Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia, mùa khô năm 2020 có khả năng xuất hiện 3-5 đợt nắng nóng kéo dài; tổng lượng mưa trong các tháng mùa khô phổ biến ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 20-40%. Nguy cơ hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra rất cao.
Dự báo mùa khô nhiều khó khăn
| Các sở, ngành, địa phương cần phối hợp tốt với các chủ hồ chứa thủy điện, thủy lợi thống nhất kế hoạch vận hành, điều tiết nước các hồ chứa thủy điện để đảm bảo nguồn nước phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn cho hạ du; sử dụng nước hiệu quả, tiết kiệm và hài hòa giữa các mục tiêu bảo đảm năng lượng và cấp nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt. |
Những tháng đầu năm 2020, ENSO (El Nino - Dao động Nam) tiếp tục ở trạng thái trung tính nhưng nghiêng về pha nóng và vẫn có khả năng duy trì trong những tháng tiếp theo. Dự báo, tháng 3-5, lượng mưa phổ biến ở mức thấp hơn cùng kỳ; số đợt nắng nóng có thể xảy ra 7-9 đợt và có khả năng xuất hiện 3-5 đợt nắng nóng kéo dài; nhiệt độ có thể lên đến 400C. Lưu lượng dòng chảy và mực nước trên các sông, suối trên địa bàn tỉnh ở mức thấp hơn so với mức trung bình nhiều năm. Nguy cơ thiếu nước, khô hạn là rất lớn; nhiều khả năng xuất hiện xâm nhập mặn sâu vào vùng cửa sông, ven biển.
Ông Nguyễn Minh Huệ, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam, cho biết: Năm 2020, công ty ký hợp đồng cung cấp nước tưới, tiêu cho 36.860ha đất sản xuất nông nghiệp. Trong đó, hệ thống thủy nông Đồng Cam 29.218ha, hệ thống sử dụng nước sau thủy điện Sông Hinh 1.701ha. Mặc dù hiện nay tình hình nguồn nước tại đầu mối các hệ thống thủy nông, hồ chứa do công ty quản lý đảm bảo tưới vụ đông xuân 2019-2020, nhưng một số hồ chứa mực nước thấp hơn cùng kỳ.
Dự báo thời tiết nắng nóng kéo dài và thời gian đến không có mưa tiểu mãn, lưu lượng nước tại các hệ thống thủy nông và các hồ chứa nước giảm, sẽ xảy ra thiếu nước trên diện rộng. Đồng thời, các nguồn nước hiện có từ sông, suối, ao, hồ, giếng... ở các địa phương cũng cạn kiệt, gây khó khăn cho công tác điều tiết nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Hệ thống thủy nông Đồng Cam phụ thuộc rất nhiều vào lịch vận hành phát điện của các nhà máy thủy điện trên thượng nguồn Sông Hinh và Sông Ba Hạ. Sông Kỳ Lộ cấp nước cho hệ thống thủy nông Tam Giang và sông Bánh Lái cấp nước cho trạm bơm điện Nam Bình cũng sẽ khô hạn, thiếu nước và gây nên tình trạng xì phèn, nhiễm mặn ở các địa phương vùng hạ lưu cuối các hệ thống.
Trong khi đó, theo Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, tình hình lưu lượng nước về hồ chứa thủy điện từ cuối năm 2019 đến nay đều rất thấp, không đảm bảo duy trì mực nước hồ theo quy định tại quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Ba. Do vậy, việc đảm bảo nguồn nước phục vụ cho sản xuất và dân sinh mùa khô 2020 vô cùng khó khăn.
Tăng cường công tác phối hợp
Để đảm bảo khai thác tốt nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt trong mùa khô, UBND tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tăng cường công tác phối hợp để khai thác nguồn nước một cách tối ưu nhất. Đặc biệt, UBND tỉnh đã yêu cầu các chủ hồ chứa điều chỉnh lưu lượng, thời gian vận hành các hồ chứa thủy điện để phục vụ sản xuất, sinh hoạt của người dân.
Ông Trần Lý, Tổng giám đốc Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, cho biết: Hiện hồ thủy điện Sông Ba Hạ đang ở mực nước thấp đáng báo động (103m). Tuy nhiên, để đảm bảo nước phục vụ sản xuất cho vùng hạ du, nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ đang xả nước 2 đợt/ngày; mỗi đợt chạy máy từ 3-5 giờ. Đơn vị tăng thời gian bơm cấp nước phục vụ sản xuất ở các trạm bơm thuộc huyện Sơn Hòa; đồng thời phối hợp với Nhà máy thủy điện Sông Hinh vận hành phát điện đảm bảo cấp đủ nước thường xuyên, liên tục cho đầu mối đập Đồng Cam với lưu lượng 35-40m3/s. Việc xả nước sẽ được chia làm 2 đợt: từ 7-10 giờ và 13-16 giờ 30 hàng ngày. Đặc biệt, mỗi khi chuẩn bị xả nước, đơn vị đều có thông báo đến lãnh đạo các huyện, xã, các trạm bơm để các đơn vị phối hợp lấy nước phục vụ sản xuất một cách hiệu quả, tiết kiệm.
Tương tự, Nhà máy thủy điện Sông Hinh đảm bảo lưu lượng tối thiểu 35-40m3/s; Nhà máy Thủy điện Krông H’Năng chạy trung bình ngày trên 10m3/s. Quá trình xả nước vận hành luôn được triển khai nhịp nhàng, thống nhất nhằm đảm bảo cung cấp thường xuyên nguồn nước trên hệ thống sông Ba để các trạm bơm, đập Đồng Cam đủ nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp.
Về phía các địa phương cũng tăng cường hoạt động phối hợp để khai thác hiệu quả nguồn nước cấp của các hồ chứa thủy điện. Theo ông Tô Phương Bắc, Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, huyện Sơn Hòa có 340ha cây trồng cần nước tưới nằm dọc sông Ba, với lưu lượng cần khoảng 0,7m3/s. Để khai thác tốt nguồn nước từ các nhà máy thủy điện, địa phương đã chỉ đạo các trạm bơm phải hoạt động đồng thời với công suất tối đa để tiết kiệm nước xả của các hồ thủy điện theo đúng lịch tưới của người dân. Đồng thời, địa phương cũng tổ chức tu bổ, nạo vét kênh mương thông thoáng đến tận mặt ruộng; triển khai gieo sạ đồng loạt, tận dụng triệt để nguồn nước chạy phát điện của các nhà máy thủy điện.
Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Đại Dương vừa chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và chủ các hồ chứa thủy điện, thủy lợi trên địa bàn tỉnh chủ động nắm bắt, đánh giá thực trạng nguồn nước tại các hồ chứa, hệ thống thủy lợi trên địa bàn; tính toán, cân bằng để điều chỉnh, bổ sung phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phù hợp thực tế; có phương án chuyển đổi giống cây trồng phù hợp... Các địa phương phải có giải pháp đảm bảo cấp nước sinh hoạt tới từng hộ, thôn, buôn; đặc biệt là ở các vùng núi, vùng sâu, vùng xa, ven biển... Trường hợp cấp bách không còn nguồn nước cho sinh hoạt, cần có phương án sử dụng phương tiện chở cấp nước đến từng cụm dân cư; kiên quyết không để xảy ra tình trạng thiếu nước sinh hoạt ảnh hưởng đến đời sống người dân.
NGÔ XUÂN
