Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc tiếp cận và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn, trong đó có nguồn vốn hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, là cơ hội để nâng cao lực sản xuất kinh doanh tăng cạnh tranh, hướng đến xuất khẩu.
Diện tích trồng tiêu thuộc khu vực Công ty CP Vinacaphe Sơn Thành được GCF hỗ trợ thực hiện dự án sản xuất tiêu sạch, chế biến tiêu trắng phục vụ xuất khẩu - Ảnh: N.TRƯỞNG
Tháng 3/2011, tại TP Tuy Hòa, GCF (Chương trình hỗ trợ cạnh tranh toàn cầu của Chính phủ Đan Mạch) phối hợp với Hiệp hội Cá ngừ Phú Yên tổ chức hội thảo “Giới thiệu GCF 2011-2013 - Hỗ trợ phát triển xuất khẩu. Thảo luận nhóm - Thách thức và giải pháp”. Tại hội thảo, ông Amanath Reddy, cố vấn trưởng chương trình Hỗ trợ cạnh tranh toàn cầu và ông Nguyễn Anh Tuấn, cố vấn trưởng tại Phú Yên - Khánh Hòa của GCF đã giới thiệu về GCF và mục tiêu, hoạt động hỗ trợ của GCF. Theo đó, GCF cung cấp tài trợ có vốn đối ứng cho việc thực hiện các ý tưởng kinh doanh mang tính sáng tạo của doanh nghiệp tư nhân, tổ chức ngoài quốc doanh. Chương trình có mục tiêu nâng cao tính cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong các lĩnh vực định hướng xuất khẩu, thông qua việc tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ thương mại thích hợp và đưa ra các mô hình kinh doanh mang tính sáng tạo.
Trong giai đoạn 2011-2013, GCF sẽ hỗ trợ 216 tỉ đồng giúp doanh nghiệp tư nhân Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, nhằm hỗ trợ cho khoảng 50-60 dự án, với mức tài trợ trung bình 3 tỉ đồng/dự án, nhưng tùy quy mô dự án có thể tài trợ lên đến 8 tỉ đồng. Giai đoạn này, có 8 tỉnh, thành phố trong cả nước được hưởng sự hỗ trợ của dự án GCF, gồm Nghệ An, Thanh Hóa, Khánh Hòa, Phú Yên, Đắk Lắk, Lâm Đồng, An Giang và Cần Thơ.
Trong giai đoạn 2006-2010, GCF đã triển khai dự án tại 4 tỉnh, gồm Hà Tây (cũ), Nghệ An, Khánh Hòa và Lâm Đồng có 96 dự án với số tiền 135 tỉ đồng cho 52 đơn vị, tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, mây tre, thủ công mỹ nghệ, trái cây, chè, du lịch và chế biến gỗ. Tại 4 tỉnh, dự án GCF đã tạo được hơn 6.300 việc làm mới, hơn 8.100 lao động được đào tạo kỹ năng mới ở các ngành nghề và doanh số xuất khẩu tăng thêm 58 tỉ đồng.
Mục tiêu của dự án GCF là giúp các doanh nghiệp tư nhân, tổ chức ngoài quốc doanh của Việt Nam hoạt động trong các lĩnh vực xuất khẩu nâng cao tính cạnh tranh thông qua việc tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ thương mại thích hợp, đưa ra các mô hình kinh doanh mang tính sáng tạo trong việc phát triển chuỗi giá trị theo hướng xuất khẩu. Bên cạnh đó, dự án GCF còn giúp các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam giảm thiểu những rủi ro về tài chính trong việc cung cấp các dịch vụ kinh doanh, các công nghệ mới, tiếp cận thị trường xuất khẩu mới và thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới. Các ngành nghề được ưu tiên hỗ trợ từ dự án GCF, gồm nông nghiệp - chế biến nông sản, ngư nghiệp, nuôi trồng thủy sản, thủ công, du lịch; trong đó ưu tiên ngành nghề có chủ doanh nghiệp là nữ.
GCF tài trợ cho những ý tưởng, sáng kiến mới của doanh nghiệp, nơi triển khai dự án chưa có trước đó. Do vậy, doanh nghiệp phải có ý tưởng, sáng kiến và dịch vụ mới nhằm cung cấp giải pháp, dịch vụ mà các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh và nông dân phải đối mặt với các thách thức đang đặt ra; đặc biệt là trong chuỗi giá trị gia tăng sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp theo hướng xuất khẩu mang tính bền vững. Doanh nghiệp phải đáp ứng được các yêu cầu: có tầm nhìn dài hạn và sẵn sàng chịu rủi ro; có năng lực quản lý và có con người đủ trình độ thực hiện dự án; có thành tích hoạt động trong ngành đã lựa chọn; có khả năng tài chính để đầu tư vào cơ sở hạ tầng theo yêu cầu và đóng góp vốn đối ứng cho dự án đề xuất…
Như vậy, các doanh nghiệp muốn được hỗ trợ từ dự án GCF phải có ý tưởng về một dự án và đáp ứng một số yêu cầu của GCF. Các ý tưởng về dự án phải cung cấp cách giải quyết hoặc giới thiệu các dịch vụ ứng phó với những thách thức mà doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh gia đình, hộ nông dân đang đối mặt hoặc giúp nâng cao khả năng xuất khẩu cho các nhà sản xuất nhỏ, đặc biệt trong chuỗi giá trị nông, lâm, ngư nghiệp. Các ý tưởng phải hoàn toàn mới, chưa từng thực hiện ở địa phương. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng phải có năng lực quản lý, có nguồn nhân lực thích ứng, có thành tích trong ngành và khả năng tài chính đầu tư cơ sở hạ tầng theo yêu cầu, đồng thời góp vốn đối ứng cho dự án (khoảng 1/3 tổng chi phí của dự án)…
Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Phú Yên sẽ được tài trợ 40%-75% vốn của dự án. Nếu dự án đầu tư có đào tạo kỹ thuật, trang bị các thiết bị và các hoạt động thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (như bảo vệ môi trường, an toàn sức khỏe người lao động) thì có thể tài trợ đến 75%; còn dự án chỉ cần đầu tư thiết bị sản xuất (gọi là phần cứng) thì GCF tài trợ tối đa 50%, tùy thuộc vào đánh giá lợi ích mang lại cho đối tượng tham gia chuỗi giá trị gia tăng đó. Phú Yên là tỉnh có sản phẩm nông lâm ngư nghiệp đa dạng để chế biến phục vụ xuất khẩu, trong khi đó hầu hết doanh nghiệp ở tỉnh là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoạt động còn hạn chế do thiếu vốn, công nghệ lạc hậu, thị trường xuất khẩu hạn hẹp. Đây là cơ sở để GCF lựa chọn triển khai dự án. Các hoạt động của GCF đặt trọng tâm vào các ngành nghề và các chuỗi giá trị gia tăng có tiềm năng xuất khẩu, trên cơ sở ưu tiên phát triển của tỉnh, như cá ngừ đại dương xuất khẩu của Phú Yên. Về mặt tổng thể, GCF ưu tiên các ngành nghề lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, thủ công mỹ nghệ và du lịch; ưu tiên các ngành nghề có chủ doanh nghiệp hoặc nhà sản xuất là nữ.
Đầu tháng 6/2011, văn phòng đại diện của GCF tại Phú Yên - Khánh Hòa đã kiểm tra và chấp thuận 3 dự án có ý tưởng phù hợp của 3 doanh nghiệp ở Phú Yên. Đó là Công ty TNHH Bá Hải, Công ty Thủy sản Đắc Lộc, Công ty cổ phần Vinacaphe Sơn Thành. Đây là tín hiệu vui đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Phú Yên trong việc tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ của GCF để nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh và tính cạnh tranh trong các lĩnh vực định hướng xuất khẩu.
NGUYỄN KHẮC TÂN
