Ngoài quần thể núi Nhạn, núi Chóp Chài vừa được quy hoạch là rừng trong phố. Đây là nét độc đáo riêng biệt của đô thị Tuy Hòa so với nhiều đô thị khác trong tỉnh và cả nước. Để có được điều này, thành phố luôn ưu tiên không gian xanh, không gian công cộng phục vụ cộng đồng trong quy hoạch hạ tầng.

Không tự nhiên có rừng

Từ năm 2022, rừng đô thị đã xuất hiện trong quy hoạch không gian xanh TP Tuy Hòa. Ông Nguyễn Khoa Khang, Trưởng phòng Quản lý đô thị thành phố cho biết: Quy hoạch đất TP Tuy Hòa năm 2022, trong tổng diện tích 6.728ha có 2.333,4ha là đất rừng đô thị (tại Quyết định 525/QĐ-UBND tỉnh Phú Yên ngày 14/1/2022).

Năm 2023, quy hoạch sử dụng đất TP Tuy Hòa trong Quy hoạch tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1746/QĐ-TTg ngày 30/12/2023, xác định Tuy Hòa là đô thị biển với hệ thống công viên, cây xanh và có rừng trong thành phố. Hiện, núi Nhạn và núi Chóp Chài được gọi là rừng trong phố.

Núi Nhạn ngoài giá trị về kiến trúc, văn hóa còn được biết tới là khu vườn thực vật tự nhiên, là điểm du lịch thu hút du khách trong và ngoài nước. Có được kết quả này, núi Nhạn trải qua quá trình cải tạo, thiết kế, duy trì của nhiều thế hệ.

Theo ông Trần Minh Hoàng, Giám đốc Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên (đơn vị quản lý và phát triển quần thể núi Nhạn), năm 1995, TP Tuy Hòa thực hiện Dự án vườn thực vật cảnh quan núi Nhạn. Năm 2003, vườn thực vật cơ bản hình thành với khoảng 420 loài cây.

Các loại cây được lựa chọn trồng trên núi Nhạn bao gồm cây bản địa mọc ở các vùng núi Phú Yên và các loài cây có giá trị lớn của các vùng đất khác. Với mục tiêu sưu tầm, bảo tồn các loài cây đặc hữu, quý hiếm nên nơi đây có cả những loài thông ở xứ lạnh và các loài cây ở phía Bắc, Tây Nguyên. Điểm đặc biệt của vườn thực vật là thay vì trồng cây thông thường, lâm trường làm thành một vườn bon sai.

Nhờ vậy, hệ thực vật trên núi Nhạn phong phú nhưng không hỗn tạp mà hài hòa và có tính thẩm mỹ cao. Thực vật phong phú nên động vật cũng theo nhau tìm về và phát triển ở đây như khỉ, bướm, sóc nâu và nhiều loại chim… Hiện, trên diện tích 8,4ha, núi Nhạn có 450 loài cây.

Năm 2024, núi Chóp Chài được quy hoạch thành rừng trong phố. Theo UBND TP Tuy Hòa, núi có diện tích khoảng 530ha. Trên núi có nhiều loài cây quý hiếm như trắc, bằng lăng, thị… và nhiều cây to, cây trên 100 năm tuổi. Hệ động vật trên núi cũng rất phong phú với nhiều cò trắng, dơi, bướm… cư trú, di trú theo mùa. Khu vực chân núi, người dân xây dựng nhà ở với tường rào, giếng nước, lối đi được xếp bằng đá rất ấn tượng.

Đồng thời, quanh núi có nhiều làng nghề như đan đát, trồng hoa, cây cảnh. Nơi đây quy tụ 4 ngôi chùa cổ là Hòa Sơn, Bảo Lâm, Khánh Sơn, Minh Sơn (hay còn gọi là chùa Hang). Tại khu vực chùa Khánh Sơn và chùa Hang thỉnh thoảng có những đàn khỉ khá đông tìm tới cư trú. Năm 2023, voọc chà vá chân xám xuất hiện tại chùa Quang Sơn ở thôn Cẩm Tú, xã Hòa Kiến…

Phát triển trong tương lai

Thiết kế đô thị trong Quy hoạch chung TP Tuy Hòa và khu vực phụ cận, tỉnh Phú Yên đến năm 2040 khẳng định núi Chóp Chài, núi Nhạn là điểm nhấn tự nhiên được bảo vệ vùng không gian cảnh quan và địa hình, địa mạo đặc trưng của các điểm cao tự nhiên gắn với hình ảnh đô thị.

Ông Cao Đình Huy, Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa cho biết: Để hoàn chỉnh hơn, trên núi Nhạn, thành phố xây dựng thác nước cùng một số hạ tầng xanh phục vụ di chuyển, ngắm cảnh cho người dân và du khách. Về núi Chóp Chài, nơi đây có hệ động thực vật phong phú và không gian cảnh quan phù hợp phát triển thành rừng trong phố.

Việc quy hoạch núi Chóp Chài sẽ góp phần chỉnh trang và mở rộng không gian đô thị Tuy Hòa ra phía Bắc, tạo sự kết nối với quốc lộ 1 và cao tốc Bắc - Nam. Trong quy hoạch, khu vực núi Chóp Chài được nghiên cứu để hình thành tuyến du lịch trải nghiệm, ngắm cảnh. Tương lai, nơi đây xây dựng, tạo lập không gian đô thị xung quanh núi gắn với hoạt động du lịch văn hóa tín ngưỡng, du lịch sinh thái; phía Bắc núi trở thành công viên thực vật, công viên nông nghiệp...

“Rừng trong phố là lá phổi xanh tự nhiên, bảo đảm sự phát triển bền vững của đô thị trong điều kiện biến đổi khí hậu như hiện nay. Ngoài quần thể núi Nhạn, núi Chóp Chài, TP Tuy Hòa còn nhiều không gian công cộng có thể phát triển theo mô hình rừng trong phố như công viên Hồ Sơn, công viên biển… TP Tuy Hòa luôn hướng tới trở thành đô thị xanh, thông minh, phát triển bền vững, vì vậy luôn ưu tiên cho không gian xanh phục vụ cộng đồng mà trong đó hình thành môi trường sống hài hòa giữa con người với tự nhiên, tôn trọng sự phát triển của hệ động, thực vật… 

MINH DUYÊN