Sáng 28/8, tại UBND phường Xuân Đài (TX Sông Cầu), UBND tỉnh Phú Yên long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích lịch sử quốc gia Mộ và địa điểm đền thờ Đào Trí.
Dự lễ có các đồng chí: Lương Mộng Sanh, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam tỉnh; Nguyễn Thái Học, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy; Trần Hữu Thế, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thị ủy Sông Cầu; Nguyễn Ngọc Ẩn, Phó chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể; các đồng chí nguyên lãnh đạo tỉnh, TX Sông Cầu qua các thời kỳ và đông đảo các tầng lớp nhân dân phường Xuân Đài, TX Sông Cầu và tộc họ Đào.
Di tích Mộ và địa điểm đền thờ Đào Trí là chứng tích về một danh nhân lịch sử của vùng đất Phú Yên đã tham gia vào các sự kiện lịch sử của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XIX. Đào Trí sinh khoảng năm 1799, tự Trung Hòa, gốc người Thanh Hóa chuyển vào Phú Yên sinh sống tại Tân Thạnh thôn, thuộc huyện Đồng Xuân trong thời kỳ khẩn hoang, lập ấp (nay thuộc phường Xuân Đài, TX Sông Cầu). Xuất thân từ tầng lớp bình dân, có tài thao lược về binh pháp, Đào Trí lần lượt đảm trách những chức vụ quan trọng ở nhiều địa phương khác nhau, là quan đại thần phục vụ gần như trọn vẹn cả ba triều vua nhà Nguyễn là Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức. Năm Tự Đức thứ 21 (1868), Đào Trí được phong hàm Tả quân Đô thống phủ Chưởng phủ sự. Đây là một trong những chức quan võ cao cấp nhất trong hệ thống quân đội của nhà Nguyễn. Vừa là một võ quan lẫy lừng chiến công, Đào Trí còn là vị đại thần có nhiều công lao trong việc cai trị, giáo hóa nhân dân được vua Tự Đức hết lời khen ngợi, ban thưởng tấm kim bài với chữ “Vị đức, vị dân”, sai sử quan soạn bài văn bia ghi chép công đức lưu truyền…
Đào Trí nhiều lần cáo lão về quê, nhưng mãi đến năm 72 tuổi (6/1870) mới được vua Tự Đức chấp thuận. Ông mất năm 80 tuổi (1878) tại quê nhà làng Tân Thạnh và được hậu duệ ông thờ phụng. Hiện nay, hậu duệ Đào Trí ở làng Tân Thạnh gần nhất là đời thứ 5, ông Đào Vạn là người lớn tuổi nhất. Mộ Đào Trí hiện nằm phía sau làng Tân Thạnh, trên sườn phía đông bắc núi Hòn Vung, có độ cao 20m so với mặt nước biển, cách quốc lộ 1 khoảng 300m. Địa điểm đền thờ Đào Trí nằm trong khuôn viên nhà ông Đào Vạn, cách mộ khoảng 1km về phía bắc. Đền thờ Đào Trí bị tàn phá bởi chiến tranh, dấu tích còn lại chỉ còn nền móng có diện tích 7,2x8m…
Phát biểu tại lễ đón nhận bằng di tích lịch sử quốc gia, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Ngọc Ẩn khẳng định, Mộ và địa điểm đền thờ Đào Trí mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa to lớn. Để phát huy giá trị di tích lịch sử này, UBND tỉnh đề nghị UBND TX Sông Cầu phối hợp với Sở VH-TT-DL và các ngành liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu về giá trị của di tích; tăng cường công tác quản lý và bảo vệ di tích; nghiên cứu lập dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích để di tích trở thành điểm tham quan học tập nghiên cứu và giáo dục truyền thống. Gắn kết di tích Mộ và địa điểm đền thờ Đào Trí với các di tích trong khu vực vịnh Xuân Đài và lân cận khác thành tuyến tham quan du lịch của tỉnh.
QUỲNH MAI
