Những năm gần đây, chương trình quản lý dịch hại tổng hợp trên cây trồng được người dân tại các địa phương tích cực áp dụng. Phương pháp này đã và đang giúp giảm chi phí sản xuất cũng như lượng thuốc bảo vệ thực vật độc hại tồn dư trên sản phẩm, đảm bảo sức khỏe người sản xuất, ổn định cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng, nâng cao năng suất, chất lượng và tăng lợi nhuận trên đơn vị canh tác.

Nông dân sản xuất lúa theo IPM

Năm 2014, ông Đỗ Ngọc Cẩm ở thôn Xuân Hòa, xã Hòa Kiến (TP Tuy Hòa) tham gia lớp tập huấn về chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Từ đó, ông đã thay đổi việc sản xuất lúa theo hướng tích cực, không còn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) bừa bãi như trước đây.

Theo ông Cẩm, sau khi học được kiến thức, ông luôn áp dụng sản xuất lúa theo IPM, hiện chỉ gieo sạ 6kg/sào, giảm hơn nửa so với trước đây. Do sử dụng giống lúa xác nhận và giảm lượng giống gieo sạ nên cây lúa phát triển khỏe, đồng đều, ít xảy ra sâu bệnh hại. Điều này giúp ông tiết kiệm chi phí giống, phân bón và thuốc BVTV để phòng trừ sâu bệnh.

“Từ ngày sạ thưa, ruộng lúa của gia đình tôi ít sâu bệnh, tăng lợi nhuận. Mỗi vụ, tôi chỉ bón phân cho lúa 3 lần với tổng lượng hơn 20kg/sào. Tất cả chi phí đầu tư từ khâu làm đất, gieo sạ cho đến thu hoạch chỉ mất khoảng 1,4 triệu đồng/sào. Bình quân mỗi vụ, năng suất đạt khoảng 80 tạ/ha, với giá lúa khoảng 8.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí gia đình lãi từ 1,5-2 triệu đồng/sào”, ông Cẩm cho biết.

Ông Tô Tấn Nguyên, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Hòa Kiến 1 cho hay: Hiện HTX có hơn 140ha đất canh tác lúa. Trước đây, trong quá trình sản xuất lúa, người dân trên địa bàn sử dụng thuốc BVTV rất nhiều. Dù sâu bệnh gây hại còn ở mức nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến cây trồng song bà con vẫn tiến hành phun, gây lãng phí và ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên từ khi được học các lớp IPM, bà con đã hiểu được thế nào là sâu bệnh tới ngưỡng phải phòng trừ và thiên địch, từ đó đã giảm sử dụng thuốc BVTV trên đồng ruộng nhằm đảm bảo sức khỏe cho chính mình và cộng đồng, cũng như đảm bảo an toàn thực phẩm, hệ sinh thái trên đồng ruộng.

Cũng theo ông Nguyên, từ khi người dân hạn chế sử dụng thuốc BVTV, thiên địch như bọ rùa, chuồn chuồn, ong đã phát triển lên, khống chế được sâu rầy. Bây giờ, bà con chỉ phun thuốc bệnh (nhóm an toàn) trước và sau trổ, chứ không ai còn phun thuốc trừ sâu. Như vụ hè thu năm nay, dù sâu keo phát triển mạnh trên cây lúa nhưng chưa đến ngưỡng phải phun thuốc. Hiện nay đã qua giai đoạn, sâu keo tự chết lại tốt cho đồng ruộng. “Có thể nói, chương trình IPM giúp bà con sản xuất lúa và cây hành hiệu quả hơn, năng suất tăng khoảng 10-15% so với sản xuất thông thường”, ông Nguyên nói.

Tương tự, ông Đặng Minh Nghĩa, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa An Tây (huyện Phú Hòa) cho biết: Từ năm 2006, Chi cục Trồng trọt và BVTV Phú Yên đã mở lớp tập huấn IPM dành cho cán bộ HTX, hội nông dân và phụ nữ xã. Lực lượng nòng cốt này đã tuyên truyền, hướng dẫn lại cho bà con nông dân trên địa bàn theo phương pháp cầm tay chỉ việc trên các mô hình trình diễn. Cứ như vậy qua nhiều vụ, hầu hết nông dân đã nhận thức cơ bản về chương trình IPM để áp dụng trên cây lúa.

“HTX có 256ha đất trồng lúa, toàn bộ diện tích áp dụng sạ thưa từ 5-7kg/sào. Bà con sử dụng thuốc BVTV trong sản xuất cũng hạn chế do sâu bệnh hại xảy ra không đáng kể. Nhờ vậy, năng suất lúa trung bình tại HTX luôn nằm trong top đầu ở huyện Phú Hòa, dao động từ 78-80 tạ/ha. Đặc biệt, những vụ đông xuân gần đây năng suất lúa có lúc lên đến 85-86 tạ/ha”, ông Nghĩa chia sẻ.

Hơn 65% diện tích áp dụng IPM

Ông Nguyễn Văn Minh, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV Phú Yên cho biết: Từ năm 1994, ngành Nông nghiệp tỉnh đã sớm triển khai chương trình IPM trên cây trồng, tuy nhiên diện tích áp dụng chưa nhiều. Đến giai đoạn 2015-2020, khi Sở NN&PTNT tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch triển khai Đề án đẩy mạnh áp dụng IPM trên cây trồng thì diện tích áp dụng mới được mở rộng khắp các cánh đồng ở các địa phương trong tỉnh.

Theo ông Minh, cũng trong giai đoạn trên, Chi cục Trồng trọt và BVTV Phú Yên đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan đào tạo 28 giảng viên nguồn IPM (TOT). Trên cơ sở đó, chi cục mở 59 lớp huấn luyện nông dân (FFS), trong đó có 53 lớp FFS trên cây lúa và 6 lớp FFS trên cây rau. Đồng thời xây dựng 12 mô hình ứng dụng IPM trên cây lúa với diện tích khoảng 120ha (5-10ha/mô hình) và khoảng 640 lượt nông dân tham gia.

Đến năm 2020, chương trình IPM đã chứng minh được sự ưu việt trong quản lý các đối tượng sinh vật gây hại, đặc biệt giảm lượng thuốc BVTV 4,5 lần trên cây lúa để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các biện pháp áp dụng trong IPM còn là cơ sở để phát triển các tiến bộ kỹ thuật như “3 giảm, 3 tăng”, ICM, “1 phải, 5 giảm”…

“Hiện nay, nông dân tại các địa phương trong tỉnh đã mạnh dạn áp dụng IPM trên sản xuất cây lúa và rau màu. Từ đó giúp bà con tiết kiệm chi phí như giống, phân bón, thuốc BVTV từ 1,5-2 triệu đồng/ha, năng suất tăng từ 3-5%, lợi nhuận tăng từ 4-8 triệu đồng/ha so với sản xuất thông thường. Cho đến nay, toàn tỉnh có khoảng 38.000ha lúa áp dụng chương trình IPM, chiếm hơn 65% tổng diện tích sản xuất mỗi năm”, ông Nguyễn Văn Minh cho hay. 

THÁI NGỌC