Hiện nay, du lịch nông nghiệp đang được khuyến khích phát triển và các HTX cũng hào hứng tham gia. Bên cạnh sự thuận lợi, mô hình kinh tế tập thể với loại hình du lịch cộng đồng này còn có nhiều khúc mắc. Một trong những khúc mắc lớn nhất là vấn đề đất đai, đặc biệt với đất lúa, đất rừng sản xuất.
Khu trồng rau, dâu tây công nghệ cao gắn với hoạt động du lịch trải nghiệm của HTX Nông nghiệp và dịch vụ BB (huyện Sơn Hòa) từng là điểm sáng với ngành Nông nghiệp địa phương trong ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất. Mới đây, trong quá trình kiểm tra, đây lại là một trong những điểm du lịch hình thành trên đất rừng sản xuất, đất trồng cây hàng năm khác. Theo địa phương, HTX chỉ đăng ký hoạt động nông nghiệp, không đăng ký kinh doanh dịch vụ nên không yêu cầu HTX chuyển mục đích sử dụng đất. Trên thực tế, việc chuyển mục đích sử dụng đối với đất rừng sản xuất ở diện tích lớn gần như là không thể và nếu có cơ hội thì mất rất nhiều thời gian bởi phải chờ quy hoạch địa phương…
Tại các cuộc thảo luận về phát triển du lịch nông nghiệp, câu đầu tiên các HTX hỏi cán bộ các sở, ngành là liệu có vướng về đất đai không. Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Giám đốc HTX Nông nghiệp và du lịch cộng đồng An Mỹ (huyện Tuy An), cho rằng: HTX cần hành lang pháp lý đúng và đủ đối với các hoạt động du lịch nông nghiệp. Đây là hoạt động đặc thù mang tính cộng đồng cao. Du khách muốn trải nghiệm thực tế hoạt động cấy lúa phải ra đồng, muốn trải nghiệm hái trái đỏ thì phải tới cao nguyên Vân Hòa… mà đất những nơi đó là đất rừng, đất lúa. HTX hay doanh nghiệp được khuyến khích làm du lịch nhưng chưa được tạo điều kiện hoặc rất khó chuyển mục đích sử dụng sang đất dịch vụ…
HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Thành (TX Đông Hòa) cũng từng vướng vấn đề này. HTX có địa điểm trụ sở thuận lợi về giao thông nên đã cho thuê lại một phần diện tích để tăng nguồn thu. Tuy nhiên, do đất HTX là đất Nhà nước giao nên chỉ được sử dụng phục vụ cộng đồng như làm sân kho... Phương án giải quyết là HTX chuyển từ giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất có trả tiền. Tuy nhiên, tính hiệu quả không cao khi mà đất của HTX vẫn không có giá trị như của các doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh khác.
Theo Liên minh HTX tỉnh, chủ trương mới nhất của Trung ương Đảng là khuyến khích các HTX tích tụ đất đai, các địa phương tạo điều kiện về đất cho các HTX đặc biệt là đất trụ sở, công trình nhà xưởng chế biến nông sản… Luật Đất đai sửa đổi, Luật HTX 2012 sửa đổi đang được kỳ vọng sẽ là hành lang pháp lý quan trọng giúp các HTX thuận lợi hơn trong sử dụng đất.
MINH DUYÊN
