Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres ngày 2/8 đã bày tỏ rất lấy làm tiếc về việc Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) giữa Nga và Mỹ đã chính thức chấm dứt, đồng thời kêu gọi Moscow và Washington có "một khởi đầu mới" và sớm tiến hành đàm phán về những giải pháp kiểm soát vũ khí trong thời gian tới.
Phóng viên TTXVN thường trú tại Liên Hợp Quốc dẫn thông cáo của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc khẳng định "trong bối cảnh an ninh quốc tế ngày càng xuống cấp, các hiệp định giải trừ và kiểm soát vũ khí được các nước cam kết trước đây ngày càng có nguy cơ bị đình chỉ hiệu lực”. Ông Guterres nhấn mạnh sự cần thiết phải tránh những diễn biến gây bất ổn và tìm kiếm sự đồng thuận để có được hướng đi mới trong việc kiểm soát vũ khí quốc tế.
Cùng ngày 2/8, Nga nhận định Mỹ đã mắc sai lầm nghiêm trọng khi rút khỏi INF. Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh Mỹ đã thực hiện chiến dịch tuyên truyền cáo buộc Nga vi phạm thỏa thuận INF. Tuyên bố này cho rằng việc Mỹ từ bỏ INF là vì lợi ích riêng chứ không phải do những cáo buộc Nga vi phạm.
Trước đó cùng ngày, phát biểu trên đường tới Bangkok (Thái Lan) dự một hội nghị khu vực, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố Mỹ chính thức rút khỏi INF. Đáp lại, Bộ Ngoại giao Nga cũng ra tuyên bố nêu rõ: "Vào ngày 2/8/2019, dựa trên hành động của Mỹ, hiệp ước giữa Liên Xô cũ và Mỹ về việc loại bỏ các tên lửa tầm ngắn và tầm trung... đã chấm dứt”. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov đã kêu gọi Mỹ thực thi một lệnh đình chỉ triển khai các tên lửa hạt nhân tầm trung sau khi rút khỏi INF.
Cũng trong ngày 2/8, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cho biết khối này sẽ đáp trả "một cách thận trọng và có trách nhiệm" trong trường hợp Nga triển khai các hệ thống tên lửa tầm trung mới. Tuyên bố của NATO nêu rõ: "NATO sẽ đáp trả một cách thận trọng và có trách nhiệm với những nguy cơ đáng kể từ tên lửa 9M729 của Nga”. NATO cũng cho biết khối này đã nhất trí một gói các biện pháp "cân bằng, phối hợp và phòng thủ" nhằm đảm bảo duy trì khả năng phòng thủ đáng tin cậy và hiệu quả.
Trong diễn biến liên quan, AFP đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/8 khẳng định mọi hiệp ước mới nhằm ngăn chặn hoạt động gia tăng các loại tên lửa hạt nhân đều cần phải có sự tham gia của Trung Quốc. Phát biểu trước báo giới, Tổng thống Mỹ nhấn mạnh: "Dĩ nhiên, chúng tôi muốn bao gồm cả Trung Quốc ở một thời điểm nào đấy. Đó là một điều quan trọng đối với thế giới”.
INF được Mỹ và Liên Xô cũ ký ngày 8/12/1987 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6/1988. Hai bên cam kết không sản xuất, thử nghiệm, triển khai các tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trên mặt đất tầm trung và tầm ngắn (từ 500-5.500km).
Tuy nhiên, vào tháng 10/2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước khi chế tạo tên lửa Novator 9M729. Trong khi đó, Nga tuyên bố không tiêu hủy Novator 9M729, đồng thời khẳng định loại tên lửa này không vi phạm INF.
H.T (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+)
