Đây là nội dung chính của đề án Nâng cao năng lực quản lý an toàn đập, hồ thủy lợi trên địa bàn tỉnh Phú Yên đến năm 2025 vừa được UBND tỉnh phê duyệt. Đề án nhằm đánh giá, phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao công tác quản lý, đảm bảo an toàn và khai thác hiệu quả các đập, hồ chứa thủy lợi của tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh có 48 hồ chứa thủy lợi, gồm: 3 hồ có dung tích lớn hơn 10 triệu m3; 3 hồ có dung tích từ 3-10 triệu m3; 8 hồ có dung tích từ 1-3 triệu m3; 7 hồ có dung tích từ 0,5-1 triệu m3; 13 hồ có dung tích từ 0,2-0,5 triệu m3; 14 hồ có dung tích nhỏ hơn 0,2 triệu m3. Phần lớn các công trình hồ thủy lợi trên địa bàn tỉnh được xây dựng sau năm 1980, bằng nhiều nguồn vốn, do nhiều thành phần đầu tư và tham gia thi công. Cho nên mức độ hoàn chỉnh và chất lượng thi công của các hồ chứa nước khác nhau.
Qua nhiều năm vận hành, khai thác thường bị lũ lụt làm cho một số hồ chứa bị hư hỏng, xuống cấp, nhiều hồ chứa bị bồi lấp không còn sử dụng (như hồ chứa nước Cò Hay, huyện Sơn Hòa; hồ Hóc Bướm, huyện Tuy An; hồ Ea Lâm 2, huyện Sông Hinh) hoặc lòng hồ bị thu hẹp dung tích trữ hạn chế, không đảm bảo như thiết kế ban đầu, nhất là các hồ chứa nước do các nông trường cà phê xây dựng tạo nguồn để bơm tưới, thường là tràn trên nền đất, đá tự nhiên, không có cống lấy nước (như hồ Sơn Tây Thượng, Sơn Tây Hạ, Trường Lạc, Lạc Phong ở huyện Tây Hòa; hồ Tân Lương ở huyện Sơn Hòa…).
Đề án hướng tới mục tiêu từng bước hiện đại hóa công tác quản lý, vận hành, khai thác các đập, hồ chứa thủy lợi. Lắp đặt hệ thống giám sát vận hành, hệ thống thiết bị thông tin cảnh báo an toàn cho đập và vùng hạ du, hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng đối với đập, hồ chứa thủy lợi; lắp đặt thiết bị điều hành trung tâm để quản lý đập, hồ chứa thủy lợi; hệ thống cơ sở dữ liệu về đập, hồ chứa thủy lợi. Đồng thời rà soát, lập danh mục các đập, hồ chứa thủy lợi hư hỏng, xuống cấp, có nguy cơ mất an toàn, đề xuất xử lý cấp bách các hồ chứa có nguy cơ mất an toàn cao, bổ sung kinh phí bảo đảm an toàn đập, hồ chứa thủy lợi; bảo đảm 100% cán bộ làm công tác quản lý hồ chứa được đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực và trình độ về công tác quản lý hồ chứa nước, đồng thời tuyên truyền sâu rộng cho quần chúng nhân dân vùng hưởng lợi nắm được tầm quan trọng của công tác bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước.
Qua kiểm tra, mức đảm bảo an toàn các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh không cao, phần lớn các hồ chứa có dung tích trữ trên dưới 1 triệu m3, thường là tràn trên nền đất đá tự nhiên nên cuối tràn ngày càng xói lở, vào mùa mưa lũ các bè cỏ và thực vật khác thường trôi về tràn xả lũ, gây hạn chế khả năng tháo lũ của tràn. 18/48 hồ chứa thiếu năng lực xả lũ, 15 hồ chứa cần phải xử lý thấm, chỉ 15% hồ chứa được sửa chữa, nâng cấp.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Hữu Thế, hồ chứa nước là công trình thủy lợi tổng hợp nguồn nước nhằm cung cấp nước cho các ngành kinh tế quốc dân, cắt giảm lũ, phát điện và cải thiện môi trường. Trải qua thời gian dài khai thác, hầu hết các công trình đều có hư hỏng, xuống cấp, đang tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn hồ chứa. Nếu xảy ra sự cố, đặc biệt là vỡ đập sẽ gây thiệt hại lớn về người, tài sản của nhân dân vùng hạ du. Do vậy, việc nâng cao công tác quản lý các hồ chứa nước là rất quan trọng và cấp bách.
(PYP)
