Ngày 14/9, phát biểu trong một cuộc họp báo chung sau các cuộc hội đàm kéo dài 3 ngày qua với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tại Geneva, Thụy Sỹ, Ngoại trưởng Mỹ Kerry cho biết, hai bên đã nhất trí đưa ra một loạt các bước mà Chính phủ Syria sẽ phải tuân theo.

Nụ cười nhẹ nhõm của ông Lavrov khi đạt được thỏa thuận với Ngoại trưởng Mỹ Kerry về vấn đề vũ khí hóa học của Syria - Ảnh: AP

Theo đó, trong vòng một tuần phải đưa ra danh sách các kho dự trữ vũ khí hóa học và các thanh sát viên quốc tế sẽ có mặt tại Syria vào tháng 11 tới. Danh sách này sẽ phải nêu cụ thể tên, loại và chất lượng các vũ khí hóa học, địa điểm và hình thức lưu giữ, các cơ sở sản xuất, nghiên cứu và phát triển.  

Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh: “Việc này phải phải được thực hiện một cách  tin cậy và có thể kiểm chứng. Nếu thực hiện đầy đủ, chúng tôi tin tưởng rằng sẽ đáp ứng được tiêu chuẩn này. Thế giới đang hy vọng, chính quyền của ông Assad có thể công khai các cam kết của mình. Như tôi đã nói trước đây, vấn đề này không phải là trò chơi, do vậy, chính quyền của ông Assad phải tuân thủ đầy đủ các điều khoản”.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Lavrov cho biết thời gian biểu cho việc giải quyết số vũ khí hóa học ở Syria sẽ được đưa ra sau khi được Tổ chức Cấm vũ khí hóa học thông qua. “Đương nhiên, trong phương pháp tiếp cận cách giải quyết cuộc khủng hoảng tại Syria không nói đến việc sử dụng vũ lực hoặc bất kỳ biện pháp tự động trừng phạt nào. Như tôi đã nói, tất cả các biện pháp trừng phạt phải được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc phê chuẩn. Chúng tôi hiểu rằng, tất cả các thỏa thuận đạt được hôm nay chỉ là bước mở đầu cho một giải pháp toàn diện về mục tiêu kiểm soát và phá hủy các loại vũ khí hóa học của Syria”. Ông Lavrov nhấn mạnh.

Cùng ngày, trong một bài phát biểu tại Washington, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết, ông sẵn sàng tạo cho con đường ngoại giao một cơ hội để giúp giải quyết cuộc khủng hoảng Syria, song cảnh báo vẫn cân nhắc giải pháp quân sự. “Đây là những bước phát triển tích cực. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với cộng đồng quốc tế để thúc đẩy việc đặt kho vữ khí hóa học của Syria dưới sự kiểm soát của quốc tế và cuối cùng là phá hủy chúng. Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục hỗ trợ, tập hợp các đồng minh, những nước đồng ý về sự cần thiết phải có hành động để ngăn chặn việc sử dụng vũ khí hóa học tại Syria. Và nếu kế hoạch hiện tại được thực hiện một cách nghiêm túc thì chúng tôi sẽ chuẩn bị các bước để thúc đẩy các kế hoạch này”, ông Obama nói.

Ngay sau thông báo trên của hai Ngoại trưởng Nga, Mỹ, Pháp đã hoan nghênh thỏa thuận về kế hoạch tiêu hủy kho vũ khí hóa học của Syria. Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius nói rằng, kế hoạch trên là một bước tiến đầy ý nghĩa.

Cùng thời điểm, Đức cũng bày tỏ hoan nghênh thỏa thuận vừa đạt được giữa Nga và Mỹ. Thủ tướng Đức Angela Merkel nói: “Chúng tôi hoan nghênh thỏa thuận Nga và Mỹ đã mở ra một giải pháp chính trị giải quyết tình hình tại Syria. Bây giờ hành động phải được đi tiếp sau lời nói. Chúng tôi sẽ theo dõi những diễn biến mới. Điều đáng hoan nghênh là Nga và Mỹ đã cùng nhất trí một giải pháp ngoại giao đó là tin tốt cho tất cả chúng ta và Liên minh châu Âu hỗ trợ tiến trình chính trị này”.

Tuy nhiên giới lãnh đạo phe quân đội chống Tổng thống Syria Assad là tổ chức Quân đội Syria tự do bác bỏ thỏa thuận này và tuyên bố sẽ tiếp tục giao tranh.

Trong diễn biến khác, hãng thông tấn bán chính thức Fars của Iran dẫn kết quả điều tra của các công tố viên TP Adana, miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết phiến quân Syria đã đặt mua hóa chất để sản xuất chất độc thần kinh sarin từ quốc gia láng giềng này.

Trước đó, vào cuối tháng 5/2013, lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm thấy một bình chứa 2kg sarin khi lục soát nơi ở của các thành viên Mặt trận Al-Nusra có liên hệ với mạng lưới khủng bố al-Qaeda. Năm người Thổ Nhĩ Kỳ và một người Syria đã bị bắt giữ với cáo buộc mua vũ khí hóa học ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo một tài liệu dài 132 trang của các công tố viên, các nghi phạm này có liên hệ với các nhóm Hồi giáo cực đoan ở Syria, trong đó có Mặt trận Al-Nusra và nhóm Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Đông (Ahrar al-Sham). Cũng theo tài liệu trên, Mặt trận Al-Nusra và nhóm Ahrar al-Sham đã tìm cách thu mua một lượng lớn khí độc thần kinh sarin và các hóa chất khác tại Thổ Nhĩ Kỳ, sau đó tuồn sang Syria để điều chế các chất độc hại. Theo nội dung các cuộc gọi mà các điều tra viên thu thập được, các nghi phạm trên đã đặt hàng ít nhất 10 tấn hóa chất.

L.HỘI (tổng hợp từ Vietnam+)