Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 8/5 đã ra sắc lệnh áp đặt trừng phạt đối với hai ngành công nghiệp chủ chốt của Iran.
Sắc lệnh được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Tehran tuyên bố sẽ từ bỏ một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và đúng một năm sau khi Mỹ cũng tuyên bố rút khỏi thỏa thuận này. Nhà Trắng cho biết sắc lệnh nhằm vào lĩnh vực mỏ và kim loại, hai nguồn thu lớn nhất của Iran sau dầu mỏ. Nhà Trắng cảnh báo Tehran sẽ phải “hứng chịu nhiều hành động hơn nữa” trừ khi thay đổi hành vi của mình.
Trong phát biểu sau khi ban hành sắc lệnh, Tổng thống Trump nhấn mạnh đây còn là lời cảnh báo gửi tới các nước khác rằng việc cho phép nhập khẩu kim loại của Iran sẽ không được dung thứ. Mặc dù có bước đi cứng rắn nói trên, song Tổng thống Trump vẫn bày tỏ hy vọng sẽ gặp các nhà lãnh đạo Iran vào “một ngày nào đó” để tìm kiếm thỏa thuận.
Trong khi đó, Đặc phái viên Mỹ tại Iran Brian Hook nhấn mạnh Mỹ sẽ gây áp lực tối đa với Nhà nước Hồi giáo cho đến khi nước này từ bỏ những hành động có thể gây bất ổn.
Cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho rằng quyết định của Iran đình chỉ một số cam kết trong JCPOA là một hành động "gây mơ hồ có chủ ý”. Phát biểu sau cuộc gặp với người đồng cấp Anh Jeremy Hunt, ông Pompeo cho biết Mỹ sẽ chờ đợi và xem những hành động thực sự của Iran là gì trước khi đưa ra một phản ứng.
Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt cũng cảnh báo Iran sẽ phải gánh chịu “những hậu quả” nếu ngừng cam kết của mình trong thỏa thuận hạt nhân quốc tế. Người đứng đầu ngành ngoại giao Anh kêu gọi Tehran suy nghĩ thật kỹ trước khi phá bỏ cam kết, đồng thời khẳng định sẽ tìm cách giảm bớt các lệnh trừng phạt đối với Iran.
Từ Berlin, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas bày tỏ quan ngại về thông báo mới nhất của Iran liên quan tới thỏa thuận hạt nhân JCPOA, đồng thời cho biết Đức mong muốn duy trì văn kiện này.
Cùng ngày, một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức cho biết Berlin và các nước thành viên còn lại tham gia JCPOA hoàn toàn tuân thủ các cam kết đưa ra và hy vọng Iran cũng sẽ làm như vậy. Bộ trưởng Quốc phòng Đức Ursula von der Leyen cho rằng châu Âu cần phải "làm mọi thứ" để duy trì đối thoại với Iran.
Trả lời phỏng vấn của phóng viên kênh truyền hình DW của Đức, bà Ursula von der Leyen nhấn mạnh "quan hệ ổn định" hiện là điều quan trọng nhất, đồng thời kêu gọi sự hợp tác với Iran để thực thi các điều khoản trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân JCPOA. Trong khi đó, theo ông Rolf Mützenich, nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD), chính phủ Đức cần phải làm hết khả năng có thể để cứu vãn thỏa thuận hạt nhân JCPOA, thậm chí điều này đi ngược lại quyết định của Mỹ.
Cũng trong ngày 8/5, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố ông đã có cuộc thảo luận quan trọng với người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif về một loạt vấn đề quốc tế, đồng thời khẳng định hai bên có chung cách tiếp cận đối với những vấn đề này.
Phát biểu sau hội đàm, Ngoại trưởng Lavrov nêu rõ: "Chúng tôi đã có cuộc thảo luận quan trọng với Ngoại trưởng Iran. Chúng tôi đã xem xét tình trạng của mối quan hệ song phương. Hiện hai bên vẫn duy trì tiếp xúc định kỳ ở cấp chính trị, trong đó có cấp cao nhất. Vào thời điểm này, công tác chuẩn bị cho hội nghị ba bên Nga – Iran - Azerbaijan nằm trong chương trình nghị sự, có khả năng diễn ra ở Nga”.
Ông Lavrov nhấn mạnh Nga hy vọng các nước châu Âu tham gia ký kết thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ hoàn thành nghĩa vụ của mình trong khuôn khổ văn kiện này. Theo ông Lavrov, tình hình hiện nay xung quanh thỏa thuận hạt nhân khiến Tehran khó lòng thực thi nghĩa vụ của mình. Ông Lavrov còn cho biết Moscow và Tehran sẽ tìm kiếm cách thức hợp tác để tránh những hạn chế bất hợp pháp và không thể chấp nhận mà Mỹ đặt ra.
Về phần mình, Ngoại trưởng Zarif tin rằng Nga và Trung Quốc vẫn duy trì quan hệ tốt với Iran sau khi Mỹ rút khỏi Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), trong khi các bên còn lại không tuân thủ nghĩa vụ của họ. Đồng quan điểm với Ngoại trưởng Nga, người đứng đầu ngành ngoại giao Iran còn nhấn mạnh Tehran có thể đảm bảo sự tồn tại lâu dài của JCPOA nếu các nước châu Âu tham gia thỏa thuận hoàn tất nghĩa vụ của mình. Ông Zarif đồng thời tuyên bố Iran vẫn tuân thủ nghiêm túc thỏa thuận hạt nhân, bất chấp việc nước này trước đó quyết định không thực hiện một số cam kết của JCPOA.
Trong diễn biến liên quan, Người phát ngôn của Liên Hợp Quốc Farhan Hag ngày 8/5 cho biết, sau khi Iran tuyên bố sẽ ngừng tuân thủ một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân 2015, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres vẫn bày tỏ hy vọng có thể cứu vãn thỏa thuận hạt nhân này.
Theo phóng viên TTXVN tại Liên Hợp Quốc, ông Farhan Hag dẫn lời Tổng Thư ký Guterres khẳng định ông luôn coi JCPOA là một thành công lớn trong nỗ lực ngoại giao nhằm ngưng phổ biến hạt nhân và đóng góp cho hòa bình, an ninh của khu vực cũng như thế giới. Vì thế, ông Guterres rất hy vọng sẽ cứu vãn được thỏa thuận này.
Người đứng đầu Liên Hợp Quốc đưa ra mong muốn trên chỉ ít giờ sau khi Tổng thống Iran Hassan Rouhani tuyên bố sẽ ngừng thực hiện một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân sau 60 ngày, trong đó có việc nối lại làm giàu urani và khôi phục lò phản ứng hạt nhân nước nặng Arak.
H.T (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+)
