Ngày 17/7, Đại hội đồng LHQ kêu gọi các bên liên quan quay lại đối thoại để khôi phục thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen.
Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Csaba Kőrösi cho rằng dù các thách thức rất phức tạp song không phải không thể tháo gỡ. Ông cũng hối thúc các bên chấm dứt cuộc xung đột hiện nay phù hợp với luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.
Trước đó, Tổng Thư ký LHQ António Guterres đã bày tỏ lấy làm tiếc về việc thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen không được gia hạn, có nguy cơ ảnh hưởng tới hàng triệu người và giá lương thực trên thế giới.
Người đứng đầu LHQ nêu rõ trong bối cảnh sản xuất lương thực trên thế giới bị gián đoạn bởi xung đột, biến đổi khí hậu, giá năng lượng và các yếu tố khác, các thỏa thuận như Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đã góp phần hạ giá lương thực hơn 23% kể từ tháng 3/2022.
Ông nhấn mạnh "tất nhiên, tham gia thỏa thuận là một lựa chọn, song những người dân đang gặp khó khăn ở khắp nơi trên thế giới và các nước đang phát triển thì không có lựa chọn nào khác”. Tổng thư ký António Guterres cho biết thêm LHQ sẽ tiếp tục các nỗ lực để thỏa thuận này được nối lại càng sớm càng tốt.
Cùng ngày, Hội đồng Bảo an LHQ đã nhóm họp thảo luận về cuộc xung đột ở Ukraine ngay sau khi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đổ vỡ. Phát biểu trước toàn thể Hội đồng Bảo an LHQ, Phó Tổng thư ký LHQ phụ trách về chính trị Rosemary DiCarlo đã cập nhật thông tin mới liên quan. Bà Rosemary DiCarlo cảnh báo xung đột càng kéo dài thì càng mang lại những hậu quả nghiêm trọng hơn, trong đó có nguy cơ xung đột leo thang và lan rộng. Theo đó, Phó Tổng thư ký LHQ kêu gọi các bên chấm dứt xung đột.
Cũng trong ngày 17/7, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Ý Antonio Tajani cho biết nước này và các đối tác quốc tế đang nỗ lực tìm "các giải pháp thay thế" sau khi Nga quyết định không gia hạn Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, do LHQ làm trung gian, cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc trong thời gian xung đột Nga - Ukraine.
Theo phóng viên TTXVN tại Rome, đăng trên Twitter, Phó Thủ tướng Tajani bày tỏ quan ngại về quyết định này, cho rằng việc thiếu lương thực ở châu Phi sẽ ảnh hưởng đến tất cả các nước. Ông cho biết Ý đã làm việc để tìm các giải pháp thay thế. Vấn đề sẽ được giải quyết tại hội nghị thượng đỉnh về an ninh lương thực mà Ý sẽ phối hợp tổ chức với LHQ tại Rome vào ngày 24/7 tới.
Cùng ngày, Áo đã hối thúc Nga duy trì Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen. Theo phóng viên TTXVN tại châu Âu, ngày 17/7, Bộ Ngoại giao Áo đã đề nghị Nga gia hạn Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen. Bộ trên nhấn mạnh đây là thỏa thuận quan trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu.
Bày tỏ thất vọng, Ngoại trưởng Hà Lan Wopke Hoekstra cho rằng việc gia hạn Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát giá lương thực và tránh gây bất ổn cho thị trường.
Người phát ngôn Chính phủ Đức Christiane Hoffmann cho biết Đức tiếp tục kêu gọi Nga quay trở lại thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen với Ukraine. Bà nhấn mạnh rằng thỏa thuận này rất quan trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố nước này sẵn sàng tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc, sau khi Nga ngừng tham gia Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen. Theo người phát ngôn của Tổng thống Ukraine Serhiy Nykyforov, ông Zelensky đã nhấn mạnh cần nỗ lực hết sức để duy trì sử dụng hành lang xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen sau khi Nga ngừng tham gia thỏa thuận này.
Các doanh nghiệp, chủ tàu đều khẳng định sẵn sàng cung cấp ngũ cốc nếu Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục cho phép. Tổng thống Zelensky đã chỉ thị cho Bộ Ngoại giao Ukraine chuẩn bị một thư gửi chính thức tới LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ xem liệu các bên có sẵn sàng duy trì Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen hay không.
Trước đó, người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov tuyên bố phần thỏa thuận liên quan đến Nga vẫn không được thực hiện nên Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen hết hiệu lực vào ngày 17/7. Ông Peskov cũng nhấn mạnh ngay khi phần liên quan đến Nga được thực hiện, phía Nga sẽ "ngay lập tức" quay trở lại thực hiện thỏa thuận.
Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga, Maria Zakharova cũng cho biết nước này đã chính thức thông báo cho Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ về việc không gia hạn thỏa thuận ngũ cốc.
Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen ký kết ngày 22/6/2022 tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) với thời hạn 120 ngày và sau đó được gia hạn 3 lần. Một phần của thỏa thuận quy định trình tự đưa ngũ cốc từ các cảng do Kiev kiểm soát, phần khác đề cập đến việc xuất khẩu nông sản và phân bón của Nga ra thị trường thế giới vẫn chưa được thực hiện.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov xác nhận phần liên quan đến Nga hoàn toàn không được thực hiện đối với bất kỳ điều khoản nào, trong khi việc vận chuyển lượng thực của Ukraine được đảm bảo. Ngoài ra, ngũ cốc từ Ukraine được xuất khẩu không phải sang các nước nghèo nhất mà chủ yếu sang phương Tây.
H.N (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
