Hợp nhất, sáp nhập, thành lập mới là những cách đã triển khai trong quá trình kiện toàn, đổi mới và phát triển kinh tế tập thể (KTTT) trên địa bàn tỉnh. Những cách này đều mang lại hiệu quả nhất định, trong đó thành lập mới tạo nhiều hiệu ứng tích cực hơn cả.

Bài học từ thực tế

Theo Liên minh HTX tỉnh, trước đây, KTTT nòng cốt là các HTX phủ rộng tới phạm vi thôn, xóm, nên mỗi thôn có 1 HTX hoặc 3-4 thôn 1 HTX. Cùng với quá trình vận động của cơ chế thị trường, điều này bộc lộ sự manh mún, chồng chéo và kết quả là HTX hoạt động không hiệu quả. Nhiều HTX chỉ còn lại cái tên và số lượng các HTX đông nhưng chất lượng không có. Từ đây đặt ra yêu cầu cấp bách phải kiện toàn thành phần kinh tế này theo Luật HTX 2012, gắn các HTX trở thành lực lượng tích cực trong xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và hỗ trợ phát triển kinh tế hộ. Thời gian đầu, các HTX yếu kém được hợp nhất, sáp nhập vào các HTX khá, giỏi, nâng phạm vi hoạt động từ cấp thôn lên cấp xã. Năm 2014, thời điểm phong trào phát triển rộng, toàn tỉnh có 12 HTX tại các huyện Tuy An, Tây Hòa, Đồng Xuân thực hiện sáp nhập thành 5 HTX.

Các HTX sau khi hợp nhất, sáp nhập đã hạn chế căn bản tình trạng hoạt động yếu kém, nhưng chưa tạo được sự bứt phá do những mâu thuẫn nội tại chưa được giải quyết thỏa đáng. Ông Nguyễn Hữu Thành, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Định Tây (huyện Phú Hòa), cho biết: “HTX được sáp nhập từ HTX Hòa Định Tây 1 và 2. Hơn 2 năm qua, HTX gặp khó khăn với định mức vốn góp và nợ. Thành viên cũ không chấp nhận gánh nợ cho HTX sáp nhập có nợ nhiều, đồng thời yêu cầu thành viên mới phải đóng thêm khoản tiền trượt giá vào định mức cũ. HTX lo giải quyết những vấn đề này chưa xong, thời gian đâu đầu tư cho mở rộng kinh doanh dịch vụ”.

Trong khi đó, trên thực tế, nhiều HTX ra đời mới nhanh chóng hoạt động hiệu quả khi áp dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, đồng bộ hạ tầng chế biến và mở rộng kinh doanh dịch vụ. Điển hình như HTX Nông nghiệp dịch vụ BB (huyện Sơn Hòa), HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din (huyện Phú Hòa), HTX Lâm nghiệp công nghệ cao, HTX Nông nghiệp công nghệ cao và dịch vụ… Theo ông Phạm Đình Phụng, Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, ngay khi ra đời, HTX Nông nghiệp dịch vụ BB đã có đầy đủ cơ sở vật chất về nhà xưởng chế biến, trồng rau quả sạch bằng công nghệ nhà kính kết hợp với mở dịch vụ du lịch trải nghiệm. Sản phẩm hướng tới thị trường cao cấp là các nhà hàng, siêu thị và xuất khẩu nên doanh thu đạt cao. Đơn vị là điển hình của địa phương trong thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng công nghệ cao.

Dịch vụ phục vụ sản xuất tại HTX Nông nghiệp An Nghiệp (xã An Nghiệp, huyện Tuy An). Ảnh: MINH DUYÊN

Cần nhất tinh thần tự nguyện

Không có lời giải chung cho những “bài toán” mà từng HTX đã thực hiện hợp nhất, sáp nhập phải đối mặt; nhưng qua thực tế cho thấy, cách giải quyết tốt nhất là sự đồng thuận của mọi thành viên. Theo ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), trong quá trình sáp nhập HTX Bắc, Nam An Nghiệp thành HTX Nông nghiệp An Nghiệp ngày nay, đơn vị cũng gặp phải những khó khăn như các HTX khác. Cách giải quyết của Hội đồng quản trị HTX là thảo luận với thành viên về những khó khăn, thuận lợi, cùng đưa ra giải pháp. Khi nào đa số thành viên tán thành thì HTX mới tiến hành sáp nhập. Nhờ vậy, HTX nhanh chóng bắt tay vào sản xuất, xây dựng được thương hiệu Gạo thơm Hoa Vàng cho xã.

Thành công của các HTX thành lập mới có được bắt đầu từ chính nhu cầu muốn thành lập HTX để phát triển kinh tế nên các thành viên tự nguyện góp vốn và có trách nhiệm trong hoạt động. Theo ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, sự phát triển của thành phần KTTT dựa trên sự kế thừa có chọn lọc, tức là không phủ nhận những đóng góp của các HTX xưa, chỉ là kiện toàn, đổi mới cho phù hợp với giai đoạn hiện nay. Đó chính là lý do thời gian qua, tỉnh đã thực hiện hợp nhất, sáp nhập các HTX mà không xóa bỏ hoàn toàn. Bởi những quyền lợi của thành viên cũ vẫn còn đó, hơn hết những HTX cũ vẫn còn cơ sở vật chất, lực lượng lao động, kinh nghiệm quản lý có thể tận dụng được. “Thời gian qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành công tác hợp nhất, sáp nhập nên căn bản giải quyết được tình trạng không hoạt động nhiều năm liền của nhiều HTX. Cùng với quá trình này, các HTX mới được khuyến khích ra đời và đây thực sự là làn gió mới cho phong trào KTTT. Các đơn vị này có nguồn vốn lớn, ổn định, có đội ngũ cán bộ tâm huyết, chuyên môn cao, có định hướng phát triển rõ ràng và phù hợp với yêu cầu mới… Đây chính là hướng phát triển phù hợp cho KTTT trong giai đoạn hội nhập hiện nay”, ông Lam nói.

MINH DUYÊN