Vừa qua, đoàn công tác của Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh (BCĐ) làm việc tại 9 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh. Đoàn đã lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và trực tiếp trả lời những kiến nghị, thắc mắc của các HTX. Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, Phó BCĐ chia sẻ:

- Đoàn công tác của BCĐ gồm Liên minh HTX tỉnh, các sở, ngành, đơn vị quản lý các lĩnh vực hoạt động của HTX như nông nghiệp, thương nghiệp, xây dựng, giao thông... Bên cạnh những nội dung chính đoàn làm việc gồm giải thể, xử lý nợ tồn đọng, kiện toàn hoạt động và xây dựng các HTX kiểu mới…, các thành viên BCĐ còn trả lời trực tiếp những thắc mắc của các HTX, chính quyền địa phương về chế độ BHXH, thuế, đất đai…

Việc trả lời trực tiếp thắc mắc tại thời điểm HTX hỏi thay vì chỉ nắm bắt, ghi nhận chờ hội nghị cuối năm giải quyết như trước đây, vừa rút ngắn được thời gian, thủ tục vừa đáp ứng được mong mỏi của các HTX.

Điều đặc biệt là tại các buổi làm việc có cả các HTX, chính quyền xã nơi HTX hoạt động và các phòng, ban cấp huyện. Chính quyền các cấp đều chủ trương đề nghị các HTX nói thẳng, nói thật, không lo “vạch áo cho người xem lưng” để cùng đoàn công tác đưa ra phương án tháo gỡ khó khăn, “nút thắt” thuộc về cấp nào thì cấp đó điều chỉnh và giải quyết theo đúng quy định của pháp luật. Điều này sẽ tạo động lực để thành phần kinh tế tập thể, nòng cốt là các HTX củng cố, nâng chất hoạt động, thực hiện tốt vai trò “bà đỡ” với phát triển kinh tế hộ.

Ông Lê Thanh Lam

* Những kiến nghị về đất đai, thuế, xử lý nợ, vốn vay, giải thể, các HTX đã thắc mắc từ nhiều năm nay. Do những năm trước các cơ quan chức năng chưa giải quyết thỏa đáng hay còn nguyên nhân nào khác, thưa ông?

- Về căn bản, các cơ quan chức năng đã trả lời đúng chức trách mình quản lý nhưng do quá trình vận dụng, HTX chưa nắm bắt được hết hoặc chưa hiểu hết những câu từ, phạm vi trách nhiệm của từng ngành nên vẫn kiến nghị. Ví dụ, xung quanh nội dung của Luật Đất đai năm 2013 có hai đơn vị liên quan trực tiếp là Sở TN-MT và Cục Thuế tỉnh, các HTX thắc mắc nhiều lần việc diện tích nhà kho, sân phơi, công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp bị thu thuế trong khi theo luật được miễn.

Cơ quan thuế cho rằng họ thu thuế trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, còn bên TN-MT trả lời họ đo đạc thực tế để cấp giấy chứng nhận. Việc trả lời của hai đơn vị đều đúng và thắc mắc của các HTX cũng đúng nhưng vấn đề vẫn không được giải quyết do HTX thiếu linh hoạt trong vận dụng. Đó là, trong quá trình hoàn tất thủ tục cấp giấy chứng nhận có công đoạn đo thực địa.

HTX phải tự kê khai cho đơn vị đo đạc, đâu là diện tích nhà kho, sân phơi phục vụ sản xuất, đâu là diện tích dịch vụ kinh doanh để đơn vị này thể hiện trên giấy chứng nhận và làm căn cứ cho cơ quan thuế tính thuế thuê đất. Đây là hợp đồng dịch vụ, HTX trả phí và được tự đăng ký mục đích phần đất sử dụng. Nhưng hầu hết HTX không xác định được nên giấy chứng nhận chỉ ghi tổng diện tích.

Từ ví dụ điển hình này cho thấy, các HTX còn quá phụ thuộc vào các cơ quan chức năng, chưa thực sự chủ động tìm hiểu để phối hợp giải quyết vấn đề.

* Ông có thể nói rõ hơn về những thắc mắc của HTX đã được giải quyết thỏa đáng?

- So với năm ngoái, một số nội dung năm nay đã được các HTX thông suốt như vốn vay từ chính sách ưu đãi tín dụng, vốn hỗ trợ xây dựng hạ tầng cơ sở từ Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ, về thu phí đồng chăn nuôi hay áp dụng một số biện pháp thu nợ chưa đúng với pháp luật…

Tại buổi làm việc, Sở KH-ĐT cho biết nguồn vốn thực hiện Quyết định 2261 được gộp vào vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và cho phép sử dụng vốn dự phòng ngân sách trung ương chưa phân bổ trong kế hoạch đầu tư trung hạn 2016-2020 cho các tỉnh để bố trí hỗ trợ phát triển các HTX.

Năm 2019, có 94 HTX nông nghiệp toàn tỉnh được thụ hưởng 12,955 tỉ đồng. Chính quyền địa phương cũng khuyến cáo việc thu phí đồng chăn nuôi là sai luật và việc thu hồi nợ bằng biện pháp thu lúa trực tiếp tại đồng, cắt nước là chưa hợp tình, hợp lý.

Một số vấn đề về chế độ BHXH, BHYT cho cán bộ, người lao động tại HTX, từ nhiều năm là bài toán khó chưa có câu trả lời thì năm nay cũng được Sở LĐ-TB-XH đưa ra phương án. Theo quy định, HTX phải đóng BHXH, BHYT nhưng do hiệu quả kinh doanh thấp, HTX trả lương dưới mức lương cơ bản và không đủ điều kiện thực hiện chế độ cho người lao động, trong khi người lao động muốn tham gia, thậm chí có thể góp tiền cho HTX để được tham gia nhưng thời điểm đó luật không cho phép. Nay, khi có chương trình bảo hiểm tự nguyện, việc đáp ứng nhu cầu này không còn khó khăn, thậm chí nếu thành viên HTX là hộ nghèo, hộ khó khăn còn được chính sách nhà nước hỗ trợ từ 10-30%.

Bên cạnh đó, BCĐ cũng giải quyết thêm những thắc mắc mới phát sinh. Điển hình là việc bị phạt, tịch thu đất do sử dụng sai mục đích. Từ đất sân kho, trụ sở các HTX đã cải tạo thành cửa hàng cho thuê hoặc mở dịch vụ kinh doanh mà chưa đăng ký hoặc chuyển mục đích với cơ quan chức năng. Sở TN-MT tịch thu, phạt các HTX là đúng quy định của luật. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho các HTX, đơn vị này đưa ra phương án HTX có đơn chuyển đổi mục đích sử dụng và tiến hành đo đạc hoàn tất hồ sơ mới.

Ngoài ra, còn nhiều kiến nghị vượt quá khả năng giải quyết cấp tỉnh, đoàn công tác ghi nhận và có văn bản trình trung ương để sớm có hướng giải quyết. Đó là không tính thuế 20% với dịch vụ thu gom rác thải vì tại các HTX đây là dịch vụ công ích; xóa nợ cho các HTX còn nợ ngân hàng, nợ thuế…

* Xin cảm ơn ông!

BẠCH VÂN (thực hiện)