Qua công tác điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ năm 2020 trên phạm vi toàn tỉnh cho thấy, bức tranh toàn diện về kinh tế - xã hội khu vực nông thôn, quá trình sản xuất nông nghiệp của tỉnh có những đổi thay rõ rệt và phát triển, chuyển dịch đúng hướng theo mục tiêu, yêu cầu phát triển của tỉnh.

Đầu tư hạ tầng, hệ thống dịch vụ nông thôn

Phú Yên là tỉnh thuộc duyên hải Nam Trung Bộ, có diện tích tự nhiên hơn 5.000km². Dân số thành thị chiếm 32,7%, nông thôn chiếm 67,3% trong tổng dân số của tỉnh. Theo kết quả điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ năm 2020, đến ngày 1/7/2020, khu vực nông thôn toàn tỉnh có 83 xã với 449 thôn (buôn); có 176.822 hộ dân với 596.778 nhân khẩu. Các xã, thôn ở khu vực nông thôn đều đã có điện, phục vụ sinh hoạt cho 176.795 hộ dân. Hệ thống giao thông nông thôn tiếp tục được xây dựng mới, nâng cấp, được trải nhựa, bê tông hóa mặt đường nên bảo đảm tính kết nối cao. Hệ thống thủy nông được đầu tư kiên cố, nâng cao năng lực tưới tiêu trên các khu vực với tổng chiều dài 1.174,54km; có hơn 506km kênh mương được kiên cố hóa, chiếm 43,15%.

Đặc biệt, qua 10 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), bộ mặt nông thôn của tỉnh có những đổi thay, công tác triển khai đạt được nhiều kết quả tích cực, là nền tảng vững chắc hướng tới nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM, xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu, xã NTM nâng cao, kiểu mẫu... Tính đến ngày 1/7/2020, toàn tỉnh có 55/83 xã được công nhận đạt chuẩn NTM với số tiêu chí bình quân toàn tỉnh là 16,7 tiêu chí/xã. Riêng trong năm 2020, số xã đạt NTM nâng cao là 5 xã. Hệ thống thiết chế văn hóa nông thôn được bổ sung hoàn thiện, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thụ hưởng văn hóa và cập nhật thông tin của người dân. Đơn cử, toàn tỉnh có 72 xã có nhà văn hóa xã, 75 xã có điểm bưu điện văn hóa xã, 25 xã có thư viện xã, 434 thôn có nhà văn hóa, 83 xã lắp đặt hệ thống loa truyền thanh. Ngoài ra, hệ thống y tế cũng được tăng cường cả về cơ sở vật chất và nhân lực với 83 xã có trạm y tế xã, 15 xã có cơ sở khám chữa bệnh là bệnh viện, trung tâm y tế khu vực, phòng khám đa khoa và chuyên khoa, phòng khám chữa bệnh đông y...

Để phát triển kinh tế nông thôn, những năm qua, nhờ công tác đầu tư, nên dịch vụ hỗ trợ kinh tế nông thôn và kinh tế phi nông nghiệp có bước phát triển mới. Đến đầu tháng 7/2020, toàn tỉnh có 11 xã có ngân hàng, chi nhánh ngân hàng, quỹ tín dụng nhân dân hoạt động, chiếm 13,25% trong tổng số xã trên địa bàn nông thôn. Hệ thống tín dụng, ngân hàng nông thôn thực sự là nguồn cung ứng vốn quan trọng hỗ trợ kinh tế - xã hội nông thôn phát triển.

Mạng lưới khuyến nông được duy trì; hoạt động tư vấn, hướng dẫn kỹ thuật tuyển chọn và chăm sóc cây trồng, vật nuôi được đẩy mạnh. Hoạt động thương mại, dịch vụ hỗ trợ sản xuất và phục vụ dân sinh phát triển đa dạng. Với hệ thống chợ, trên địa bàn nông thôn có 70 xã có chợ và 9 xã có cửa hàng tiện lợi. Cơ sở sản xuất công nghiệp hình thành và phát triển khá phổ biến. Làng nghề được rà soát, quy hoạch lại; sản phẩm hàng hóa ngày càng phù hợp với nhu cầu thị trường.

Chuyển dịch cơ cấu ngành Nông nghiệp

Trong giai đoạn 2016-2020, lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản trên địa bàn tỉnh tiếp tục được chú trọng đầu tư, có bước phát triển ổn định và khá toàn diện; tốc độ tăng trưởng bình quân là 3,4%/năm. Cơ cấu trong nội bộ ngành chuyển dịch đúng hướng và năm 2020 đóng góp 25,74% trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ lực của tỉnh tăng khá; đã hình thành một số vùng nguyên liệu tập trung gắn với các cơ sở chế biến như mía, sắn, cao su, hồ tiêu... Chăn nuôi tiếp tục phát triển tương đối ổn định và hình thành một số mô hình chăn nuôi trang trại, nuôi công nghiệp bước đầu mang lại hiệu quả. Sản lượng đánh bắt thủy sản ngày càng nâng cao với mức bình quân 60.000 tấn/năm.

Nhìn chung, quá trình cơ cấu lại sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản trong giai đoạn 2016-2020 của tỉnh thể hiện trước hết ở kết quả cơ cấu lại hình thức tổ chức sản xuất theo hướng số doanh nghiệp và số HTX tăng nhanh, số hộ ngày càng giảm. Cũng theo kết quả điều tra năm 2020, toàn tỉnh có 108.395 đơn vị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản; trong đó có 108.281 hộ sản xuất, giảm 2,67%; 59 HTX, giảm 14,49%; 55 doanh nghiệp, tăng 83,33%. Sự biến động số đơn vị sản xuất theo xu hướng tăng, giảm khác nhau có nhiều nguyên nhân như việc tổ chức lại sản xuất, ưu tiên phát triển những hình thức và quy mô sản xuất có năng suất, chất lượng, hiệu quả và giá trị hàng hóa cao.

Lao động nông, lâm nghiệp và thủy sản cũng có chuyển biến về cơ cấu nhưng chất lượng còn hạn chế. Song đây là xu hướng tích cực về chuyển dịch lao động của tỉnh, phản ánh kết quả thực hiện CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn của Đảng và Nhà nước. Trong tổng số lao động, chỉ có 1,23% trình độ sơ cấp; 1,74% trình độ trung cấp; 1,44% trình độ cao đẳng và 1,64% trình độ đại học và trên đại học. Như vậy, phần lớn lao động trong hộ nông, lâm nghiệp và thủy sản là lao động thủ công, theo kinh nghiệm. Đây là trở ngại lớn cho việc đẩy nhanh CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn; đặt ra yêu cầu cấp bách về đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn kỹ thuật cho khu vực nông nghiệp, nông thôn.

Phát triển hiện đại, bền vững

Kết quả Điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ năm 2020 cho thấy bức tranh toàn cảnh về kinh tế - xã hội nông thôn và sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản trên địa bàn của tỉnh Phú Yên những năm 2016-2020 đã có những chuyển biến tích cực và khá toàn diện, với những thành tựu nổi bật. Đáng kể, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội và môi trường nông thôn đã được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã đã được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị; bộ máy và điều kiện làm việc của lãnh đạo xã được kiện toàn thêm một bước. Bộ mặt kinh tế - xã hội nông thôn có sự thay đổi rõ rệt. Cơ cấu kinh tế nông thôn cũng chuyển dịch tích cực theo hướng nâng dần tỉ trọng các ngành phi nông, lâm nghiệp và thủy sản. Sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản cũng đang trong quá trình cơ cấu lại về loại hình và quy mô sản xuất.

Không chỉ vậy, công tác an sinh xã hội khu vực nông thôn cũng được bảo đảm, nhiều mặt được cải thiện. Tỉ lệ hộ nghèo giảm. Số hộ và tỉ lệ hộ, nhân khẩu sử dụng điện, nước sạch, khám chữa bệnh và thụ hưởng văn hóa, tiếp cận thông tin ngày càng tăng. Thu nhập của người dân cũng ổn định. Vệ sinh môi trường được các cấp, ngành và nhân dân quan tâm, bảo vệ. Tình trạng ô nhiễm môi trường đang được xử lý tích cực.

Để tiếp tục đổi mới, phát triển, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã đề ra những nhiệm vụ và giải pháp: Phát triển nông, lâm nghiệp, thủy sản bền vững, theo hướng gắn với chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị; tiếp tục đẩy mạnh CNH-HĐH nông nghiệp, xây dựng NTM, tập trung chuyển đổi nhanh cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở nông thôn. Đồng thời còn tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể hóa và triển khai thực hiện quyết liệt, có hiệu quả 6 nhiệm vụ trọng tâm đột phá; trong đó có nhiệm vụ phát triển nông nghiệp theo hướng CNH-HĐH gắn với ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, phát triển sản phẩm theo chuỗi, tạo ra các sản phẩm có chất lượng, giá trị kinh tế cao...

CAO ĐĂNG VIỄN

Phó Cục trưởng phụ trách Cục Thống kê tỉnh