* Nhật Bản nỗ lực đóng vai trò trung gian hòa giải giữa Mỹ và Iran
Ngày 5/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã để ngỏ khả năng triển khai hành động quân sự nhằm vào Iran, song nhấn mạnh Washington vẫn ưu tiên đối thoại với Tehran.
Theo phóng viên TTXVN tại Mỹ, trả lời phỏng vấn kênh truyền hình ITV (Anh), Tổng thống Trump cho biết hành động quân sự là khả năng luôn tồn tại dù Mỹ không muốn vậy. Tuy nhiên, ông chủ Nhà Trắng khẳng định Mỹ vẫn sẵn sàng đàm phán với Tổng thống Iran Hassan Rouhani.
Nhà lãnh đạo Mỹ nói rằng tất cả hành động cần thiết nên được tiến hành để ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Phát biểu của Tổng thống Trump được đưa ra một ngày sau khi Lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei khẳng định Iran sẽ không từ bỏ chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của mình và sẽ không để bị “mắc mưu” trước lời đề nghị đàm phán của nhà lãnh đạo Mỹ.
Trước đó, Tổng thống Trump cho rằng thỏa thuận hạt nhân, do người tiền nhiệm Barack Obama ký, là không hiệu quả vì không bao gồm chương trình tên lửa đạn đạo của Iran cũng như vai trò của Iran trong các cuộc xung đột ở Trung Đông.
Do đó, ông kêu gọi Iran ngồi lại vào bàn đàm phán để đạt được một thỏa thuận mới với cam kết là Washington sẽ “không tìm kiếm sự thay đổi chế độ” ở Iran. Tổng thống Iran Rouhani cho biết Tehran có thể sẵn sàng tổ chức các cuộc đàm phán với điều kiện Mỹ phải thể hiện thái độ tôn trọng và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran.
* Trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Iran đang leo thang,Chính phủ Nhật Bản ngày 6/6 thông báo Thủ tướng nước này Shinzo Abe sẽ thăm Iran từ ngày 12-14/6 tới. Đây là chuyến thăm Iran đầu tiên của một thủ tướng Nhật Bản đương nhiệm trong hơn 4 thập niên qua.
Thủ tướng Abe hy vọng có thể tận dụng mối quan hệ tốt đẹp với Iran để làm trung gian hòa giải và thúc đẩy đối thoại giữa Washington và Tehran.
Dự kiến trong chuyến thăm này, Thủ tướng Abe sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận hạt nhân lịch sử, được Iran và Nhóm P5+1 (gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức) ký năm 2015, ngay cả khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận và Tehran tháng trước tuyên bố sẽ ngừng thực thi một số cam kết trong điều khoản.
Hiện hai bên đang sắp xếp để Thủ tướng Abe gặp Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei và Tổng thống Hassan Rouhani. Trước thềm chuyến thăm của Thủ tướng Abe, Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono cũng sẽ tới Iran để hội đàm với người đồng cấp nước chủ nhà Mohammad Javad Zarif.
Trước đó, trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Tokyo cuối tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Abe đã bày tỏ mong muốn tạo điều kiện để Washington và Tehran tiến hành đàm phán, giúp mọi chuyện không bị chệch hướng, cũng như không kéo theo một cuộc đối đầu quân sự tại Trung Đông. Tổng thống Trump cũng đã ủng hộ nỗ lực này của Thủ tướng Abe.
Trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Zarif tại Tokyo vào giữa tháng 5, Thủ tướng Abe cũng cam kết sẽ hợp tác với nước Cộng hòa Hồi giáo để tháo ngòi căng thẳng ở Trung Đông.
Căng thẳng giữa Tehran và Washington gia tăng sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt đối với nước này, đặc biệt thời gian gần đây Washington gia tăng sức ép tối đa với Tehran bằng cách chấm dứt miễn trừ trừng phạt đối với 8 quốc gia và vùng lãnh thổ nhập khẩu dầu thô từ Iran.
Căng thẳng leo thang đẩy hai quốc gia này vào nguy cơ đối đầu quân sự khi Mỹ đã điều động thêm quân cùng các máy bay ném bom và tàu sân bay tới Trung Đông, tuyên bố động thái trên nhằm đối phó với "các mối đe dọa từ Iran".
Nhật Bản được đánh giá là có mối quan hệ thân thiết với Iran. Năm 2019 là năm 2 nước kỷ niệm 90 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Tuy nhiên, căng thẳng gần đây giữa Mỹ và Iran đã đẩy Tokyo vào thế khó khi Washington là một đồng minh an ninh, còn Iran là nguồn nhập khẩu dầu của Nhật Bản
L.H (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
