Hàng chục chiếc ghe, thuyền hút cát hì hục đào xới lòng sông Tam Giang thuộc hạ lưu sông Kỳ Lộ (Sông Cái) đoạn qua huyện Tuy An. Những đoàn xe tải thi nhau vận chuyển cát trái phép ung dung qua lại cầu Lò Gốm. Cuộc sống hàng trăm hộ dân các xã An Định, An Dân, An Thạch và thị trấn Chí Thạnh bị xáo trộn; đất đai, vườn tược đang đứng trước nguy cơ bị xâm thực, xói mòn bởi dòng chảy của sông thay đổi mà chưa thấy chính quyền, các ngành chức năng can thiệp.
Nhiều phương tiện bơm, hút cát tập kết bên bờ sông Tam Giang, thuộc địa bàn xã An Thạch (Tuy An). - Ảnh: P.NAM
ĐUA NHAU KHAI THÁC CÁT TRÁI PHÉP
Anh N.M.T, người làm nghề xúc cát bằng thuyền trên sông nói: “Tôi sẵn sàng chấp nhận bị xử phạt, thậm chí nghỉ nghề, nhưng phải giải quyết thật sự công bằng, tất cả các ghe gỗ bơm cát lớn và các hoạt động trái phép liên quan đến sông Tam Giang cũng phải dẹp”.
Người dân sống tại các khu vực ven dòng Tam Giang cho biết, thời gian gần đây, nạn hút cát bằng ghe thuyền bùng phát và lan rộng ra nhiều xã có dòng sông đi qua. Ở thôn Quảng Đức (xã An Thạch) có một số hộ làm nghề khai thác cát trên sông. Ông H.V.K sinh sống ở thôn này cho hay, trước đây chính quyền, các ngành chức năng của huyện cũng đã kiểm tra xử phạt, nhưng sau một thời gian ngắn tình trạng này lại tiếp tục tái diễn. Bây giờ mạnh ai nấy đào xúc vô tội vạ, một ghe nhỏ mỗi ngày khai thác từ 6- 8 chuyến, thì dòng sông mất 15 - 20 m3 cát.
Theo quan sát của chúng tôi, dọc sông Tam Giang có không dưới 15 điểm hút cát nằm ngay bên bờ sông. Hoạt động khai thác, mua bán cát diễn ra khá rầm rộ. Có những điểm, lán trại khá bài bản và hoạt động công khai. Nhiều ghe lớn ngang nhiên sử dụng máy bơm và phun cát lên bờ, rồi xúc lên xe tải chở đi tiêu thụ. Người dân ở đây cho biết, cách đây không lâu, đã xảy ra ẩu đả giữa các chủ khai thác do tranh giành bến bãi, cạnh tranh giá cả, chính quyền địa phương phải đứng ra can thiệp. Anh N.M.T có hai chiếc ghe tham gia hút cát, bức xúc: “Ghe chúng tôi chỉ là ghe nhỏ, lượng cát xúc không đáng kể mà liên tục bị lập biên bản xử phạt, không cho hoạt động. Còn các ghe lớn như ghe gỗ của các đối tượng đến từ tỉnh Khánh Hòa hút từ 25 – 30 xe cát/ngày, thì khai thác, mua bán vô tư, thậm chí bơm xả cát, nước tràn ra cả đường đi mà chẳng thấy ai xử lý”.
Gặp gỡ những chủ mua gom cát ven sông, chúng tôi được biết, tình hình khai thác cát ở đây diễn ra khá suôn sẻ. Khi nào có chính quyền và các ngành chức năng đến kiểm tra thì tạm ngừng hoạt động một đến hai ngày, sau đó công việc trở lại bình thường. Ông P.V.T, người mua gom cát đã nhiều năm ở khu vực này cho biết: Sau khi mua cát của các ghe, thuyền khai thác, chúng tôi bán lại cho các công trình xây dựng, mỗi xe chở khối lượng 7 m3 cát được bán với giá từ 80 – 100.000 đồng tùy theo thời điểm.
NHỮNG TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC
Bơm cát lên bờ sông - Ảnh: P.NAM
Tình trạng khai thác cát trái phép bằng phương pháp bơm, xả trên dòng Tam Giang đang đến mức báo động. Mỗi ngày sông Tam Giang bị “móc ruột” hàng trăm khối cát và hoạt động này diễn ra hàng ngày ngay bên đường. Xã An Định có hơn 1.000 hộ dân, phần lớn sinh sống bên dòng Tam Giang. Dọc theo triền sông thuộc địa phận xã có khoảng 10 điểm hút, vận chuyển cát hoạt động liên tục và nguy cơ sông lấn đất hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là vào mùa mưa lũ sắp tới. Trên thực tế đã xuất hiện nhiều đoạn đường bị sạt lở ta- luy phía dòng sông, không ít bụi tre nằm ven bờ có hiện tượng bật gốc. Đó là chưa nói đến hàng loạt tác động xấu về môi trường do hoạt động khai thác cát trái phép gây ra như suy giảm nguồn lợi thủy sản tự nhiên trên dòng Tam Giang và ảnh hưởng đến việc trồng thủy sản của nhân dân trong vùng. Nếu hoạt động này còn tiếp diễn thì mùa mưa bão tới đây không biết hậu quả sẽ ra sao? Bên cạnh đó, hoạt động khai thác trái phép này còn dẫn đến nhiều mâu thuẫn do tranh chấp bến bãi, giá cả..., nếu không có cơ quan kiểm tra, xử lý sẽ tác động tiêu cực đến tình hình an ninh trật tự địa phương.
Phó Chủ tịch UBND xã An Thạch Nguyễn Quốc phân trần: Địa phương đã biết thực trạng này. Trước đây, xã cũng đã phối hợp với các ngành chức năng của huyện, tỉnh kiểm tra xử phạt, tịch thu máy móc thiết bị xúc, hút cát. Hiện nay, huyện Tuy An đã có chủ trương thành lập Đoàn công tác liên ngành phối hợp với Phòng Cảnh sát môi trường tỉnh, Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường kiểm tra, xử lý các phương tiện khai thác cát, sạn trái phép trong khu vực.
PHƯƠNG
