Có nhiều thông tin cho rằng các HTX, tổ hợp tác không được vay vốn từ Thông tư 39 của Ngân hàng Nhà nước về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng. Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết:

Ông Lê Thanh Lam - Ảnh: MINH DUYÊN

Tại Điều 7 của Thông tư 39 quy định về điều kiện vay vốn đối với khách hàng phải là cá nhân, pháp nhân. Trong đó, các HTX, tổ hợp tác (THT) được cho là “mắc kẹt” ở cụm từ pháp nhân. Nhìn lại quá trình vay vốn của các HTX, THT với các ngân hàng thương mại trước đây đã thấy không dễ dàng gì, nên khi Thông tư 39 ra đời với những quy định siết chặt hơn đã nảy sinh tâm lý lo ngại ở các đơn vị này là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, trên thực tế không hoàn toàn như vậy.

* Ông có thể cho biết rõ hơn về vấn đề pháp nhân của các HTX, THT hiện nay?

- Bộ luật Dân sự năm 2015 chỉ rõ, một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi thành lập theo quy định của luật, có cơ cấu tổ chức, có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình, nhân danh mình khi tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập. Theo đó, các HTX đăng ký lại hoạt động theo Luật HTX 2012 có con dấu riêng, bộ máy quản lý cùng tài sản độc lập… nên chắc chắn đủ tư cách pháp nhân. Cái khó nằm ở các THT.

Toàn tỉnh có 60 THT hoạt động có đăng ký theo Nghị định 151 của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó có quy định về vấn đề tài sản chưa phù hợp với Thông tư 39. Cụ thể, tại Điều 2 của Nghị định 151 có nói THT tự chủ về tài chính, tự trang trải các chi phí hoạt động và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của tổ và tổ viên. Điều này hoàn toàn ngược lại với thông tư, khi mà thông tư yêu cầu tài sản của tập thể phải độc lập với tài sản cá nhân.

* Theo ông, những quy định trên của Thông tư 39 có phù hợp với thực tế hoạt động của các HTX, THT không?

- Về mặt thủ tục hành chính thông tư này không thuận với các THT, nhưng như vậy không có nghĩa là thông tư mới ra đời không phù hợp với thực tế. Nhìn lại hoạt động của các HTX, THT suốt chặng đường qua, đặc biệt là các quỹ tín dụng nhân dân và các đơn vị có hoạt động tín dụng nội bộ đều cho thấy nợ khó đòi là một gánh nặng không dễ giải quyết ngày một ngày hai. Thông tư này đưa ra cách hạn chế yếu điểm này để vực dậy hoạt động tín dụng của các đơn vị, tổ chức, trong đó có thành phần kinh tế tập thể.

Riêng với các HTX, THT, quy định về pháp nhân cộng với yêu cầu về tài sản đảm bảo khi vay vốn sẽ giúp minh bạch hoạt động tài chính tại các đơn vị này. Từ đây giúp chấm dứt tình trạng một cá nhân phải chịu thiệt thay tập thể hay cán bộ, thành viên HTX thiếu trách nhiệm trong quản lý, sử dụng vốn. Thực tế, tôi đã gặp nhiều giám đốc HTX (trước đây gọi là chủ nhiệm HTX) đứng ra vay vốn ngân hàng cho tập thể. Khi HTX hoạt động không hiệu quả, giải thể, ngân hàng chỉ tìm tới cá nhân giám đốc đòi nợ vì ông là người ký hợp đồng tín dụng. Các cá nhân khác cũng không có trách nhiệm cùng trả nợ vì không có căn cứ pháp luật liên quan….

Được hỗ trợ vay vốn, các THT có cơ hội phục hồi hoạt động. Trong ảnh: THT gỗ mỹ nghệ Hồng Quang, huyện Đồng Xuân - Ảnh: MINH DUYÊN

* Liệu lúc này đã có thể khẳng định theo Thông tư 39, các HTX được vay vốn còn THT thì không có cơ hội chưa, thưa ông?

- Còn quá sớm để khẳng định điều đó. Các HTX có vẻ không gặp khó, nhưng nếu không có phương án sử dụng vốn khả thi cũng như khả năng tài chính để trả nợ thì vẫn không thể giải ngân vốn. Ngược lại, các THT, tuy tài sản đồng sở hữu nhưng thành viên trong tổ đồng thuận ủy quyền cho một cá nhân đứng ra vay thì tài sản đó vẫn phù hợp làm tài sản thế chấp và vẫn được cho vay.

Như vậy có thể khẳng định, dù là theo thông tư nào thì việc được vay vốn phần lớn phụ thuộc vào khả năng trả nợ. Khả năng này được phía ngân hàng đánh giá dựa trên sự minh bạch về con người, tình hình tài chính và tiềm năng sinh lợi của hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng. Vì vậy, các HTX hay THT cũng như các cá nhân, tổ chức kinh doanh khác đều có cơ hội tiếp cận vốn ngang nhau.

* Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ làm gì để giúp các HTX, THT vay vốn tín dụng?

- Đối với HTX, điểm yếu vẫn là phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả. Ngân hàng hay Liên minh HTX sẽ hỗ trợ về mặt thủ tục, hướng dẫn HTX, THT cách xây dựng phương án cho đúng quy chuẩn. Đồng thời, đơn vị đang cùng các HTX xây dựng chuỗi liên kết để các HTX sản xuất theo hướng mở rộng và hiện đại hóa quy mô hoạt động. Đây chính là cơ sở để các HTX có phương án kinh doanh tạo được lòng tin từ ngân hàng.

Đối với THT, về lâu dài cũng cần có những điều chỉnh thay đổi cho phù hợp với thực tế. Mới đây, Bộ KH-ĐT đã yêu cầu các địa phương góp ý sửa đổi một số nội dung Nghị định 151. Thời gian tới sẽ có nghị định mới thay thế giúp các THT dễ tiếp cận vốn hơn.

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN