HTX công nghiệp–- tiểu thủ công nghiệp (CN-TTCN) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế tập thể, là cơ sở duy trì các làng nghề truyền thống, nhân rộng ngành nghề mới. Tuy nhiên do gặp nhiều hạn chế, trở ngại nên nhiều HTX hoạt động ít hiệu quả.

Xã viên HTX Xuân Bình (TX Sông Cầu) đan thảm xơ dừa - Ảnh: QUỐC HÙNG

 

Toàn tỉnh hiện có 32 HTX CN – TTCN thu hút gần 2.000 xã viên tham gia. Thời gian qua, loại hình HTX CN - TTCN đã phát huy vai trò tích cực trong việc khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống, trở thành “đầu tàu” để hộ gia đình, cá nhân có nguồn vốn mở rộng sản xuất – kinh doanh cũng như đảm nhận việc tìm kiếm khách hàng, mua và tiêu thụ sản phẩm.

Trước đây, nghề đan mây tre lá ở xã Hòa Bình 1 chỉ có một số sản phẩm thông dụng phục vụ tiêu dùng nội địa. Khi HTX Tân Hòa Bình thành lập, người dân trong xã được hướng dẫn đan đát nhiều sản phẩm khác từ mây tre, dây chuối, lục bình… có chất lượng cao, được nhiều người ưa chuộng. Nhờ đó, HTX Tân Hòa Bình trở thành một trong số ít HTX có sản phẩm xuất khẩu. Hay như HTX Kinh doanh điện và dịch vụ tổng hợp Phú Thọ 3 (huyện Đông Hòa), điển hình về khai thác kinh doanh điện với tổng số doanh thu hằng năm đạt hơn 2 tỉ đồng, bình quân thu nhập gần 750.000 đồng/xã viên/tháng. Trong 2 năm 2008 – 2009, HTX đầu tư 124 triệu đồng nâng cấp đường dây 0,2 – 0,4 KV với chiều dài 14km, giảm tỉ lệ điện thất thoát xuống gần mức 10%. Ngoài việc tổ chức tập huấn, tuyên truyền tiết kiệm, an toàn điện trong nhân dân, HTX còn cấp phát miễn phí 230 bóng đèn đường, hỗ trợ phí dịch vụ cho các hộ gia đình chính sách, hộ nghèo, neo đơn…

Việc thành lập HTX CN - TTCN còn có ý nghĩa to lớn trong việc du nhập và nhân rộng ngành nghề đem lại hiệu quả về kinh tế. Cụ thể như những năm gần đây, hàng ngàn xã viên HTX tại TX Sông Cầu ngoài làm nông, chăn nuôi đã có thêm nghề đan thảm xơ dừa, chế tác đồ mỹ nghệ, chế biến thủy sản… với thu nhập bình quân 800.000 đồng/người/tháng. Nhiều nghề khác như chẻ tăm lụa, làm chiếu tre, đũa, may xuất khẩu cũng được các HTX duy trì và nhân rộng tại địa bàn nông thôn – miền núi.

Dù đạt được những thành công nhất định nhưng đến nay, hoạt động của các HTX CN-TTCN vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Có hơn 60% số HTX xếp loại trung bình, yếu. Nhiều HTX vẫn chưa có trụ sở riêng, nhiều cán bộ HTX còn hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ, chủ yếu hoạt động theo kinh nghiệm thực tế nên nhiều HTX khó thích nghi với biến động của thị trường. Nhiều đơn vị không có sổ sách kế toán, không đại hội thường kỳ và còn thường xuyên thay đổi địa điểm làm việc. Theo chủ nhiệm HTX Kinh doanh điện và dịch vụ tổng hợp Phú Thọ 3 Nguyễn Hữu Trừ, nguyên nhân dẫn tới thực trạng này trước hết là do các HTX thành lập với số vốn ít, máy móc, thiết bị lạc hậu, cơ sở vật chất phục vụ sản xuất kinh doanh hạn chế. Mặt khác, do biến động của thời tiết, suy thoái kinh tế ảnh hưởng đến đầu ra và thu hẹp thị trường tiêu thụ.

Bên cạnh đó, còn có trường hợp HTX chỉ thành lập trên cơ sở nguyện vọng của một cá nhân, các xã viên khác chỉ ghi tên mà không góp vốn, không chia lợi tức, chỉ hoạt động trên danh nghĩa. Cùng với đó, những trở ngại trong việc tiếp cận vốn vay càng làm các HTX CN – TTCN thêm khó khăn.

Theo ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX Phú Yên, để HTX CN –TTCN ngày càng đi lên, giải pháp quan trọng là các HTX cần nâng cao tinh thần tự chủ, khơi dậy nguồn lực trong xã viên. Chỉ thành lập HTX khi có nhu cầu thực sự của xã viên, không thành lập HTX vì thành tích hoặc trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước… Cần chủ động, triển khai có hiệu quả các chương trình, dự án hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài nước như: JBIC, DED… Để HTX dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn vay tín dụng, đồng thời được hưởng những chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, trong quá trình hoạt động, HTX phải có báo cáo tài chính cho cơ quan cấp giấy phép đăng ký kinh doanh, bảo đảm công khai, minh bạch.. Mặt khác, các sở, ngành chức năng cần có sự quan tâm, giải quyết thỏa đáng những vướng mắc, khó khăn liên quan đến từng HTX. Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương luôn xác định phát triển HTX nói chung, HTX CN-TTCN nói riêng là nhiệm vụ quan trọng, qua đó tích cực hướng dẫn các HTX định hướng hoạt động, phát triển sản xuất.

XUÂN HUY