Từ phản ảnh của người dân về lợi dụng trời mưa xả nước thải gây ô nhiễm của Công ty TNHH sản xuất ô tô JRD Việt Nam (JRD), làm ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của 30 hộ dân xóm Soi, thôn Phú Long, xã An Mỹ (huyện Tuy An), phóng viên Báo Phú Yên đã tìm hiểu sự việc trên.
Hai sào lúa vụ 12 đang trong thời kỳ làm đòng của người dân nằm gần suối Thô bị vàng lá - Ảnh: P.NAM
GIẾNG NƯỚC, CÂY TRỒNG BỊ ẢNH HƯỞNG
Tại khu vực họng cống xả thải ra suối Thô của JRD, nước bốc mùi hôi khó chịu. Cách họng cống chừng 10 mét, những con cá rô đồng phải trồi lên mặt nước vật vờ. Chị Phạm Thị Bích Huệ, nhà cạnh suối Thô thuộc thôn Phú Long, xã An Mỹ bức xúc: “JRD xả chất thải ra suối làm cho mặt nước loang lổ dầu mỡ và có mùi hôi. Thực trạng này đã diễn ra nhiều năm, gây ảnh hưởng đến giếng nước của gia đình, phải bỏ hoang nhiều năm nay. Có lần dùng nước giếng tưới bầu, bí thì vài ngày sau thấy chúng bị khô héo nên cũng không dám cho bò uống vì sợ nhiễm bệnh.
Nhiều năm qua, hơn 30 hộ dân xóm Soi phải sống trong tình trạng nguồn nước ngầm bị ô nhiễm. Cả xóm nhờ vào một giếng đào duy nhất ở đầu nguồn cách xa hơn 200m. Nắng hạn, giếng đầu nguồn cạn kiệt, còn các giếng nằm gần suối Thô đầy nước nhưng bị nhiễm bẩn không ai dám sử dụng được.
Theo người dân, xóm Soi có 5 giếng đào, từ bao đời nay không bao giờ cạn nước. Từ khi JRD đi vào hoạt động, tất cả các giếng gần như bỏ hoang, cùng lắm cũng chỉ dám dùng để tưới cây cảnh, rau quả trong vườn nhà. Cụ bà Phạm Thị Tha (71 tuổi) sống tại đây đã hơn 40 năm than vãn: “Dòng suối Thô từng là “linh hồn” của người dân xóm Soi, nhưng nay đã bị ô nhiễm. Đàn cá lóc, cá rô đồng năm nào không còn nữa, bây giờ không ai dám ra con suối này giặt giũ hay cho bò uống”.
Tháng 9/2010, Sở TN-MT cũng đã lấy mẫu nước tại các giếng nước sinh hoạt của người dân để xác định mức độ ô nhiễm (chưa cung cấp kết quả). Ngày 26/10, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh lại lập biên bản vụ xả nước thải của JRD, lấy mẫu nước để kiểm nghiệm…
Điều đáng nói là người dân đã nhiều lần gửi đơn kiến nghị các ngành chức năng và chính quyền địa phương giải quyết để yên tâm sinh sống và sản xuất, nhưng đến nay vẫn chưa có lời giải. Trong khi đó, mới đây JRD lại tiếp tục xả thải, khiến người dân càng bức xúc. Bà Trần Thị Hà (71 tuổi ở xóm Soi) cho biết: “Sau đợt mưa vừa qua, ruộng lúa vụ 12 trong thời kỳ làm đòng của chị Thu đang xanh tốt, bỗng dưng bị vàng lá. Bà con nghi ngờ là do chất thải của JRD hòa lẫn trong nước mưa gây nên”.
Nếu quả thật nước suối Thô và mạch nước ngầm bị ô nhiễm do xả thải theo phản ánh của người dân, thì không những đời sống, sản xuất của người dân xóm Soi bị đảo lộn, mà phần lớn diện tích lúa, hoa màu ở cánh đồng Lò Thiên, Đồng Mốc (thôn Phú Long, xã An Mỹ); đồng Bầu Xen, Mương Rút (xã An Chấn) và người dân sinh sống quanh vùng cũng phải chịu tác động tiêu cực nếu tình trạng này còn tiếp diễn.
Trao đổi với Báo Phú Yên, Chủ tịch UBND xã An Mỹ Đoàn Ngọc Vinh cho biết: “Địa phương nhận được rất nhiều đơn kiến nghị của người dân về việc JRD xả nước thải gây ô nhiễm. Mới đây, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đã lấy mẫu nước, cây trồng bị ảnh hưởng để kiểm nghiệm sẽ có kết luận chính xác”.
SỚM XỬ LÝ DỨT ĐIỂM
Công ty JRD đã nhiều lần bị cơ quan chức năng của tỉnh Phú Yên xử phạt hành chính về vi phạm môi trường. Cụ thể, ngày 26/9/2008, Đoàn kiểm tra liên ngành gồm Cảnh sát môi trường, Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên - Môi trường Phú Yên) kiểm tra đột xuất, phát hiện công ty này chôn 5 thùng Acid Nitric, nồng độ 68% vô cùng độc hại gây ô nhiễm môi trường, đã xử phạt vi phạm hành chính hơn 25 triệu đồng. Trong khi đó, Nhà máy cũng chưa đầu tư hoàn chỉnh hệ thống xử lý chất thải mà đáng chú ý nhất là thiếu bể cân bằng, không có máy gạt bọt tại bể tuyển nổi; không có thiết bị lọc và hấp thụ bằng than hoạt tính; thiếu một bể chứa trung gian để tuần hoàn tái sử dụng nước thải. Ngoài ra, nước thải sau xử lý thải ra nguồn tiếp nhận 100%, nhưng công ty này chỉ xử lý nước thải sau tái tuần hoàn sử dụng là 80%...
Ngày 31/10, trong buổi làm việc với chúng tôi, ông Tan SWee Leong, Tổng giám đốc JRD cho biết, do mưa lớn, nước từ trên núi đổ về gây ngập khu nhà xưởng nên Nhà máy phải dùng máy bơm hút nước chống ngập bảo đảm an toàn sản xuất.
Tại khu nhà xưởng, chúng tôi thấy vẫn còn hàng chục bao cát đắp bờ ngăn nước và lớp bùn đất đang được công ty dẹp dọn. Tuy nhiên, vết nước để lại trên tường phía sau nhà xưởng cho thấy mức nước ngập hơn 50cm. Trong khi đó, 4 bể xử lý lắng lọc nằm sát mặt đất, không có nắp đậy, vì vậy rất có thể nước thải cùng với dầu nhớt của khu nhà xưởng hòa lẫn nước mưa tràn ra bên ngoài gây ô nhiễm. Đó là chưa nói đến việc xả nước thải từ hệ thống ra suối Thô như người dân phản ảnh. Chị Phạm Thị Bích Huệ cho biết thêm, đầu nguồn suối Thô hiện đã bị thu hẹp, trong khi đó, nền nhà máy sản xuất ô tô lại quá cao nên khi có mưa lớn, toàn bộ nước trên núi và nước trong nhà máy ồ ạt đổ ra suối, mang theo rác rưởi, dầu nhớt phủ các giếng đào và ruộng vườn.
PHƯƠNG NAM – XUÂN HUY
