Đó là khẳng định của bà Rebecca Ho - Luật sư Cao cấp của Microsoft, về tình hình thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực CNTT tại Việt Nam trong thời gian tới.

Việc vi phạm về bản quyền phần mềm đã làm thất thu hàng triệu USD mỗi năm. Ảnh minh họa từ VNN

Các hình thức vi phạm bản quyền trong lĩnh vực CNTT tại Việt Nam chủ yếu là sao chép các phần mềm qua các đĩa bất hợp pháp, tải phần mềm lậu qua internet, ý thức của người sử dụng đầu cuối chưa cao... Tuy nhiên ở hình thức vi phạm nào đi chăng nữa thì cũng gây ra những thiệt hại rất lớn đối với nhà sản xuất và nền kinh tế của đất nước.

Mới đây vào tháng 10/2006, tại Hà Nội, các cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra công ty Daewoo Hanel phát hiện có 42 máy tính tại đây không chỉ cài đặt các phần mềm bất hợp pháp của Microsoft mà cả các phần mềm "Made in Vietnam" như Lạc Việt từ điển, Vietkey... với giá trị ước tính lên tới 1 tỷ đồng.

Sau đó không lâu, sáng 5/12/2006, Bộ VHTT kết hợp với phòng Phòng chống tội phạm công nghệ cao, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Bộ công an (C15) kiểm tra đột xuất tòa nhà văn phòng của công ty gạch men Mỹ Đức (35B đường 3/2, P.11, Q.10, TP.HCM) và phát hiện tại đây vi phạm nghiêm trọng những quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.

Qua kiểm tra, Đoàn thanh tra đã lập biên bản vi phạm và thu giữ 30 thùng máy tính có cài đặt rất nhiều phần mềm bất hợp pháp như: Từ điển Lạc Việt, Vietkey, WinZip, WinRar…; các sản phẩm chống virus như: Symantec Antivirus, Mcafee; các sản phẩm của Microsoft như: Microsoft Windows, Microsoft Office…, với tổng giá trị vi phạm lên đến 1,5 tỷ đồng.

Trên đây chỉ là 2 trong rất nhiều vụ vi phạm sử dụng bản quyền phần mềm bất hợp pháp bị cơ quan chức năng phát hiện và xử lý. Vẫn còn rất nhiều đơn vị, cá nhân sử dụng các phần mềm bất hợp pháp mà cơ quan chức năng chưa kiểm tra.

Theo ông Robert Holleyman, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc điều hành Liên minh phần mềm doanh nghiệp (tên viết tắt là BSA): "Vi phạm phần mềm đã lấy đi hàng nghìn cơ hội việc làm, hàng tỷ doanh thu, thu thuế và các khoản chi phí đáng kể vào việc phát triển các công nghệ mới".

Một nghiên cứu của tổ chức IDC (chuyên nghiên cứu và tư vấn về thị trường CNTT-VT) được tiến hành năm 2005 cho thấy nếu tỉ lệ vi phạm bản quyền ở Việt Nam giảm xuống còn 82% vào năm 2009 thì mức tăng trưởng của ngành CNTT ở Việt Nam sẽ là 170% đồng thời tạo thêm 4.000 việc làm mới, doanh thu từ ngành CNTT tăng lên khoảng 727 triệu USD, đóng góp vào doanh thu thuế cho nhà nước khoảng 43 triệu USD và được xếp vào một trong 3 nước có mức tăng trưởng CNTT tiềm năng nhanh nhất trên thế giới.

Hồng H. - Giám đốc một Cty TNHH trong lĩnh vực CNTT cho biết: "CNTT ngày càng phát triển và các ứng dụng CNTT ngày càng đi vào cuộc sống. Tuy nhiên giá bản quyền phần mềm để sử dụng quá đắt, nhiều doanh nghiệp, cá nhân không kham nổi. Chính công ty tôi làm về phần mềm nhưng vẫn sử dụng một số phần mềm không có bản quyền. Biết vậy là sai, nhưng chúng tôi chưa có cách nào khác để khắc phục".

Đây không phải là vấn đề trăn trở của H., mà là của rất nhiều người sử dụng máy tính ở Việt Nam và một số nước đang phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể dựa vào đó để biện minh cho việc sử dụng các phần mềm không có bản quyền, vì Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thì vấn đề bản quyền càng được thực thi gắt gao và chặt chẽ hơn. Đúng với những gì mà Việt Nam đã cam kết trước khi gia nhập vào tổ chức này.

"Vi phạm bản quyền ở VN đã được cải thiện rất nhiều"

Hiện nay ở Việt Nam, tình trạng vi phạm bản quyền phần mềm chiếm tới 90%, tuy nhiên bà Rebecca vẫn tin tưởng lạc quan rằng tỷ lệ đó sẽ giảm trong thời gian tới. Bởi theo bà Rebecca, Microsoft rất tự tin với 3 chiến lược (cải tiến công nghệ, tuyên truyền nâng cao ý thức của người dùng và được sự hỗ trợ của Chính phủ) mà Microsoft đang tiến hành. Cùng với, kinh nghiệm từ các nước khác (như Trung Quốc, Thái Lan…) cũng có tỉ lệ vi phạm cao, nhưng hiện nay đã giảm đáng kể. "Vậy thì không có lý do gì ở Việt Nam - một đất nước rất năng động, con người Việt Nam vốn thông minh và hội nhập nhanh - lại không làm được điều đó", bà Rebecca nhấn mạnh.

Trong thời gian vừa qua, ngoài các biện pháp như tăng cường thanh tra xử lý những vi phạm ở các công ty máy tính lớn tại Hà Nội và TP.HCM, các cơ quan chức năng liên quan cũng đã tổ chức hàng loạt buổi tọa đàm, hội thảo nhằm giáo dục và nâng cao ý thức cho các cá nhân doanh nghiệp trong việc sử dụng các phần mềm có bản quyền.

Ông Vũ Xuân Thành, Chánh Thanh tra Bộ VHTT cho biết: "Chính phủ và các Bộ ngành liên quan sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có phần mềm, đối với các doanh nghiệp kinh doanh máy tính và những doanh nghiệp sử dụng phần mềm nhằm tạo một môi trường kinh doanh lành mạnh đồng thời thúc đẩy sự phát triển của chính ngành công nghiệp phần mềm của Việt Nam, cũng như tái thể hiện những cam kết quốc tế của Việt Nam nhằm thu hút đầu tư nước ngoài và phục vụ cho công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam".

Theo bà Rebecca, tuy Việt Nam vẫn còn là một trong những nước có tỷ lệ vi phạm bản quyền cao trên thế giới, nhưng trong những tháng vừa qua bức tranh thực thi luật sở hữu trí tuệ ở Việt Nam đã có những điểm sáng rõ rệt. "Sau hàng loạt các chiến dịch thanh tra các doanh nghiệp và các doanh nghiệp kinh doanh máy tính sử dụng phần mềm vi phạm bản quyền vào cuối năm 2006 cũng như việc Việt Nam chính thức gia nhập WTO, các doanh nghiệp Việt Nam đã ý thức hơn về quyền sở hữu trí tuệ", bà Rebecca cho biết.

Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO, cũng đồng nghĩa là chúng ta bước vào một sân chơi lớn và phải luôn tuân thủ theo các luật lệ. Vì vậy chúng ta không thể sử dụng mãi những phần mềm không có bản quyền để gây ra những thất thu cho đất nước cũng như tiếp tay cho những người làm ăn bất chính. Việc tôn trọng bản quyền phần mềm cũng là góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của đất nước, một việc như thế tại sao chúng ta không làm?

Đ.Huân - TNO