Ngày 15/1, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết Moscow hối thúc các nước vùng Vịnh xem xét áp dụng cơ chế an ninh chung cho khu vực này.
Phát biểu tại Đối thoại Raisina lần thứ 5 được tổ chức ở New Delhi (Ấn Độ), ông Lavrov cho biết: "Chúng tôi gợi ý các nước vùng Vịnh xem xét các cơ chế an ninh chung, bắt đầu bằng các biện pháp xây dựng lòng tin và mời nhau tham gia các cuộc diễn tập quân sự”. Ông Lavrov cũng bày tỏ lo ngại về những diễn biến gần đây tại vùng Vịnh.
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cũng tham dự diễn đàn an ninh 3 ngày nói trên. Hãng thông tấn Fars của Iran dẫn lời ông Zarif tối 14/1 cho biết việc sử dụng cơ chế giải quyết tranh chấp là không có cơ sở pháp lý và là sai lầm chiến lược.
Căng thẳng tại vùng Vịnh gia tăng sau khi Mỹ tiến hành không kích sân bay quốc tế ở thủ đô Baghdad của Iraq, làm Tư lệnh đơn vị Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), tướng Qassem Soleimani, và chỉ huy lực lượng dân quân Hashed al-Shaabi của Iraq al-Husssaini thiệt mạng.
Sau đó, Iran tiến hành vụ tấn công đáp trả bằng tên lửa nhằm vào các căn cứ của Mỹ tại Iraq. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới vụ Iran bắn nhầm chiếc máy bay chở khách của Ukraine làm 176 người trên máy bay thiệt mạng.
Diễn đàn tại New Delhi được tổ chức một ngày sau khi Anh, Pháp và Đức chính thức cáo buộc Iran vi phạm các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân ký với Nhóm P5+1 (gồm Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức) năm 2015.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin BBC ngày 14/1, Thủ tướng Anh Boris Johnson kêu gọi Tổng thống Mỹ Donald Trump thay thế thỏa thuận hạt nhân Iran bằng thỏa thuận mới của riêng mình để đảm bảo nước Cộng hòa Hồi giáo này không sở hữu vũ khí hạt nhân. Trên mạng xã hội Twitter, Tổng thống Mỹ Trump bày tỏ nhất trí với đề xuất của Thủ tướng Anh Johnson.
Trong diễn biến khác, Ba nước Liên minh châu Âu (EU) gồm Anh, Pháp, Đức ngày 14/1 đã kích hoạt một cơ chế tranh cãi với Iran về việc Tehran không tuân thủ thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015. Iran đã cảnh báo các nước châu Âu về hậu quả của động thái này trong bối cảnh căng thẳng đang gia tăng. Nga cũng đã lên tiếng chỉ trích động thái trên của các nước châu Âu.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga cùng ngày 14/1 nêu rõ Moscow "không thấy có bất kỳ lý do nào" để kích hoạt cơ chế trên. Tuyên bố cũng nhấn mạnh Nga "không loại trừ khả năng những hành động thiếu suy nghĩ của châu Âu có thể dẫn tới bước leo thang mới xung quanh thỏa thuận hạt nhân Iran”.’
Trong khi đó, Mỹ cùng ngày tuyên bố ủng hộ hoàn toàn ủng hộ Anh, Pháp và Đức, cho rằng động thái của các nước châu Âu này "đảm bảo gây sức ép hơn nữa về ngoại giao và kinh tế đối với Iran”.
Trong thông báo chung ngay 14/1, Ngoại trưởng các nước Anh, Pháp và Đức cho rằng Iran đã không ngừng điều chỉnh các cam kết của Tehran trong thỏa thuận và vi phạm các giới hạn quan trọng trong chương trình hạt nhân kể từ tháng 5/2019. Theo đó, các nước châu Âu này kích hoạt quy trình tranh cãi với Iran về vấn đề này. Tuy nhiên, 3 nước này khẳng định vẫn tuân thủ các cam kết trong thỏa thuận và phối hợp với tất cả các bên còn lại để bảo vệ thỏa thuận.
Phản ứng sau đó, Bộ Ngoại giao Iran nêu rõ động thái của các nước châu Âu là "tiêu cực," đồng thời cảnh báo châu Âu cần chuẩn bị chấp nhận hậu quả nếu muốn lạm dụng quy trình nói trên. Tuy nhiên, Iran cũng khẳng định sẵn sàng xem xét mọi nỗ lực mang tính xây dựng để bảo vệ thỏa thuận hạt nhân.
H.T (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
