Theo hãng thông tấn Yonhap (Hàn Quốc), ngày 7/8, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản công bố dự luật sửa đổi, loại Hàn Quốc khỏi Danh sách Trắng các đối tác thương mại đáng tin cậy, sau khi Nội các Nhật Bản phê chuẩn văn kiện này tuần trước. Văn kiện sẽ có hiệu lực từ ngày 28/8 tới.
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nước gia tăng, ngày 2/8 vừa qua, nội các của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã phê chuẩn loại Hàn Quốc ra khỏi Danh sách Trắng các đối tác thương mại đáng tin cậy. Theo đó, khoảng hơn 1.000 mặt hàng xuất khẩu của Nhật Bản sang Hàn Quốc sẽ phải trình chính phủ phê duyệt từng đơn hàng. Nhật Bản cũng có thể tùy ý điều chỉnh thời gian thẩm định các đơn hàng xuất khẩu.
Động thái trên của Nhật Bản có thể sẽ khiến hoạt động xuất khẩu sang Hàn Quốc bị trì hoãn và tác động nghiêm trọng tới các ngành công nghệ Hàn Quốc vốn phụ thuộc nhiều vào vật liệu của Nhật Bản.
Ngay sau đó, cùng ngày 2/8, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Hàn Quốc Hong Nam-ki tuyên bố biết nước này cũng sẽ loại Nhật Bản ra khỏi Danh sách Trắng các đối tác thương mại đáng tin cậy của Hàn Quốc.
Quan hệ giữa Hàn Quốc và Nhật Bản gia tăng căng thẳng kể từ khi Nhật Bản hồi tháng trước siết chặt quy định xuất khẩu sang Hàn Quốc ba vật liệu công nghệ cao dùng trong sản xuất chất bán dẫn và màn hình - gồm nhựa nhiệt dẻo (fluorinated polyimide), chất cản màu (resist) và hydro clorua có độ tinh khiết cao (HF).
Hàn Quốc cho rằng đây là động thái trả đũa của Nhật Bản trong bối cảnh hai nước tranh cãi về vấn đề bồi thường cho các nạn nhân Hàn Quốc bị cưỡng bức lao động trong thời kỳ Nhật Bản đô hộ Bán đảo Triều Tiên từ năm 1910-1945.
Năm ngoái, Tòa án Tối cao Hàn Quốc phán quyết các công ty Nhật Bản phải bồi thường cho các nạn nhân Hàn Quốc bị cưỡng bức lao động thời chiến. Phía Nhật Bản bác bỏ các phán quyết trên, cho rằng tất cả các vấn đề bồi thường đã được giải quyết theo thỏa thuận giữa hai chính phủ năm 1965 khi hai nước bình thường hóa quan hệ.
Phát biểu tại họp báo ngày 6/8 vừa qua tại TP Hiroshima nhân dịp tham dự lễ tưởng niệm 74 năm ngày thành phố bị ném bom nguyên tử, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho rằng Hàn Quốc đã "đơn phương" vi phạm thỏa thuận giải quyết vấn đề bồi thường cho các lao động thời chiến, đồng thời kêu gọi Seoul tuân thủ thỏa thuận vốn là cơ sở để bình thường hóa quan hệ giữa hai nước này.
Phản ứng về phát biểu trên của ông Abe, ngày 7/8, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho rằng phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản đồng nghĩa nước này thừa nhận rằng biện pháp trả đũa kinh tế Hàn Quốc là xuất phát từ vấn đề trong quá khứ.
Theo phóng viên TTXVN tại Seoul, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã đưa ra văn bản bày tỏ lập trường dưới danh nghĩa Thứ trưởng Cho Se-young. Theo đó, Hàn Quốc khẳng định "hành động trả đũa kinh tế vô lý" của Tokyo không phải là để kiểm soát xuất khẩu, mà xuất phát từ các vấn đề trong quá khứ, đồng thời kêu gọi Chính phủ Nhật Bản từ bỏ những động thái "gây tổn hại trật tự thương mại tự do, phủ nhận quá khứ".
Trong diễn biến có liên quan, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper ngày 6/8 đã kêu gọi Hàn Quốc và Nhật Bản nhanh chóng giải quyết bất đồng, và tập trung vào các vấn đề khác trong đó có Triều Tiên.
Ông Esper đưa ra tuyên bố trên trong bối cảnh quan hệ giữa Seoul và Tokyo rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm sau các quyết định của Tòa án Tối cao Hàn Quốc yêu cầu các công ty Nhật Bản bồi thường cho những nạn nhân bị cưỡng bức lao động trong thời gian Nhật Bản đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 tới cuối Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Nhật Bản luôn khẳng định vấn đề bồi thường đã được hai bên dàn xếp trong hiệp định ký kết năm 1965, theo đó Nhật Bản bồi thường bằng hình thức hỗ trợ tài chính trị giá 500 triệu USD. Tuy nhiên, phía Hàn Quốc vẫn tiếp tục thực hiện phán quyết của tòa án, tịch thu và thanh lý tài sản của các công ty Nhật Bản.
Căng thẳng tiếp tục bị đẩy lên cao sau khi Tokyo hạn chế xuất khẩu sang Seoul 3 loại vật liệu công nghệ cao dùng trong sản xuất chíp điện tử và màn hình - các lĩnh vực mũi nhọn của Hàn Quốc cũng như loại Hàn Quốc ra khỏi Danh sách Trắng gồm các nước được hưởng quy chế ưu đãi thương mại. Để đáp trả động thái trên của Tokyo, Seoul tuyên bố đang cân nhắc tất cả biện pháp, trong đó có việc hủy bỏ thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo - một phần quan trọng trong hợp tác an ninh ba bên với Mỹ.
Trước tình hình trên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ thông tin tình báo, đồng thời cho biết sẽ khuyến khích việc duy trì thỏa thuận này.
Cùng ngày 6/8, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton khẳng định việc Washington gần đây tuyên bố sẵn sàng triển khai các tên lửa tầm trung tại châu Á có liên quan tới việc bảo vệ các đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản. Trả lời phỏng vấn Fox News, Cố vấn Bolton nêu rõ nguyên nhân Mỹ thực hiện kế hoạch trên là do Trung Quốc vừa mới đưa vào triển khai hàng nghìn tên lửa như vậy nhưng lại không tham gia vào Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF).
Đây cũng là một phần lý do khiến Tổng thống Donald Trump rút khỏi hiệp ước trên. Ông Bolton khẳng định bất kỳ hành động triển khai tên lửa nào của Mỹ cũng đều mang "tính chất phòng vệ”.
H.N (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
