Bộ NN-PTNT Việt Nam vừa ký kết Nghị định thư với Tổng cục Hải quan Trung Quốc về các yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với tổ yến xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc. Đây là cơ hội để tổ yến Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường này, giúp nâng cao giá trị sản phẩm yến tổ.

Trao đổi với Báo Phú Yên xung quanh vấn đề này, ông Phạm Duy Khiêm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Yến sào Việt Nam, Chủ tịch Hội Yến sào Phú Yên cho biết:

Ông Phạm Duy Khiêm

- Để đạt được kết quả này, trong suốt 4 năm qua, các cơ quan chuyên môn của Việt Nam đã liên tục đàm phán, làm việc với các cơ quan chức năng Trung Quốc. Đồng thời chủ động triển khai nhiều bước chuẩn bị hồ sơ cho việc ký kết. Vào ngày 9/11, hai bên đã chính thức ký kết nghị định thư thông qua các quy định cho phép xuất khẩu tổ yến Việt Nam vào thị trường Trung Quốc. Đây là bước ngoặt hết sức quan trọng để đưa tổ yến Việt Nam ra thị trường quốc tế, khẳng định chất lượng, giá trị của tổ yến Việt, giúp ngành Yến sào có cơ hội phát triển nhanh và bền vững.

* Ông cho biết trước khi nghị định thư được ký kết, sản phẩm tổ yến của Việt Nam được tiêu thụ ra sao?

- Thời gian qua, khoảng 70% sản lượng tổ yến được tiêu thụ nội địa, 30% sản lượng còn lại được các thương lái thu gom xuất sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch. Tổ yến Việt Nam khi được đưa sang Trung Quốc tiêu thụ với giá thành khá cao. Tuy nhiên, phía đầu mua ở Việt Nam, giá thu mua chỉ ở mức trung bình như tiêu thụ nội địa, những người nuôi yến bị thiệt thòi nhiều. Mặt khác, khi xuất khẩu tổ yến bằng con đường tiểu ngạch, yến Việt không xây dựng được thương hiệu, không đạt được giá trị thật của nó, đây là nỗi trăn trở của những người làm nghề này.

* Để được xuất khẩu, tổ yến phải đáp ứng những yêu cầu nào, thưa ông?

- Tổ yến được phép xuất khẩu vào Trung Quốc, trước tiên là phải được làm sạch hay còn gọi là yến sào tinh, đáp ứng đủ 20 chỉ tiêu về chất lượng. Tổ yến phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, an toàn dịch bệnh và nằm trong hệ thống truy xuất nguồn gốc từ nhà nuôi yến đã đăng ký đến khi xuất khẩu; được chế biến tại các cơ sở đã được thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc đảm bảo sản phẩm có thể truy xuất nguồn gốc và thu hồi kịp thời khi có sự cố và được đăng ký với Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Tổ yến xuất khẩu phải được đóng gói bằng chất liệu mới, phù hợp với tiêu chuẩn vệ sinh quốc tế…

Hiện nay, Việt Nam vẫn tiếp tục đàm phán để đạt được các thỏa thuận tiếp theo cho việc xuất khẩu tổ yến thô vào thị trường Trung Quốc.

* Theo ông, các ngành chức năng cần làm gì để sớm có những lô hàng đầu tiên được thông quan?

- Sau khi nghị định thư được ký kết, để nhanh chóng đáp ứng các yêu cầu, quy định đối với sản phẩm tổ yến xuất khẩu thì việc đầu tiên cần triển khai đó là tiến hành giám sát thú y, nâng cao chất lượng tổ yến; cấp mã định danh cho nhà yến… Cơ quan chính phụ trách việc này là Bộ NN-PTNT. Theo đó, Cục Chăn nuôi, Cục Thú y nhanh chóng tiến hành rà soát những tiêu chuẩn quy định mà nghị định thư đã ký kết.

Công nhân sơ chế tổ yến tại một cơ sở sản xuất tổ yến tinh. Ảnh: THỦY TIÊN

Về phía hiệp hội, hội yến sào ở các tỉnh thành sẽ tập trung hướng dẫn cho các chủ nhà yến trên toàn quốc có nhu cầu bán tổ yến xuất khẩu kết nối, đăng ký với những doanh nghiệp được phép xuất khẩu tổ yến. Trong suốt quá trình đàm phán 4 năm qua, Việt Nam đã có nhiều doanh nghiệp, nhà yến chủ động triển khai mô hình nuôi chim yến và chế biến theo tiêu chuẩn của Trung Quốc. Vì vậy, Việt Nam sẽ sớm có những lô hàng chính thức được xuất khẩu trong thời gian tới.

* Đối với các chủ nhà yến thì thế nào?

- Về nguyên tắc chung, các nhà yến không thể tự xuất khẩu mà phải thông qua các doanh nghiệp xuất khẩu. Các doanh nghiệp này đã được cơ quan chức năng Việt Nam đồng ý, báo cáo cho Tổng cục Hải quan Trung Quốc và được cơ quan này kiểm tra, chấp thuận. Vì vậy, các chủ nhà yến cần nhanh chóng liên hệ với hội yến sào tại địa phương (nếu có) hoặc với Hiệp hội Yến sào Việt Nam để được hướng dẫn chi tiết về cách triển khai thực hiện những bước ban đầu về giám sát thú y, vệ sinh dịch bệnh, quy trình để đưa tổ yến từ nhà yến cá nhân vào chuỗi liên kết cung cấp nguyên liệu tổ yến thô phục vụ xuất khẩu. Nếu các chủ nhà yến thực hiện những việc này càng sớm thì càng được hưởng lợi sớm.

Thu hoạch tổ yến thô tại một nhà yến ở TP Tuy Hòa. Ảnh: THỦY TIÊN

Ngoài ra, các doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc cần sớm thực hiện việc liên kết với các nhà yến, tập hợp danh sách các nhà yến thuộc chuỗi để triển khai giám sát dịch bệnh, ghi chép nhật ký chăn nuôi, thu hoạch…

* Việt Nam có những thuận lợi gì trong việc xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc?

- Trung Quốc là thị trường tiêu thụ tổ yến lớn nhất thế giới với sản lượng nhập khẩu lên đến 300-400 tấn/năm. Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh để xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc nhờ thuận lợi về giao thông, vận chuyển hàng hóa. Cùng với đó, ngành Yến sào của Việt Nam đã phát triển rất nhanh trong khoảng 10 năm trở lại đây, đặc biệt là trong giai đoạn 2018-2020. Năm 2017, cả nước có khoảng 7.000 nhà yến thì đến nay đã tăng lên hơn 20.000 nhà nuôi yến ở 44 tỉnh. thành trong cả nước. Theo số liệu thống kê, bình quân, mỗi năm cả nước thu hoạch khoảng 150 tấn tổ yến.

Thời gian qua, mặc dù chỉ được xuất khẩu qua đường tiểu ngạch nhưng tổ yến Việt Nam được thị trường Trung Quốc đánh giá cao về chất lượng, cho rằng tổ yến Việt Nam là một trong những tổ yến có chất lượng hàng đầu hiện nay. Đây là yếu tố vô cùng thuận lợi cho việc xuất khẩu chính ngạch tổ yến Việt Nam sang Trung Quốc trong thời gian tới.

* Xin cảm ơn ông!

CAO NGỌC - THỦY TIÊN (thực hiện)