Kế hoạch 218 của UBND tỉnh về vận động thành lập HTX lĩnh vực thủy sản trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025 (gọi tắt là Kế hoạch 218) đã đi được 1/3 chặng đường. Với sự tin tưởng vào mô hình HTX gắn với chiến lược phát triển kinh tế biển của tỉnh đã tạo động lực cho sự ra đời của những HTX tiên phong. Tuy nhiên, với những vấn đề tồn đọng trong quá khứ vẫn chưa được giải quyết đã gây nhiều trở ngại cho quá trình tự nguyện thành lập HTX hiện nay.

Kỳ vọng HTX thủy sản mới

Xã Xuân Thịnh là một trong những vùng nuôi tôm hùm ở TX Sông Cầu. Biến đổi khí hậu cùng những biến động của thị trường khiến ngư dân ở đây gặp không ít khó khăn. Các hộ dân ở đây mong muốn chính quyền các cấp vào cuộc để người dân có thể sống tốt với nghề đã tồn tại bao đời.

Anh Bùi Văn Bảo ở xã Xuân Thịnh, bày tỏ: Nuôi được con tôm giờ cơ cực hơn trước nhiều. Nước vùng nuôi ngày càng bị ô nhiễm bởi rác thải và thức ăn ứ đọng lâu ngày. Tôm nuôi lớn bán được cũng khó. Dân ở đây chủ yếu phụ thuộc thương lái xuất qua cửa khẩu nên họ có đủ lý do để ép giá… Mới đây, UBND TX Sông Cầu đã thành lập HTX Dịch vụ tổng hợp tôm hùm Sông Cầu đặt trụ sở tại xã Xuân Thịnh, với mong muốn xây dựng thương hiệu tôm hùm địa phương. HTX có chỉ dẫn địa lý vùng nuôi giúp cải thiện giá trị con tôm hùm Sông Cầu trên thị trường, mở thêm cơ hội tiêu thụ cũng như nâng cao kỹ thuật nuôi và chăm sóc con tôm. Tôi rất kỳ vọng HTX có thể giúp ngư dân cải thiện cuộc sống từ nghề nuôi trồng thủy hải sản truyền thống.

HTX Dịch vụ tổng hợp tôm hùm Sông Cầu ra đời cùng với HTX Cá ngừ công nghệ cao Phú Yên trước đó đang tạo ấn tượng tốt về mô hình HTX trên lĩnh vực thủy hải sản. Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết thêm: Ngoài TX Sông Cầu, Liên minh đang phối hợp với các sở, ngành, đặc biệt là các địa phương có biển như huyện Tuy An, TP Tuy Hòa, TX Đông Hòa để thành lập các HTX thủy hải sản ở đây. Các HTX sẽ đồng hành cùng ngư dân trong khai thác, nuôi trồng, chế biến, xây dựng thương hiệu để từng bước nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống cũng như bảo vệ môi trường vùng nuôi.

Vẫn còn những trở ngại

Từ năm 2020 đến tháng 10/2021, (thời điểm trước khi Kế hoạch 218 có hiệu lực) trên địa bàn tỉnh có 5 HTX nông nghiệp hoạt động lĩnh vực thủy sản ra đời. Từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh có thêm 3 HTX thủy sản thành lập mới nâng số lượng HTX hoạt động lĩnh vực thủy sản của toàn tỉnh lên 8 HTX. Trong khi đó, từ năm 2020 trở về trước, toàn tỉnh có 24 HTX thủy sản tồn tại trên danh nghĩa nhưng không còn hoạt động và chưa thể giải thể được do vướng nợ. Tổng số HTX chờ giải thể cao gấp 3 lần số HTX thủy sản đang hoạt động.

Theo Liên minh HTX tỉnh, 24 HTX nói trên tuy đã ngừng hoạt động từ năm 2005, nhưng đến nay vẫn chưa thể giải thể đã gây tâm lý e ngại cho ngư dân về hiệu quả của mô hình HTX thủy sản, khiến cho việc tuyên truyền vận động thành lập HTX kiểu mới gặp không ít khó khăn. Trong khi đó, lĩnh vực thủy hải sản, nuôi trồng, đánh bắt đến chế biến đều cần trang thiết bị, công nghệ với vốn lớn. Việc các thành viên tự nguyện đầu tư kinh phí từ vài trăm triệu đồng đến cả tỉ đồng vào mô hình chưa nhìn thấy thành công là một sự mạo hiểm.

Ông Lê Thanh Lam cho biết thêm: Sự thận trọng của ngư dân là điều dễ hiểu. Điều đó cho thấy các HTX ra đời không chạy theo số lượng hay chính sách ưu đãi mà có sự cân nhắc trên cơ sở nhu cầu thực tế. Đây cũng chính là tinh thần của mô hình HTX mới hoạt động theo Luật HTX năm 2012, là tự nguyện và xuất phát từ mong muốn thực sự cần tập hợp nhau lại cùng làm kinh tế của thành viên HTX. 

BẠCH VÂN