Mặc dù năng suất mía năm nay tương đối thấp hầu hết nông dân ở Sơn Hòa đều thu lãi cao, bởi giá mía tăng cao kỷ lục, nhiều hộ “thắng đậm” từ vài chục đến cả trăm triệu đồng nhờ trồng mía với diện tích lớn.

NGƯỜI TRỒNG MÍA THU LÃI CAO

Tháng tư, mía chín rộ ở Sơn Hòa. Trên khắp các cánh đồng nông dân thi nhau thu hoạch, vận chuyển mía. Ai ai cũng vui vẻ, bởi mía được giá. Ở xã Sơn Nguyên, chúng tôi bắt gặp mía chất từng đống, hàng chục chiếc xe đang bốc và chở mía, ở phía xa nhiều che ép thủ công nổi lửa nấu đường trầm tỏa hương ngọt ngào. Bí thư xã Sơn Nguyên Cao Xuân Khoa cho biết: Vụ này bà con trồng mía ở đây “trúng đậm” nhất từ trước đến nay. Toàn xã đã thu hoạch trên 50% diện tích (trong tổng số 1.278 ha) với năng suất bình quân đạt hơn 50 tấn/ha, thu lãi từ 20-22 triệu đồng/ha. Hộ nào sản xuất diện tích mía càng nhiều, càng thu lãi cao. Điển hình như hai hộ Đoàn Đức Miên và Nguyễn Văn Thời cùng trồng 8 ha mía, thu lãi không dưới 100 triệu đồng.

Che ép mía thủ công ở xã Sơn Nguyên - Ảnh: N.Lưu

Trưởng phòng Kinh tế huyện Sơn Hòa Đào Duy Linh cho biết từ vụ mía năm vừa qua, giá cả nhích lên cao nên bà con mạnh dạn đầu tư phát triển cây mía lên 6.504 ha. Trong vụ này, người trồng mía đã thật sự ăn nên làm ra, nhờ giá mía tăng cao kỷ lục và rất ổn định. Hiện bà con đã thu hoạch khoảng 3.500 ha, với sản lượng trên 140.000 tấn. Mặc dù năng suất đạt tương đối thấp chỉ 40 tấn/ha nhưng hầu hết hộ trồng mía đều có thu lãi cao.

NHÀ MÁY ĐƯỜNG CHỈ HOẠT ĐỘNG CẦM CHỪNG

Phó giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Lý Văn Thành cho biết: Để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho sản xuất chế biến, hàng năm nhà máy hợp đồng mua mía, đồng thời đầu tư không dưới 20 tỷ đồng (có tính lãi) cho nông dân phát triển trồng mía. Những năm giá cả hạ thấp, nông dân dồn mía về bán cho nhà máy. Thế nhưng, từ khi mía tăng giá, nhiều hộ dân đơn phương phá vỡ hợp đồng, tự che ép thủ công hoặc bán đi nơi khác. Nhiều nhà máy, nhiều cơ sở che ép thủ công đã cạnh tranh quyết liệt mua mía. Thêm vào đó, năng suất, sản lượng mía đạt thấp nên không đủ nguyên liệu cung ứng cho nhà máy. Từ đầu vụ 2006 đến nay, nhà máy chỉ có 3 ngày chế biến hết công suất thiết kế 3.000 tấn nguyên liệu mía/ngày, còn lại bình quân chỉ chế biến được khoảng 1.500 tấn mía/ngày. Đến nay nhà máy chỉ mới chế biến được khoảng 150.000 tấn nguyên liệu mía. Điều đáng nói là năm nay nhà máy mua mía không tính chữ đường, mà mua xô theo 60% giá trị của giá đường. Vào đầu vụ cây mía còn non với chữ đường thấp, nên hầu hết nông dân đều bán mía cho nhà máy. Tuy nhiên, hiện nay cây mía già, chữ đường cao, nhiều nông dân lại “ém” mía để che ép thủ công, thu lợi nhuận cao hơn.

Thu hoạch mía ở xã Sơn Hà - Ảnh: N.Lưu

Hiện nay, huyện Sơn Hòa đã quy hoạch riêng vùng nguyên liệu mía cho các cơ sở che ép thủ công trên 250 ha ở hai xã Sơn Nguyên và Sơn Hà. Tuy nhiên, vùng nguyên liệu này chủ yếu tập trung ở các vùng sâu, khó khăn trong vận chuyển nên hầu hết các che ép thủ công không thực hiện theo quy hoạch. Các chủ che ép lý giải rằng: Trong cơ chế thị trường cạnh tranh, khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển, người dân có quyền tự chủ lựa chọn giải pháp về địa điểm và ngành sản xuất có lợi cho mình mà không vi phạm quy định của pháp luật. Đây là một thực trạng mà theo ông Đào Duy Linh, Trưởng Phòng Kinh tế Sơn Hòa, là rất khó giải quyết. Trước đây, khi sản lượng mía nhiều, giá cả thấp, nhà máy đường không muốn sản xuất chế biến, lại ép giá, ép phẩm cấp, chữ đường… làm cho mía tồn đồng ruộng và người nông dân lâm vào cảnh lao đao, thua lỗ. Còn bây giờ khi giá mía đường tăng cao, các nhà máy lại cạnh tranh mua mía.

Theo chúng tôi, đã đến lúc chính quyền huyện Sơn Hòa, nhà máy, các che ép và người trồng mía cần “bắt tay” giải quyết những vướng mắc, tồn tại, xây dựng chương trình phát triển vùng nguyên liệu mía hợp lý và ổn định lâu dài. Nhà máy đường KCP cần đưa giá mua mía tăng lên cho phù hợp với thời điểm hiện nay (đã có nơi mua 700.000 đồng/tấn mía cây, trong khi nhà máy vẫn giữ ở mức 500.000 đồng/tấn).