Vùng miền núi của tỉnh với thế mạnh là cây công nghiệp, trồng rừng và cây ăn trái đã góp phần hình thành nhiều mô hình kinh tế hộ gia đình cho thu nhập cao. Song để phát triển đồng bộ, tạo mặt bằng ổn định thì vùng này còn hướng tới phát triển các loại hình kinh tế khác như kinh tế tư nhân, kinh tế tập thể…
Hiệu quả từ mô hình kinh tế hộ
Trồng rừng kinh tế gắn với mô hình trang trại đã và đang mang đến cho gia đình anh Nguyễn Văn Phước ở xã Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa) một cuộc sống khá giả. Theo ông Phước, với 15ha đất rừng, gia đình ông trồng keo, xà cừ, măng tre…, mỗi năm cho thu nhập trên 500 triệu đồng. “Có đất rồi, gia đình chỉ bỏ công sức chăm sóc. Ngắn ngày thì trồng màu, nuôi gà, thả cá vừa phục vụ sinh hoạt của gia đình vừa có sản phẩm ra chợ bán. Lâu dài thì có gỗ làm vốn tích lũy”, ông Phước nói.
Trồng mía, sắn, cây ăn trái là mô hình kinh tế truyền thống mà hiệu quả đã được khẳng định. Già làng Nay Khang ở xã Ea Chà Rang (huyện Sơn Hòa), cho biết: Nhà tôi có gần 5ha đất rẫy. Trước đây trồng đậu, lúa nước, rau màu, thu nhập chỉ vừa đủ tiêu. Từ khi có nhà máy đường, tôi chuyển sang trồng mía, hợp đồng tiêu thụ cho nhà máy nên thu nhập cao hơn hẳn. Mỗi vụ trừ chi phí, tôi thu lãi từ 100-120 triệu đồng từ mía.
Chăn nuôi nông hộ theo quy mô lớn cũng mang lại thu nhập cao cho người dân miền núi. Theo ông Nguyễn Nhợ ở xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh), trại heo khoảng 1.000 con đã giúp gia đình ông thu về mỗi năm 1,6 tỉ đồng. “Tôi đầu tư tiền làm chuồng trại kiên cố, hệ thống thông gió, máng ăn tự động và áp dụng kỹ thuật nuôi bằng đệm lót sinh học. Nhờ nuôi số lượng lớn, chất lượng đạt chuẩn nên được Công ty CP Chăn nuôi CP Việt Nam bao tiêu đầu ra với giá thành ổn định”, ông Nhợ nói.
Bên cạnh đó, nhiều hộ dân kết hợp trồng trọt, chăn nuôi và làm kinh doanh dịch vụ cũng cho hiệu quả kinh tế cao. Ông Trần Văn Muôn ở xã Sơn Nguyên (huyện Sơn Hòa), cho biết: Tôi có 10ha mía, đàn bò từ 3-6 con. Cùng với đó, tôi tận dụng diện tích nhà mặt đường để cho thuê và mở cửa hàng kinh doanh nhỏ. Tổng thu nhập của gia đình tôi một năm khoảng 1 tỉ đồng.
Tạo đà cho các thành phần kinh tế khác
Vùng miền núi đang xuất hiện ngày càng nhiều các doanh nghiệp tư nhân, trong đó ông chủ là các chủ hộ, người đồng bào dân tộc thiểu số. Ông Nay Y Ngót, chủ DNTN Siêu thị điện máy Việt Đức ở thị trấn Hai Riêng (huyện Sông Hinh), cho biết: Năm 2013, cùng với cơ chế thị trường mở cửa, gia đình tôi có vốn, có chuyên môn về điện tử nên quyết định thành lập doanh nghiệp tư nhân. Đến nay đã 5 năm, mô hình này phù hợp với gia đình tôi vì nó gần với kết cấu gia đình truyền thống (chồng là chủ hộ đồng thời là chủ doanh nghiệp, vợ và các con là thành viên). Mô hình này cũng tạo điều kiện tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng thông qua tư cách pháp nhân và linh hoạt hơn khi hòa nhập thị trường. Hiện Siêu thị điện máy Việt Đức hoạt động hiệu quả, cho lãi từ 50-100 triệu đồng/tháng, tạo việc làm cho 10-15 lao động, với mức lương 3-7 triệu đồng/tháng.
Cùng với chủ trương xây dựng nông thôn mới và tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh, vùng miền núi không thể bỏ qua sự hỗ trợ của thành phần kinh tế tập thể. Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, các hộ nhỏ lẻ ít vốn ít đất sản xuất cần tập hợp nhau lại cùng sản xuất lớn và làm kinh tế hộ thông qua sự hỗ trợ của các HTX. Trên địa bàn huyện có 11 HTX cho doanh thu hơn 12 tỉ đồng. Các HTX đang tạo việc làm cho hàng trăm lao động với thu nhập bình quân 2 triệu đồng/người/tháng. Hiện Đồng Xuân đang xây dựng mô hình các HTX kiểu mới tại các xã đăng ký về đích nông thôn mới, để nhân rộng ra các xã khác và thúc đẩy phong trào xây dựng nông thôn mới trên địa bàn toàn huyện. Chính quyền kỳ vọng các HTX, tổ hợp tác sẽ là các đơn vị kinh tế quan trọng góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao mức sống vùng nông thôn miền núi khó khăn.
Theo Ban Dân tộc tỉnh, ở vùng miền núi của tỉnh, việc xây dựng các nhà máy chế biến gắn với vùng chuyên canh sản xuất đã tạo điều kiện cho kinh tế hộ gia đình phát triển với các mô hình trang trại, trồng cây công nghiệp và chăn nuôi. Cùng với đó, việc đầu tư hạ tầng cơ sở, hoàn thiện hệ thống giao thông đã thúc đẩy giao thương, mở thêm các nghề dịch vụ, buôn bán nhỏ và cho ra đời các doanh nghiệp tư nhân. So với kinh tế hộ gia đình, kinh tế tư nhân thì thành phần kinh tế tập thể tại vùng này còn chậm phát triển. Tuy vậy, mỗi thành phần kinh tế đều có vai trò riêng nên để tạo ra sự phát triển hài hòa giữa các khu vực, các xã thì thành phần kinh tế tập thể sẽ được đẩy mạnh củng cố, kiện toàn trong thời gian tới theo hướng tổ chức quản lý sản xuất, đại diện pháp nhân tiêu thụ nông sản cho người dân…
MINH DUYÊN
