Nam. Đây là ca khúc đầu tiên của nhạc sĩ Thuận Yến về Bác Hồ, mở đầu chuỗi ca khúc chan chứa niềm kính yêu đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Năm 1979, ca khúc Bác Hồ - một tình yêu bao la ra đời. Thay vì sử dụng giai điệu mạnh mẽ, hào hùng quen thuộc, lời ca về Bác được viết trên nền nhạc da diết, mênh mang:
“Bác Hồ, Người là tình yêu thiết tha nhất
Trong lòng dân và trong trái tim nhân loại.
Cả cuộc đời Bác chăm lo cho hạnh phúc nhân dân,
Cả cuộc đời Bác hy sinh cho dân tộc Việt Nam.
Bác thương các cụ già xuân về gửi biếu lụa,
Bác yêu đàn cháu nhỏ trung thu gửi cho quà.
Bác thương đoàn dân công đêm nay ngủ ngoài rừng,Bác thương người chiến sĩ đứng gác ngoài biên cương…”.
Khi sáng tác nhạc phẩm này bằng niềm xúc động và vẹn nguyên hồi ức về lần được gặp Bác, hẳn nhạc sĩ Thuận Yến không bao giờ nghĩ rằng mấy chục năm sau, đứa con tinh thần của mình vẫn nằm trong top ca khúc hay về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Với tiếng hát của ca sĩ Thanh Hoa, Bác Hồ - một tình yêu bao la lan tỏa đến công chúng qua sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam. Đến nay, sau gần 40 năm, đây vẫn là một trong những ca khúc mang lại cho người nghe thật nhiều cảm xúc. NSND Thanh Hoa có lần chia sẻ rằng ca khúc mà chị lấy làm hạnh phúc, tự hào khi được người nghe ghi nhận chính là Bác Hồ - một tình yêu bao la.
10 năm sau, nhạc sĩ Thuận Yến về thăm Làng Sen quê Bác, được nghe câu chuyện xúc động khi Bác về thăm quê, đi trên con đường nhỏ mà ngày trước Người đã đi, chạm tay vào những kỷ vật thân thương trong căn nhà lá đơn sơ của cha mẹ… Ông sáng tác ca khúc Người về thăm quê với giai điệu, lời ca khiến người nghe rưng rưng:
“…Đi suốt cuộc đời mới được thăm quê hương
Gặp lại tiếng thoi mẹ ngồi dệt vải
Gặp lại giọng trầm đêm trăng cha đọc thơ
Gặp lại tuổi thơ đi nghe hát đò đưa…”.
Không chỉ viết về tình thương bao la của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với đất nước, đồng bào…, nhạc sĩ Thuận Yến còn nói hộ tâm tư, tấm lòng của người miền Trung đối với Bác:
“…Chúng con sinh ra khi nước còn chia cắt
Nỗi nhớ Bác Hồ dằng dặc đến miền Trung
Để sáng nay con đi giữa đoàn quân
Trong gió biển chan hòa đi theo dấu chân Bác
Đường miền Trung non xanh nước biếc
Xin hỏi đường nào Bác đã qua đây
Khi Bác tìm đường cứu nước ai hay
Trời miền Trung mưa tuôn nắng cháy
Đất quê tôi đưa Bác suốt dặm trường
Để bây giờ đất gọi mãi nhớ thương…”.
Ca khúc Miền Trung nhớ Bác do NSND Thu Hiền thể hiện đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng người nghe.
YÊN LAN
