Chuỗi liên kết tại các HTX có rất nhiều khâu từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Trong quá trình hoàn thiện quy trình, các HTX kiên trì giải quyết khó khăn để quản lý sản xuất hiệu quả.

An toàn ngay từ đầu

Liên kết với các hộ dân để có diện tích sản xuất lớn, đảm bảo đưa máy móc cũng như áp dụng công nghệ tiên tiến vào đồng ruộng là khâu đầu tiên đảm bảo thành công khi xây dựng chuỗi giá trị nông sản. Trên thực tế, nếu không phải là những mô hình đã thành công thì các HTX rất khó hợp đồng sản xuất lâu dài (từ 5 năm trở lên) với thành viên. Chờ mô hình thành công để bà con yên tâm hợp tác là cách HTX đảm bảo sự bền vững của chuỗi liên kết ngay từ đầu.

Ông Võ Văn Dị, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phú (huyện Tây Hòa) cho biết: HTX không sở hữu diện tích sản xuất lớn mà chủ yếu của thành viên. Trong khi đó, muốn hiện đại hóa sản xuất cần có diện tích lớn nên cách duy nhất là vận động thành viên cùng tham gia. Sản xuất nông nghiệp là nguồn thu nhập chính nên bà con chỉ tham gia khi đã thấy chắc chắn thành công hoặc làm với những nông sản quen thuộc như lúa, rau…; nếu không thành công, bà con vẫn có thể tự tiêu thụ. Hiểu được điều đó nên với những mô hình mới, HĐQT HTX chủ động thuê diện tích lớn làm trước để bà con có thời gian chiêm nghiệm. Điển hình như mô hình trồng bắp sinh khối. Đây là mô hình mới nên HTX tự đứng ra thuê 10ha từ đất 5% của xã và đầu tư 450 triệu đồng cho hệ thống tưới nhỏ giọt công nghệ cao. Kế hoạch của HTX sẽ triển khai mô hình trong 5 năm. Trong thời gian này, bà con sẽ tự cảm nhận thấy cái lợi của mô hình đó là được tiếp cận công nghệ sản xuất mới, thêm cơ hội hợp tác doanh nghiệp tiêu thụ… Bà con thực sự có yêu cầu thì HTX mới nhân rộng ra. Tuy chậm, nhưng bà con yên tâm và đồng thuận về sau.

Với nhiều HTX khác, khi không được hỗ trợ cơ giới hóa, các HTX cũng chấp nhận chậm lại để phù hợp với năng lực sản xuất của bà con. Theo ông Huỳnh Văn Bảo, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Xuân Tây 1 (TX Đông Hòa), HTX xây dựng chuỗi liên kết trồng sen từ nhiều năm trước, ban đầu được hỗ trợ máy làm đất giúp đẩy nhanh khâu cơ giới hóa. Nhưng khi huyện Đông Hòa lên thị xã, HTX mất đi sự hỗ trợ về vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM khiến việc đầu tư cho khâu chế biến gặp khó. HĐQT HTX đã tính tới phương án huy động vốn góp thành viên, nhưng thu nhập bà con còn nhiều hạn chế. Học kinh nghiệm của các HTX đi trước, nhu cầu và năng lực của bà con tới đâu thì mở rộng tới đó, nên HTX chưa đầu tư chế biến mà vẫn đang tập trung hoàn thiện khâu sản xuất.

Cân nhắc đàm phán tiêu thụ

Tại HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Thành (TX Đông Hòa), thương hiệu gạo chất lượng cao Hòa Thành mới được xây dựng nên sự cẩn thận trong đáp ứng nhu cầu tiêu thụ khách hàng luôn được đơn vị đặt lên hàng đầu. Ông Phạm Đức Hậu, Giám đốc HTX này chia sẻ: Mặc dù HTX rất cần đơn hàng để đẩy mạnh tiêu thụ, thu hồi vốn tái đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm nhưng không vì thế mà mọi đơn hàng HTX đều nhận. Thường những đơn hàng HTX nhận phải đảm bảo được chất lượng tới tay người nhận hay thời gian đặt hàng tới khi nhận không quá lâu. Bởi vì những sơ suất nhỏ như bao bì bị rách trong quá trình vận chuyển, giá cước quá cao, hay đường quá xa chịu tác động mưa nắng khiến ảnh hưởng hương vị sản phẩm… cũng khiến mất uy tín với khách hàng.

Tương tự, thay vì vội vàng hợp tác, HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An) cũng sẵn sàng từ chối những mối tiêu thụ có thể làm mất đi tính bền vững của chuỗi giá trị gầy dựng được. Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX này cho biết: Thành công của thương hiệu gạo thơm Hoa Vàng đã thu hút nhiều khách hàng mới tới đặt vấn đề hợp tác với số lượng tiêu thụ lớn hơn những hợp đồng cũ, nhưng lại yêu cầu thêm những điều khoản mới như trích thêm phần trăm lợi nhuận so với giá niêm yết. Sau khi cân nhắc, HĐQT HTX đã từ chối bởi xây dựng thương hiệu đã khó mà giữ được thương hiệu còn khó hơn. Với HTX, để tồn tại bền vững, quan trọng lúc này còn là uy tín trong giao kết làm ăn. 

MINH DUYÊN