Thế giới trẻ em - tác phẩm được đề cử giải Nobel Văn học năm 2010 vừa được NXB Văn Học và Công ty cổ phần Sách Bách Việt giới thiệu với bạn đọc cả nước.

Nhà văn Đào Minh Hiệp - Ảnh: Y LAN

Đây là một trong những tác phẩm xuất sắc của nhà văn Kanta Khamzatovich Ibragimov - người đã đề cập đến những trang sử đau buồn của vùng đất Bắc Kavkaz xinh đẹp, trù phú bằng những trang sách vô cùng chân thực và sống động. Người đưa Thế giới trẻ em đến với độc giả Việt Nam là nhà văn - dịch giả Đào Minh Hiệp - nguyên Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Phú Yên.

Năm 2012, sau khi đọc Cuộc chiến đi qua và Thế giới trẻ em - hai tác phẩm gây tiếng vang của nhà văn người Chechnya Kanta Khamzatovich Ibragimov, nhà văn - dịch giả Đào Minh Hiệp đề xuất với Quỹ Hỗ trợ quảng bá văn học Việt - Nga để dịch hai tác phẩm này sang tiếng Việt. “Lúc đầu, tôi định dịch Thế giới trẻ em trước. Tác phẩm này đề cập đến những vấn đề rất gần với cuộc sống đương đại và rất xúc động; chính tác giả cũng thừa nhận đây là cuốn sách mà ông ưng ý nhất và mang tính tự thuật” - nhà văn Đào Minh Hiệp cho biết.

Dịch khoảng 100 trang trong tác phẩm Thế giới trẻ em, nhà văn Đào Minh Hiệp nhận được thông tin từ phía Nga, đề nghị ông dịch tác phẩm Cuộc chiến đi qua trước, vì tác phẩm này có tính bao quát hơn. Đây cũng là tác phẩm đoạt giải thưởng quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật (năm 2003). Vì vậy, nhà văn Đào Minh Hiệp tạm gác lại Thế giới trẻ em để tập trung đưa Cuộc chiến đi qua đến với độc giả Việt Nam. Ông chia sẻ: “Tôi đã viết thư cho nhà văn Kanta Khamzatovich Ibragimov. Ông ấy ủng hộ công việc của tôi và đồng ý cho xuất bản 2 tác phẩm này bằng tiếng Việt tại Việt Nam”.

Sau khi hoàn thành bản dịch Cuộc chiến đi qua, nhà văn Đào Minh Hiệp tiếp tục dịch Thế giới trẻ em. Điều mà ông cân nhắc là có nên tiếp tục đề nghị phía Nga tài trợ xuất bản tác phẩm này (như quyển Cuộc chiến đi qua). Nếu được tài trợ thì sách in tại Nga, trình bày rất sang trọng nhưng không được bán rộng rãi; 1.000 bản tiếng Việt tác phẩm Cuộc chiến đi qua không có mặt ở các nhà sách mà chỉ dành tặng cho các thư viện. “Sau khi cân nhắc, tôi làm việc với Công ty cổ phần Sách Bách Việt. Họ yêu cầu gửi bản tóm tắt nội dung và lời giới thiệu. Nửa tháng sau, họ điện vào, đồng ý in tác phẩm này. Giữa tháng 3/2014, tôi gửi bản thảo cho họ và đến giữa tháng 5, họ đã có sách gửi vào cho tôi” - nhà văn Đào Minh Hiệp kể.

Dày hơn 500 trang, một trong những tác phẩm xuất sắc của nhà văn Kanta Khamzatovich Ibragimov có cái tên dễ làm người đọc nhầm tưởng là sách dành cho thiếu nhi; bìa sách trông cũng rất thơ trẻ. Tuy nhiên, Thế giới trẻ em là bức tranh bi tráng ở Chechnya từ góc nhìn của những người dân. “Tác phẩm xoay quanh số phận của ba nhân vật chính: nữ nghệ sĩ violon đồng thời là nhà vật lý người Nga, nữ y tá người Chechnya và cậu bé 8 tuổi bị mất cả cha lẫn mẹ trong cuộc chiến ly khai. Cả ba cùng tá túc trong tòa nhà đổ nát vì bom đạn, tầng một nguyên là cửa hàng bách hóa tổng hợp dành cho thiếu nhi mang tên “Thế giới trẻ em”. Số phận của ba con người được tác giả thể hiện trong khoảng thời gian từ Đại chiến thế giới lần thứ hai cho đến cuộc chiến Chechnya. Chiến tranh đã cướp đi của đứa bé khả năng tư duy thơ trẻ, và để thích nghi với sự tàn khốc của chiến tranh, nó đã phải nghĩ ra một thế giới của riêng mình, trong đó, lúc thì nó xử sự thơ ngây như đứa bé, lúc thì như người lớn để cố sống sót qua cuộc chiến… Bức tranh bi tráng đó đã được tác giả tái hiện một cách sâu sắc và chân xác từ góc nhìn của những người dân bình thường, là lời cảnh báo về những hậu quả tàn khốc mà chiến tranh có thể gây ra cho con người.

Bìa sách “Thế giới trẻ em”

Cùng với Cuộc chiến đi qua, Thế giới trẻ em là tác phẩm dịch mà nhà văn Đào Minh Hiệp tâm đắc trong nhiều năm gần đây. Tác giả và dịch giả có những điểm tương đồng: đều là trí thức viết văn, đều sống ở những vùng đất xa các trung tâm kinh tế - văn hóa. Thế giới trẻ em khai thác đề tài chiến tranh, điều mà người dân Việt Nam nói chung và bản thân nhà văn Đào Minh Hiệp nói riêng đã trải qua. Những câu chuyện được nhà văn Kanta Khamzatovich Ibragimov đề cập rất gần gũi với người dân Việt Nam. Điều đọng lại rất lâu sau khi đọc Thế giới trẻ em là trên cái nền bi thương của tác phẩm vẫn tỏa sáng ý nghĩa nhân văn, lấp lánh vẻ đẹp của lòng nhân ái.

YÊN LAN