Những năm qua, hoạt động của thành phần kinh tế hợp tác xã (HTX) ở Phú Yên  đã đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế- xã hội địa phương. Các HTX với tư cách là thành phần kinh tế tập thể bậc cao  hoạt động năng nổ hơn so với trước khi chuyển đổi theo luật. Tuy vậy, hiện nay các HTX vẫn gặp rất nhiều khó khăn, chưa tìm ra phương thức hoạt động đem lại hiệu quả kinh tế trong cơ chế thị trường.

 

CHỦ TRƯƠNG NHIỀU NHƯNG THỰC HIỆN  ÍT

 

Từ năm 2002 từ tỉnh xuống đến cấp huyện, thành phố đều có chương trình phát triển thành phần kinh tế tập thể theo tinh thần nghị quyết TW 5 (khóa 9) nhưng đến nay nhiều chủ trương vẫn chưa thực hiện. Trong đó có những chủ trương rất quan trọng như: Đưa nội dung phát triển kinh tế tập thể vào giảng dạy trong các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề; việc phối hợp qui hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý và nghiệp vụ cho khu vực kinh tế tập thể; việc điều động cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật các cơ quan Nhà nước về công tác tại HTX trong thời gian không quá 3 năm. Tỉnh ủy Phú Yên đã chủ trương miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong một thời gian nhất định đối với HTX nông lâm ngư diêm nghiệp mới chuyển đổi hoặc mới thành lập nhưng cũng không được quan tâm thực hiện. Trong chính sách đất đai hiện nay cũng chỉ có 61 HTX nông nghiệp được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để xây dựng trụ sở, làm cơ sở sản xuất, kinh doanh. Mặc dù Đảng, Nhà nước xác định HTX là loại hình doanh nghiệp được vay vốn bình đẳng như các thành phần kinh tế khác nhưng trên thực tế với hiệu quả của hoạt động các HTX nông nghiệp nhiều ngân hàng “nại” lý do để không cho vay bằng thế chấp tài sản hoặc theo dự án sản xuất…

 

Hoạt động của tổ chức Liên minh HTX cấp tỉnh, cấp huyện còn bộc lộ nhiều bất cập và sự phối hợp giữa tổ chức này với các sở, ban ngành rất mờ nhạt. Liên minh HTX Phú Yên cũng đã lập trang web từ kinh phí Chương trình 112 của Chính phủ nhưng nội dung hầu như không có gì ngoài một vài tư liệu có từ năm 2006 trở về trước. Nguyên chủ tịch Liên minh HTX Phú Yên ông Huỳnh Duy Hiếu đã chuyển công tác nhưng vẫn còn giới thiệu trên trang web này…

 

TÌM HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHO CÁC HTX

 

Tại buổi làm việc mới đây với HTX nông nghiệp Hoà Quang Nam (huyện Phú Hoà), Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên Đào Tấn Lộc kết luận: Tuỳ theo từng địa phương các HTX nông nghiệp cần vận động  nông dân dồn điền đổi thửa, mở rộng các loại hình dịch vụ và phát triển ngành nghề, phấn đấu làm sao đến năm 2010 tỉ trọng ngành tiểu thủ công nghiệp- dịch vụ đạt 50% trong giá trị tổng sản lượng và thu nhập bình quân đạt ít nhất 7 triệu đồng/người. Bí thư Tỉnh ủy Đào Tấn Lộc yêu cầu Huyện ủy Phú Hoà sớm thành lập tổ chức Liên hiệp HTX (PHU HOA PROCOOP) với một trong những nhiệm vụ chính là làm “chiếc cầu nối” giữa các HTX với các địa phương, doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. UBND tỉnh có văn bản trình lên Quốc hội, Chính phủ thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội đối với cán bộ HTX. Liên minh HTX có trách nhiệm làm đầu mối trong việc thực hiện kế hoạch đào tạo cán bộ HTX, đào tạo nghề cho xã viên; tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh có chính sách riêng đối với những xã viên có đất bị thu hồi để chuyển mục đích sử dụng…

 

Nông dân xã Bình Ngọc (TP Tuy Hòa) trồng rau sạch cung ứng cho thị trường - Ảnh: P.V

 

Với bình quân diện tích đất canh tác/người quá thấp nên tỉnh khuyến khích nông dân dồn điền đổi thửa, đa dạng hoá nghề trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn như trồng nấm, trồng cỏ chăn nuôi, làm rau xanh, phát triển làng nghề truyền thống… gắn với ứng dụng công nghệ cao. Tỉnh cần ban hành cơ chế nhằm khuyến khích các HTX liên kết với các doanh nghiệp để tìm đầu ra cho sản phẩm và giải quyết việc làm cho người lao động nông thôn. HTX Bình Ngọc (TP Tuy Hòa) mới đây đã ký hợp đồng với  Công ty TNHH thương mại Sài Gòn- Phú Yên cung cấp rau sạch cho siêu thị Co.op Mart. Chủ nhiệm HTX Bình Ngọc Nguyễn Ngọc Anh cho biết: “Tuy  lượng rau sạch như cải, xà lách, mùng tơi… cung cấp còn ít nhưng có triển vọng và chúng tôi đã mở lớp hướng dẫn cho 80 xã viên sản xuất rau theo phương pháp sinh học”. Còn HTX nông nghiệp 1 phường 9 phối hợp với Trung tâm ứng dụng- chuyển giao công nghệ Phú Yên thực hiện dự án trồng hoa trong nhà mái che trên diện tích 1.000 m2.

 

Hầu hết các HTX đều kiến nghị Chính phủ nên xem xét, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 28% hiện nay xuống còn 10% hoặc 15% tuỳ theo từng khu vực, có như vậy mới giúp các HTX  tăng vốn lưu động và tăng thu nhập cho xã viên. Trong điều kiện các HTX thiếu vốn hoạt động, trong khi lợi tức chia theo cổ phần quá ít nên chăng các HTX thông qua hội nghị xã viên cần vận động xã viên ủng hộ chủ trương không chia lãi cổ phần mà giữ lại một vài năm nhằm tăng vốn lưu động cho HTX. Điều không kém phần quan trọng, đó là nên chăng tỉnh cần nghiên cứu và từng bước xây dựng mô hình HTX theo qui mô toàn xã như HTX Hoà Phong và một số HTX khác. Vì thực tế có nhiều xã thành lập 2-3 HTX nông nghiệp nhưng giá trị tài sản vài trăm triệu đồng không đủ để hoạt động; nếu gộp lại sẽ góp phần tăng nguồn vốn lưu động, giảm bộ máy quản lý.

 

Tỉnh Phú Yên có 206 HTX với hơn 212.000 xã viên nhưng thực chất chỉ 153 HTX hoạt động và trong số đó cũng chỉ có 69 HTX làm ăn có lãi. Thống kê cho thấy mặc dù nguồn vốn kinh doanh có tăng gấp 1,6  lần so cách đây 5 năm nhưng số tuyệt đối cũng chỉ hơn 221 tỉ đồng và tỉ trọng trong GDP chỉ chiếm 10%.

 

THẾ LẬP