Trong hai ngày 12-13/10, Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice và Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates tới Moscow để thảo luận với những người đồng cấp Nga về kế hoạch của Mỹ lựa chọn một địa điểm thứ ba tại châu Âu để đặt hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia.

Ngoại trưởng Mỹ C.Rice tỏ rõ quyết tâm triển khai kế hoạch lá chắn tên lửa tại Đông Âu - Ảnh: AFP

Washington khẳng định hệ thống lá chắn tên lửa của họ là để bảo vệ trước “các nước hiếu chiến” như Iran và muốn xây dựng một trạm radar ở CH Czech và một trạm phóng tên lửa đánh chặn ở Ba Lan. Trong khi đó, Moscow xem hệ thống này là một mối đe dọa đối với an ninh nước Nga vì nó sẽ làm thay đổi cơ cấu quân sự của Mỹ tại châu Âu theo hướng có lợi cho Mỹ, đồng thời khuyến cáo rằng nó sẽ tạo ra một “bức tường Berlin mới”. Tổng thống Vladimir Putin đã đề nghị sử dụng hệ thống này tại Azerbaijan thay vào đó. Điện Kremlin cũng dọa sẽ tái triển khai các tên lửa hạt nhân nếu Mỹ vẫn tiếp tục kế hoạch.

Phát biểu với các phóng viên trên chuyến bay từ Ireland tới Moscow, Ngoại trưởng Rice khẳng định Mỹ rất cần những vị trí chiến lược như ở Czech và Ba Lan, nhưng không phải là không quan tâm đến những vị trí tiềm năng khác. Mỹ sẵn sàng thảo luận về những giải pháp khác, thậm chí Mỹ có thể tìm kiếm một vị trí khác được cho là sẽ ngăn chặn được các nguy cơ đối với Mỹ và cả Nga. “Chúng tôi đã nói rất rõ ràng là chúng tôi cần các căn cứ ở Czech và Ba Lan, tuy nhiên, chúng tôi cũng rất quan tâm đến các địa điểm tiềm năng khác. Và các bạn biết đấy, chúng tôi có thể tìm ra các cách thức sắp xếp điều đó”.

Trong khi đó, Moscow vẫn hy vọng Washington sẽ chấp nhận đề xuất của Nga về trạm radar Gabala mà Nga thuê ở Azerbaijan, bởi theo Nga vị trí này sẽ góp phần củng cố sự ổn định chiến lược và tránh được các nguy cơ mới. Nhưng phía Mỹ cho rằng trạm radar Gabala không có những tần số cần cho việc nhắm tên lửa đánh chặn vào tên lửa đạn đạo của Iran.

Những lập trường trên làm cho hai bên không thể đi tới một thoả hiệp - hoặc là Mỹ từ bỏ kế hoạch của nước này hoặc Nga sẽ phải nhất trí kết hợp hai trạm radar trên lãnh thổ Czech và Azerbaijan.

Washington vờ như không hiểu những lo ngại của Moscow và tiếp tục chính sách của họ. Daniel Fried, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề châu Âu và Âu Á, cho biết: “Radar Gabala và trạm radar dự định ở Cộng hoà Czech như thể được xây dựng để bổ trợ lẫn nhau. Nếu chúng được kết hợp, chúng sẽ giúp theo dõi chặt chẽ hơn việc phóng tên lửa đạn đạo của Iran’’.

Trước đó, Quốc hội Nga đã ra tuyên bố về những hậu quả của việc triển khai hệ thống tên lửa phòng thủ của Mỹ tại Đông Âu. Bình luận về tuyên bố này, cựu thư ký Hội đồng an ninh Nga, nghị sĩ Andrei Kokoshin, chỉ ra rằng nếu hai bên không đạt được một thoả thuận mà Nga có thể chấp nhận được, Nga sẽ đáp lại bằng các biện pháp kỹ thuật, chính trị lẫn quân sự. Nhiều nhà hoạch định chính sách và chuyên gia cho rằng những biện pháp trả đũa đó là việc Nga sẽ rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) và Hiệp ước các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE). Họ cũng dự đoán sẽ xảy ra chạy đua vũ trang. Không cần phải bàn cãi thêm, châu Âu sẽ không hài lòng về triển vọng này.

HOÀNG KIM (tổng hợp)