Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) xác nhận Iran đã làm giàu urani vượt cao hơn giới hạn như đã nhất trí trong thỏa thuận Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) được Tehran và Nhóm P5+1 (Nga, Anh, Trung Quốc, Mỹ, Pháp cùng Đức) ký kết hồi năm 2015.
Trong một tuyên bố, các thanh sát viên của IAEA cho biết trong ngày 8/7, cơ quan này xác minh Iran đang làm giàu urani U-235 vượt mức 3,67%. U-235, tức urani 235, là một đồng vị đặc biệt chỉ chiếm khoảng 0,7% lượng urani được đào lên khỏi mặt đất, song có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các lò phản ứng và bom hạt nhân.
Thông báo trên được đưa ra sau khi người phát ngôn Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) Behrouz Kamalvandi xác nhận cấp độ làm giàu urani của nước này đã cao hơn mức 4,5% vào ngày 8/7, vượt xa mức quy định của JCPOA.
Sau đó, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho rằng việc Iran làm giàu urani vượt giới hạn không những không giúp duy trì JCPOA mà còn không bảo vệ được các lợi ích kinh tế cho người dân Iran. Ông Guterres cũng kêu gọi Iran tiếp tục thực hiện tất cả các cam kết liên quan tới vấn đềhạt nhân theo JCPOA, trong bối cảnh các bên tham gia thỏa thuận vẫn đang nỗ lực tìm kiếm phương án giải quyết những thách thức mà Tehran đang phải đối mặt.
Trước đó, người phát ngôn của Tổng thống Nga, Dmitry Peskov ngày 8/7 tuyên bố Nga lấy làm tiếc về việc Iran giảm bớt cam kết về Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) sau khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận.
Ông Peskov nhấn mạnh: "Nga vẫn tiếp tục nỗ lực ngoại giao. Chúng tôi cũng chờ đợi kết quả làm việc của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) sẽ nhóm họp trong những ngày tới”. Ông Peskov cũng đặc biệt nhấn mạnh rằng tình hình gây quan ngại nhưng cho biết Nga sẽ tiếp tục đối thoại và nỗ lực trên mặt trận ngoại giao, đồng thời vẫn ủng hộ thỏa thuận hạt nhân JCPOA.
Cũng trong ngày 8/7, Liên minh châu Âu (EU) bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về kế hoạch của Iran vượt qua mức làm giàu urani theo thỏa thuận hạt nhân 2015, đồng thời kêu gọi Tehran hủy bỏ kế hoạch này. Người phát ngôn EU Maja Kocijancic tuyên bố :"Chúng tôi mạnh mẽ kêu gọi Iran ngừng và hủy bỏ mọi hoạt động đi ngược lại các cam kết trong JCPOA”.
Trong khi đó, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Đức tuyên bố cần phải thuyết phục Iran tuân thủ các cam kết của nước này theo thỏa thuận hạt nhân 2015. Phát biểu họp báo chính phủ thường kỳ, người phát ngôn này nêu rõ: "Chúng tôi muốn duy trì thỏa thuận này”.
Trong diễn biến liên quan, theo Reuters, Nhà Trắng ngày 8/7 cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng ngày đã điện đàm với người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron về đe dọa của Iran trong việc đẩy mạnh làm giàu urani. Trong một thông cáo, người phát ngôn của Nhà Trắng cho hay: "Họ đã thảo luận về những nỗ lực đang diễn ra nhằm đảm bảo Iran không sở hữu vũ khí hạt nhân và chấm dứt lối hành xử bất thường của Tehran ở Trung Đông”.
Cùng ngày, một quan chức Phủ Tổng thống Pháp cho biết, cố vấn ngoại giao hàng đầu của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sẽ tới Iran vào ngày 9/7 nhằm nỗ lực giảm căng thẳng giữa Tehran và Washington. Quan chức Pháp cho hay, cả Iran và Mỹ cùng có một lợi ích trong việc gia tăng áp lực ở giai đoạn này, nhưng cuối cùng thì cả hai bên đều muốn bắt đầu các cuộc đàm phán. Quan chức này nêu rõ: "Điều quan trọng trong một tình hình khủng hoảng như thế này là tìm kiếm điểm chung mà có thể đưa chúng ta từ căng thẳng tiêu cực đến bàn đàm phán, đó là điều mà chúng tôi đang cố gắng thực hiện".
Trong khi đó, AP đưa tin, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi ngày 8/7 cho rằng Tehran vẫn để ngỏ cánh cửa ngoại giao để cứu vãn JCPOA, song "không hy vọng" vào cộng đồng quốc tế, trong bối cảnh nước Cộng hòa Hồi giáo này đã vượt ngưỡng làm giàu urani đề ra trong JCPOA.
Trên trang mạng xã hội Twitter, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif ngày 8/7 cho biết các cường quốc thế giới sẽ không thể đàm phán để có được một thỏa thuận nào tốt hơn thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Trên trang Twitter, Ngoại trưởng Zarif cũng đề cập đến thỏa thuận hạt nhân hay còn gọi là JCPOA, ông Zarif viết: "(Đội-B) bao gồm Cố vấn quốc gia Mỹ John Bolton, Thủ tướng Israeli Benjamin Netanyahu, Thái tử Ả-rập Xê-út Mohammed Bin Salman và Quốc vương Các Tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) Mohammed bin Zayed đã xúi giục Tổng thống Trump làm một việc dại dột là giết chết thỏa thuận hạt nhân 2015”. Ngoại trưởng Zarif viết thêm rằng, trong quá khứ cái gọi là "Đội B" bao gồm Cố vấn diều hâu John Bolton, và Thủ tướng bảo thủ Netanyahu đã có thể đưa Trump vào một cuộc xung đột với Tehran.
H.T (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+)
