Trong mỗi cá nhân, ý thức bảo vệ môi trường (BVMT) đã trở thành trách nhiệm thường trực nên từ các em học sinh, các bạn thanh niên đến cán bộ công chức, viên chức đều tự giác tham gia. Từ đây nâng hoạt động BVMT trở thành phong trào khởi nghiệp, nghiên cứu khoa học... 

Ghi nhận từ một trại sáng kiến

25 học sinh THPT được chọn từ hơn 340 học sinh của 13 trường trên địa bàn tỉnh đến với Trại sáng kiến thanh niên không rác do Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh (Green Hub) thuộc Liên hiệp Các hội khoa học và công nghệ Việt Nam (VUSTA) tổ chức. Bà Nguyễn Bảo Hân, điều phối viên chương trình, cho biết: Đây là một hoạt động nằm trong chuỗi sự kiện “Sống xanh để sống khỏe - Mình trẻ càng phải sống xanh” thực hiện trên địa bàn 3 tỉnh Phú Yên, Hà Nội, Hải Phòng. Trong đó, tại Phú Yên, Green Hub hướng tới “Trường học không rác thải” với mục tiêu nâng cao nhận thức cho thanh thiếu niên về rác thải, từ đó có những hành động thiết thực góp phần BVMT và lan tỏa tới mọi người xung quanh.

Từ trại sáng kiến cho thấy, học sinh không chỉ hiểu đúng về vấn đề rác thải nói chung, rác thải nhựa nói riêng, mà còn có cách giải quyết vừa thực tế, vừa dí dỏm. Bạn Cao Trương Khánh Linh, học sinh Trường THPT Phan Bội Châu (huyện Sơn Hòa), đưa ra giải pháp: Trên các thùng phân loại rác thải vẽ những icon vui nhộn với những câu khẩu hiệu về môi trường. Từ đây tạo tâm lý “thân thiện” hơn với rác để có cách hiểu đúng về rác thải.

Bạn Nguyễn Huỳnh Bảo Nhật, học sinh Trường THPT Ngô Gia Tự (TP Tuy Hòa), cho rằng: Mỗi người nên biết từ chối những đồ không cần thiết như chai nhựa, hộp xốp đựng đồ ăn…; giảm mua sắm những thứ có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường; hạn chế sử dụng ni lông nhựa dùng một lần, thay vào đó là các các dụng cụ bằng giấy, bìa, vải…

Còn bạn Phạm Huyền Trang, học sinh Trường THPT Lê Trung Kiên (TX Đông Hòa), đưa ra hướng tái chế rác: Dùng những ly nhựa đã sử dụng để trồng cây; tạo vật dụng trang trí từ các chai lọ... Trong trường học, nên bố trí nhiều thùng rác gồm thùng đựng chai nhựa, thùng đụng rác thải nhựa không tái chế như hộp cơm, vỏ bánh kẹo... Khoảng 2-3 tuần thì thu gom chai nhựa bán làm nguồn thu cho quỹ tiếp bước em đến trường, còn rác thải khác mang đi tiêu hủy.

Bảo vệ bền vững

Nghiên cứu các giải pháp bảo vệ môi trường theo hướng khoa học để các sản phẩm tái chế từ rác thải không chỉ an toàn mà còn có hiệu quả thực tế cao. Trên tinh thần này, ThS Huỳnh Huy Việt, cán bộ công chức thuộc Sở TN-MT đã phối hợp cùng TS Võ Anh Khuê, Trường cao đẳng Công Thương Miền Trung hoàn thiện đề tài nâng cao chất lượng nước tẩy rửa sinh học tái chế từ rác thải thực vật. Đề tài này đã đạt giải ba tại cuộc thi Sáng kiến kỹ thuật tỉnh Phú Yên lần 9 (2020-2021).

Đoàn viên thanh niên thu gom rác thải ở khu vực bờ biển TP Tuy Hòa. Ảnh: MINH DUYÊN

ThS Huỳnh Huy Việt cho biết: Phong trào làm nước tẩy rửa sinh học từ rác thải thực vật (vỏ trái cây, cánh hoa) đang tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng về tái chế rác thải. Để phong trào tiếp tục nhân rộng theo hướng bền vững, chúng tôi đã nghiên cứu quy trình sản xuất mới, khắc phục hạn chế của quy trình cũ, đồng thời tăng giá trị kinh tế khi sản phẩm đáp ứng được yêu cầu thị trường.

Cụ thể, quy trình cũ khiến nước tẩy rửa không có bọt, để lâu phát sinh mùi hôi nên không thể bán ra thị trường. Quy trình mới ức chế được quá trình lên men tạo ra nước tẩy rửa ổn định về mặt sinh hóa. Đặc biệt, sản phẩm mới có mùi thơm tự nhiên, không ăn da tay, tiêu tốn ít nước khi rửa chén bát, độ bọt vừa phải.

Với nhiều cá nhân, từ tình yêu môi trường đã cho ra đời các mô hình chăn nuôi, sản xuất theo hướng tái chế an toàn sinh học và theo thời gian, những mô hình này ngày càng phát triển, giúp thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp để biến các hoạt động BVMT trở thành hoạt động chuyên nghiệp.

Điển hình như Phan Xuân Danh ở xã An Phú (TP Tuy Hòa). Từ năm 2017 đến nay, anh đã triển khai nhiều mô hình BVMT như nuôi trùn quế (xử lý phân động vật thành phân hữu cơ vừa nuôi trùn quế làm thức ăn cho vật nuôi và nuôi thủy hải sản, vừa có phân trùn quế cho sản xuất nông nghiệp); nuôi sâu canxi (xử lý rác thải hữu cơ thành thức ăn nuôi ấu trùng ruồi lính đen - gọi là sâu canxi làm thức ăn cho vật nuôi và có được phân vi sinh phục vụ cây trồng); nước tẩy rửa sinh học (xử lý phụ phẩm hoa quả thành nước lau sàn, dầu gội, nước rửa chén,…); tái chế mảnh lưới cũ bỏ đi thành túi lưới làng chài.

“Hiện nay, các mô hình này đều phát triển theo hướng mở rộng quy mô và tạo việc làm cho lao động nông thôn. Nuôi trùn quế và sâu canxi từ phạm vi xã An Phú, giờ đã xây trang trại sản xuất ở xã Hòa Quang Nam (huyện Phú Hòa) và phạm vi rác được thu gom mở rộng ra tất cả các chợ nông thôn và những khu vực chăn nuôi nhiều gia súc như huyện Phú Hòa, Tây Hòa, Tuy An… Mỗi năm trại sản xuất 60 tấn phân và bao tiêu thêm 15 tấn của bà con. Còn túi lưới hơn 1 năm qua, tôi đã cung cấp khoảng 2.000 sản phẩm cho các tổ chức phi lợi nhuận, các sở, ban ngành trên địa bàn tỉnh”, anh Danh thông tin.

“Thời gian tới, tôi sẽ nâng tầm các hoạt động BVMT theo hướng chuyên nghiệp, cũng như hoàn thiện các sản phẩm theo hướng hàng hóa để có chỗ đứng trên thị trường với mục tiêu ngày càng nhiều người sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường hơn. Có như vậy, các hoạt động BVMT mới phát triển bền vững”, anh Danh nói.

MINH DUYÊN