Hết năm này qua năm khác, HTX nợ không có khả năng thanh toán chờ xóa nợ. Thành viên, đơn vị nợ HTX chây ỳ cũng chung tâm lý chờ xóa nợ. Lâu dần, thực trạng này trở thành tiền lệ xấu trong giao dịch của HTX. Tuy nhiên, từ nay điều này sẽ không lặp lại khi UBND tỉnh chủ trương không xóa nợ.

Chính quyền “gánh” cái khó

Ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu cho biết: HTX Song A đã ngừng hoạt động từ năm 2011, nhưng đến nay vẫn còn nợ Liên minh HTX Việt Nam hơn 200 triệu đồng, bộ máy hoạt động tan rã và chính quyền không liên lạc được. Trong khi đó, địa phương phải hoàn tất kế hoạch giải thể các HTX ngừng hoạt động nên chỉ còn biết đề xuất Liên minh HTX Việt Nam xóa nợ mới có thể tiến hành giải thể bắt buộc.

Cùng với đó, HTX Nông nghiệp Xuân Bình cũng đã ngừng hoạt động từ năm 2008, nhưng còn khoản nợ tồn đọng trong dân trên 160 triệu đồng. Hiện nay, địa phương tìm cách thu hồi nợ đọng cho HTX, nhưng do HTX đã ngừng hoạt động từ lâu nên các đối tượng nợ cũng chây ỳ không muốn thanh toán. Địa phương cũng đưa HTX vào danh sách giải thể tự nguyện nhưng trên thực tế, nếu giải thể HTX đồng nghĩa số tiền nợ cũng không thể đòi.

Còn ông Phạm Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy An, chia sẻ: Trước đây, địa phương có 9 HTX khai thác hải sản ra đời theo chương trình đánh bắt xa bờ, sau đó hoạt động không hiệu quả, bị thua lỗ, không có khả năng thanh toán các khoản nợ ngân hàng. Hàng chục năm nay, bộ máy các HTX này người đã mất, người già yếu bệnh tật, con dấu cũng không còn. Không thể để tồn tại trên giấy tờ mãi như vậy, địa phương chỉ còn biết đề xuất xóa nợ.

Huyện Đông Hòa cũng tương tự, theo UBND huyện này, địa phương có 14 HTX còn nợ hơn 11,4 tỉ đồng gồm tiền vay ngân hàng (chủ yếu 10 HTX khai thác hải sản nợ hơn 11 tỉ đồng) và tiền nợ thuế, nợ các khoản phí phải nộp (hơn 400 triệu đồng). Đây cũng là những HTX nằm trong danh sách phải giải thể theo chỉ tiêu nhưng nếu không xóa nợ thì không thể hoàn tất thủ tục giải thể.

Không để trở thành tiền lệ

Theo ông Nguyễn Hưng Phấn, Phó Trưởng Phòng Tổng hợp dự toán (Cục Thuế tỉnh), tất cả các HTX còn nợ thuế, dù nhỏ hay lớn, đơn vị đều không xóa nợ. Các HTX giống như các doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh khác, bình đẳng trước pháp luật về quyền lợi và nghĩa vụ, nên việc nộp thuế, miễn giảm thuế đều thực hiện theo quy định của pháp luật thuế.

Còn ông Phùng Minh Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa), cho biết: Các khoản nợ đọng tại HTX xảy ra ở mọi đối tượng với mọi mức nợ khác nhau. Nếu xóa nợ cho người này mà không xóa nợ cho người khác sẽ gây ra sự so bì và hậu quả là bà con không thanh toán vì cho rằng không công bằng.

Ngay từ khi bắt đầu thực hiện Chỉ thị 06, Hội đồng quản trị HTX đã thực hiện không xóa nợ mà tìm mọi biện pháp thu hồi nợ. Nhờ vậy tới nay, đơn vị đã thu hồi được 93% số nợ trong dân. Hiện đơn vị chỉ còn khoản nợ 110 triệu đồng của Công ty CP Mía đường Tuy Hòa trong hợp đồng thi công kênh tưới mía với HTX từ năm 2015.

Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Giống như các đơn vị kinh doanh dịch vụ khác, các HTX để nợ và cho nợ là đương nhiên trong giao dịch thị trường. Ngay cả đến ngân hàng, các tập đoàn kinh tế lớn với đội ngũ cán bộ trình độ cao, am hiểm pháp luật cũng không tránh khỏi việc để xảy ra tình trạng nợ xấu. UBND tỉnh ban hành Chỉ thị 06, ngoài việc hỗ trợ các HTX thu nợ, tăng vốn hoạt động, mà còn mục tiêu cao hơn là nâng cao nhận thức, xóa bỏ ý thức ỷ lại của cơ chế bao cấp cũ còn tồn tại trong thành viên, cán bộ HTX và cả cán bộ chính quyền và các đơn vị khác; giúp thức tỉnh mọi người về quan niệm cứ nợ HTX chẳng ai đòi hoặc chây ỳ trước sau gì cũng hưởng lợi là không còn phù hợp nữa, cũng như thức tỉnh các HTX về tư duy cứ nhận vốn làm cũng được, làm không thành công thì đã có ngân sách nhà nước bù lỗ là đã lỗi thời. Chỉ thị 06 của UBND tỉnh có tác dụng rất lớn giúp các HTX có hướng đi đúng đắn thực hiện minh bạch hóa tài chính, củng cố hoạt động để hội nhập trong giai đoạn hiện nay. 

MINH DUYÊN