Từ một đô thị thuần nông, sau 33 năm trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, xã hội của tỉnh, Tuy Hòa đã vươn lên mạnh mẽ trở thành thành phố hiện đại với bản sắc riêng. Đang trên đà phát triển, TP Tuy Hòa tiếp tục hướng tới mục tiêu trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh vào năm 2025.

Gọi tên đô thị Tuy Hòa

Tháng 3/1989, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định chia tỉnh Phú Khánh thành 2 tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa. Ngày 1/7/1989, tỉnh Phú Yên tái lập và TX Tuy Hòa là tỉnh lỵ Phú Yên. Sự kiện này ghi dấu đô thị Tuy Hòa chính thức ra đời. Nhớ lại những tháng ngày gian khó mà hừng hực khí thế xây dựng, đại tá Đặng Phi Thưởng (SN 1947), nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS, chia sẻ: Tuy Hòa lúc đó chỉ như một thị trấn nhỏ của một huyện với hạ tầng cơ sở nghèo nàn, điều kiện sống của người dân khó khăn. Nhưng lòng dân, ý Đảng và chính quyền đều hướng tới mục tiêu chung vì sự phát triển của quê hương. Tỉnh ủy, UBND, các ban ngành ra sức vạch định đường hướng phát triển, còn Nhân dân đồng lòng triển khai…

16 năm sau, năm 2005, Tuy Hòa chính thức trở thành thành phố. Năm 2013, TP Tuy Hòa được công nhận là đô thị loại II trực thuộc tỉnh. 10 năm trở lại đây, Tuy Hòa khoác lên mình vẻ đẹp năng động, hiện đại của một thành phố trẻ. Đại tá Đặng Phi Thưởng tâm đắc: Tuy Hòa như cô gái đẹp đã thức giấc. Hai nhiệm kỳ gần đây, thành phố thực sự thay đổi, nhà ra nhà, phố ra phố, đường ra đường; không còn nhà tranh nữa, ít nhất cũng là nhà ngói, còn cơ bản là nhà cao tầng. Tuy Hòa đã vượt qua nghèo khó, bắt kịp nhịp phát triển chung của cả nước.

33 năm từ thị xã lên thành phố, từ đô thị loại III lên loại II, hình hài đô thị Tuy Hòa không ngừng phát triển. Ông Cao Đình Huy, Tỉnh ủy viên, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa, cho biết: Qua nhiều lần chia tách và sáp nhập, tuy có những điều chỉnh ở từng giai đoạn nhưng tổng thể TP Tuy Hòa vẫn nằm trong chiến lược quy hoạch chung đó là phát triển theo trục Bắc - Nam gắn với dòng sông Ba màu mỡ phù sa, đồng thời hướng đến phát triển theo trục Đông - Tây gắn với phát huy thế mạnh của đô thị ven biển. Từ 2 tuyến giao thông chính ban đầu là đại lộ Nguyễn Tất Thành và đại lộ Hùng Vương, giờ đây những con đường mới như Lê Duẩn, Độc Lập, Trần Phú… đã tạo nên diện mạo đô thị khang trang, hiện đại. Cùng với đó, đường sắt và đường hàng không cũng đã góp phần mở cánh cửa rộng hơn cho thành phố trong việc liên kết phát triển vùng và giao thương với cả nước.

Một góc đại lộ Hùng Vương. Ảnh: MINH DUYÊN

Vẽ quê hương từ hình non thế nước

Nét đặc sắc của đô thị Tuy Hòa nằm ở chỗ ngay trong lòng thành phố cũng đã gói trọn sự hài hòa của núi, sông và biển. Vẻ đẹp hữu tình này được chắp bút thành thơ:

Chóp Chài núi Nhạn sông Đà

Thiên thời địa lợi Tuy Hòa Phú Yên

Từ quốc lộ 1 theo hướng Bắc - Nam, tiếp cận thành phố sẽ thấy ngay núi Chóp Chài. Vì vậy, ngọn núi này được ví như cọc tiêu thiên nhiên làm địa giới thành phố trên không. Tuy Hòa lại được bao quanh bởi sông Đà Rằng nằm ở hạ nguồn sông Ba gối đầu lên thượng nguồn Tây Nguyên, uốn lượn giữa lòng thành phố mang phù sa tới những cánh đồng màu mỡ ven đô. Cùng với đó, Núi Nhạn với Tháp Nhạn - công trình kiến trúc biểu tượng của TP Tuy Hòa cũng soi mình bên bờ bắc sông Ba. Ở cửa ngõ phía Đông, Tuy Hòa có bờ biển dài trên 10km mang vẻ đẹp nguyên sơ thu hút du khách. Ẩn trong thế núi thế sông, Tuy Hòa lưu giữ nét đặc sắc của nhiều nền văn hóa khác nhau như văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chăm Pa... Đồng chí Huỳnh Lữ Tân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Tuy Hòa, cho biết: Thành phố đã khảo sát thực địa, đánh giá giá trị lịch sử, văn hóa cũng như tiềm năng du lịch của các di tích lịch sử như Bia Chợ Dinh, Đình Năng Tịnh, Tháp Chăm Đông Tác, Dịch trạm Phú Vinh… Những di tích này cùng với những di tích hiện có sẽ hình thành các tuyến, điểm tham quan phục vụ cho hoạt động du lịch trong tương lai, vừa giúp bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống vừa góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương… Gắn với di tích vật thể truyền thống, những tuyến đường, những công trình kiến trúc, các khu đô thị mới được xây dựng tạo thành tổng thể hạ tầng kỹ thuật hài hòa phục vụ tốc độ đô thị hóa cũng như tạo bản sắc riêng cho thành phố. Hiện thành phố có công trình kiến trúc tháp Nghinh Phong cùng với Quảng trường 1 Tháng 4 và tuyến đường đi bộ ven biển, tuyến Lê Duẩn kéo dài… sẽ đưa biển Tuy Hòa từ một bãi tắm nguyên sơ thành điểm du lịch biển cao cấp. Trong lòng thành phố, Hồ điều hòa Hồ Sơn, Núi Nhạn cùng các tuyến phố đi bộ và nông nghiệp công nghệ cao bên sông trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cảnh quan cũng như du lịch nông nghiệp trải nghiệm…

Nút giao thông khác mức đường số 2 Khu đô thị Nam Tuy Hòa - đường Nguyễn Văn Linh, là một trong những điểm nhấn mở ra không gian phát triển TP Tuy Hòa. Ảnh: NGỌC THẮNG

Chung tay nâng tầm đô thị

Bí thư Thành ủy Huỳnh Lữ Tân chia sẻ thêm: Mục tiêu của chính quyền thành phố đưa Tuy Hòa từ đô thị loại II lên đô thị loại I trực thuộc tỉnh vào năm 2025 theo hướng đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, là đô thị xanh, sạch, đẹp, thân thiện với môi trường và phát triển bền vững. Song hành với mục tiêu lớn này, đô thị Tuy Hòa sẽ từng bước hình thành từng dấu ấn khi trở thành đô thị sạch nhất cả nước, thành phố đáng sống… Để hiện thực hóa, Thành ủy Tuy Hòa đã xây dựng chương trình hành động, triển khai các đề án. Phấn đấu đến năm 2025, thành phố chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất theo hướng tăng thương mại - dịch vụ, giảm công nghiệp - xây dựng và nông, lâm, thủy sản. Du lịch dịch vụ sẽ là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế thành phố gắn với thương hiệu “Tuy Hòa - vẻ đẹp và hương vị đại dương xanh”, trở thành điểm đến hấp dẫn, thân thiện và an toàn đối với du khách; là một trong những trung tâm du lịch của miền Trung và Tây Nguyên…

UBND thành phố bắt tay triển khai Chương trình hành động 14-CTr/TU ngày 7/10/2021 của Thành ủy Tuy Hòa về lãnh đạo xây dựng, nâng cấp TP Tuy Hòa đạt tiêu chí đô thị loại I trực thuộc tỉnh Phú Yên vào năm 2025. Ông Cao Đình Huy cho biết: Hiện TP Tuy Hòa đạt 44/59 tiêu chí theo Bộ tiêu chí đô thị loại I. Để hoàn thành các tiêu chí chưa đảm bảo, thời gian tới thành phố tập trung phát triển không gian đô thị và kiến trúc cảnh quan; đầu tư xây dựng, hoàn thiện kết cấu hạ tầng; phát triển kinh tế đô thị… Trong đó, hình thành các khu vực, điểm nhấn kiến trúc; hoàn thiện dần các phân khu chức năng và khu vực phát triển đô thị; mở thông các tuyến đường nội thành; đầu tư các công viên, hồ điều hòa để tạo lập môi trường sống an lành, văn minh, kích thích phát triển thương mại, dịch vụ và phát triển thương hiệu du lịch Tuy Hòa. Theo đó sẽ tiến tới thành lập phường Bình Ngọc, Bình Kiến, An Phú; các tuyến đường trục chính như đường Nguyễn Trãi nối dài (đến đường số 14), cầu Nguyễn Trãi sang khu đô thị Ngọc Lãng, đường Trần Phú nối dài (đến quốc lộ 1), đường số 14, đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn qua địa bàn thành phố… sẽ được hoàn thành để định hình không gian đô thị; các khu đô thị, khu dân cư mới như khu đô thị Ngọc Lãng, khu đô thị Nam Tuy Hòa, khu đô thị phía Bắc Nguyễn Hữu Thọ, khu đô thị bờ tả Sông Ba (đoạn từ cầu Đà Rằng cũ đến cầu Đà Rằng mới)... được đầu tư; hoàn thiện hệ thống liên hồ đảm bảo tiêu thoát nước thành phố gồm Hồ Sen, Hồ Sơn, Vạn Kiếp và hệ thống hồ điều hòa, kênh thoát nước khu vực Nam thành phố (phường Phú Lâm, Phú Thạnh).

MINH DUYÊN