Ngày 24/5, thủ lĩnh hàng đầu của Đảng Bảo thủ cầm quyền ở Anh Brandon Lewis thông báo nước này sẽ bổ nhiệm người kế nhiệm bà Theresa May giữ chức lãnh đạo đảng này và Thủ tướng Anh trước khi Quốc hội bước vào kỳ nghỉ mùa hè, được ấn định vào ngày 20/7 tới.
Trong một tuyên bố, ông Brandon Lewis nêu rõ công tác đề cử giữa các nghị sĩ sẽ kết thúc trong tuần bắt đầu từ ngày 10/6, từ đó các thành viên của đảng có thời gian lựa chọn một trong hai ứng cử viên hàng đầu thay thế bà May trước khi Quốc hội bước vào thời gian nghỉ lễ mùa hè.
Trước đó, cùng ngày, Thủ tướng Theresa May thông báo bà sẽ từ chức lãnh đạo Đảng Bảo thủ vào ngày 7/6 tới sau khi không thể thuyết phục các nghị sĩ ủng hộ thỏa thuận nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) - hay còn gọi là Brexit mà bà đạt được với EU hồi cuối năm ngoái.
Quyết định của bà May sẽ mở đường cho Đảng Bảo thủ bầu lãnh đạo mời và nước Anh sẽ có một Thủ tướng mới. Người kế nhiệm Thủ tướng May sẽ được lựa chọn theo tiến trình gồm hai giai đoạn, theo đó hai ứng cử viên cuối cùng sẽ đối mặt với một cuộc bỏ phiếu kín của 125.000 thành viên Đảng Bảo thủ. Bà May sẽ là Thủ tướng tạm quyền của Anh trong suốt cuộc bầu cử lãnh đạo Đảng Bảo thủ dự kiến kéo dài khoảng 6 tuần.
Cùng ngày 24/5, Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt đã bày tỏ sự tôn trọng trước Thủ tướng Anh Theresa May sau khi bà tuyên bố từ chức khỏi vị trí lãnh đạo Đảng Bảo thủ cầm quyền, đồng thời nhấn mạnh bà đã để lại một đất nước trong trạng thái an toàn hơn.
Trên tài khoản Twitter, ông Hunt viết: "Tôi muốn bày tỏ lòng tôn kính trước Thủ tướng trong ngày hôm nay. Việc thực hiện Brexit luôn là một nhiệm vụ nặng nề, song bà đã thực hiện tiến trình này mỗi ngày bằng sự dũng cảm và quyết tâm. Dịch vụ miễn phí chăm sóc sức khỏe (NHS) sẽ có thêm 25 tỉ USD nhờ sự ủng hộ của bà ấy, và bà đã giúp đất nước an toàn hơn. Một lãnh đạo thật sự”.
Về phần mình, ông Boris Johnson, cựu Ngoại trưởng Anh và hiện là ứng cử viên hàng đầu chủ nhân mới của ngôi nhà số 10 phố Downning, đã ca ngợi bà May là nhà lãnh đạo quả cảm, đồng thời nhấn mạnh đến nhiệm vụ của người kế nhiệm bà, đó là "triển khai Brexit”. Ông bày tỏ sự cảm ơn đối với những cống hiến của bà May đối với đất nước và đảng Bảo thủ. Ông kêu gọi sự đồng lòng để thúc đẩy Brexit.
Trong một phản ứng trái chiều, Thủ hiến vùng Scotland, thuộc Vương quốc Anh, bà Nicola Sturgeon cho rằng quyết định từ chức của bà May sẽ không giải quyết tình hình xung quanh vấn đề Brexit. Bà Sturgeon viết trên Twitter rằng: "Bà May xứng đáng nhận lời cảm ơn vì những cống hiến của bà”. Tuy nhiên, bà Sturgeon cho rằng sự ra đi của bà sẽ không giúp giải quyết sự lộn xộn xung quanh Brexit mà Đảng Bảo thủ gây ra.
Trong khi đó, lãnh đạo Công đảng đối lập, ông Jeremy Corbyn cho rằng bà May đã đúng khi quyết định từ chức Thủ tướng. Theo ông Corbyn, dù bất cứ ai thay thế bà May trở thành lãnh đạo đảng Bảo thủ cần tiến hành cuộc tổng tuyển cử để người dân quyết định tương lai của đất nước. Ông Corbyn chỉ trích đảng Bảo thủ làm hỏng đất nước liên quan đến tiến trình Brexit trì trệ, không thể cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân Anh hay giải quyết những nhu cầu bức thiết của người dân... Lãnh đảo ủng hộ Brexit Nigel Farage cũng chỉ trích bà May đã đánh giá sai tình hình đất nước khi cố tìm cách bảo vệ mối quan hệ thương mại gần gũi với EU.
Sau khi Thủ tướng Anh Theresa May thông báo sẽ từ chức vào ngày 7/6 tới, EU ngày 24/5 cho biết việc từ chức của Thủ tướng Anh sẽ không làm thay đổi lập trường của EU về thỏa thuận Brexit mà khối này đã đạt được với Thủ tướng May hồi cuối năm ngoái. Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu (EC) Mina Andreeva cho biết lập trường của EU về thời hạn nước Anh rời khỏi khối này (còn gọi là Brexit) là không thay đổi.
Phát biểu tại buổi họp báo, bà Andreeva nêu rõ: "Cá nhân Chủ tịch EC Jean-Claude Juncker không thấy vui khi nghe Thủ tướng Anh Theresa May thông báo từ chức vào sáng nay. Ngài Chủ tịch đánh giá cao thời gian làm việc với Thủ tướng May. Ông sẽ trân trọng hiết lập quan hệ cộng tác một cách bình đẳng với bất cứ tân Thủ tướng nào, dù đó là ai đi chăng nữa. Lập trường của chúng tôi về thỏa thuận ly hôn là không có gì thay đổi cả”.
Bà Andreeva cũng nhắc lại rằng khối này sẽ không thay đổi thỏa thuận Brexit hiện bị đình trệ, song có thể tạm dừng đưa ra tuyên bố chính trị đi kèm về quan hệ EU - Anh sau Brexit.
Phản ứng về quyết định từ chức của Thủ tướng May, Điện Elysee cho biết lập trường của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron là sẵn sàng làm việc với tân Thủ tướng Anh về mọi vấn đề song phương và trong EU, song muốn Anh làm rõ các bước đi tiếp theo liên quan tới thỏa thuận Brexit.
Trong tuyên bố, Điện Elysee cho biết Tổng thống Macron hoan nghênh "việc làm dũng cảm" của Thủ tướng May trong nỗ lực thực hiện Brexit vì lợi ích của đất nước và với sự tôn trọng các đối tác châu Âu của Anh. Tuy nhiên, tuyên bố nêu rõ : "Nguyên tắc của EU sẽ tiếp tục được thực hiện với ưu tiên hàng đầu là chức năng hoạt động suôn sẻ của EU, và điều này cần phía Anh nhanh chóng làm rõ các bước đi tiếp theo liên quan tới Brexit”.
Cùng ngày, người phát ngôn của Thủ tướng Đức Angela Merkel, Martina Fietz cho biết nhà lãnh đạo Đức đã bày tỏ sự tôn trọng quyết định từ chức của Thủ tướng Anh, đồng thời cho rằng bà và Thủ tướng Anh đã có quan hệ hợp tác tin cậy và tốt đẹp.
Theo bà Fietz, Thủ tướng Merkel cũng cam kết tiếp tục làm việc với Thủ tướng May trên tinh thần như vậy cho đến khi nhà lãnh đạo Anh từ chức. Bà Merkel nhấn mạnh: "Berlin mong muốn duy trì sự hợp tác chặt chẽ và quan hệ mật thiết với Chính phủ Anh”.
Trong khi đó, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Nga đang theo dõi sát sao tiến trình liên quan tới vấn đề Brexit ở Anh, đồng thời bày tỏ mong muốn một EU ổn định. Phát biểu với báo giới, ông Peskov nêu rõ: "Chúng tôi đang theo dõi sát tiến trình liên quan Brexit, bởi vấn đề này chắc chắn gây ảnh hưởng tới cả nước Anh và EU. Lý do là vì EU là đối tác kinh tế và thương mại lớn của chúng tôi, và chúng tôi muốn một đối tác có thể dự đoán được, ổn định và phát triển”. Bình luận về quyết định từ chức của Thủ tướng Theresa May, đại diện Điện Kremlin cho rằng bà May giữ chức Thủ tướng Anh đúng vào thời điểm mối quan hệ Anh - Nga đầy khó khăn.
Vài giờ sau khi Thủ tướng Theresa May thông báo sẽ từ chức, ngày 24/5, Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte tuyên bố EU sẽ không bao giờ khởi động lại các cuộc đàm phán về thỏa thuận Anh rời khỏi EU, với bất cứ nhân vật nào giữ cương vị thủ tướng tiếp theo của Anh. Phát biểu họp báo, Thủ tướng Rutte nêu rõ: "Thỏa thuận ra đi không phải dành cho việc đàm phán lại”.
Mặc dù thừa nhận sự bất ổn xung quanh tiến trình Brexit đang ngày càng gia tăng song ông Rutte nhấn mạnh Hà Lan vẫn chuẩn bị cho bất kỳ tính huống nào, bao gồm cả kịch bản Anh rời khỏi EU mà không có thỏa thuận. Thủ tướng Rutte cũng nói rằng "vấn đề không phải nằm ở bà Theresa May", song nữ chính khách này "đã bị liên lụy trong vũng lầy Brexit", đặc biệt là vấn đề biên giới Ireland và vùng lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh. Ông cũng cho biết đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Anh trong sáng cùng ngày, trong đó ông đã nói rằng những gì bà May làm trong những năm qua là rất "dũng cảm”.
H.T (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+)
