Gian nan tìm dược liệu
Năm 2010, Dương Phi Thoàn học ngành Cơ khí động lực Trường đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh và Thái Mỹ Vàng học ngành Du lịch Trường cao đẳng Công nghiệp Tuy Hòa. Sau khi tốt nghiệp, Thoàn xin làm việc trái ngành ở TP Hồ Chí Minh còn Vàng thì làm du lịch và kinh doanh hàng đặc sản ở Phú Yên.
Dù vậy, cả hai có cơ hội gặp nhau và bén duyên với cây nhân sâm của Phú Yên. Thái Mỹ Vàng chia sẻ: Trong những năm làm du lịch, tôi có nghiên cứu các sản phẩm du lịch đặc trưng của Phú Yên. Năm 2015, tôi đã phát hiện và biết được một loại dược liệu quý là cây nhân sâm. Tôi tiếp tục tìm hiểu thêm các tài liệu liên quan thì biết đây là loại cây nhân sâm của quê hương mình.
Từ đó, tôi liên hệ với Thoàn để cùng nghiên cứu về loại cây này. Chúng tôi lên các đồi núi gần nhà để tìm và may mắn tìm được một vài cây rồi mang về nhà trồng thử nghiệm. Khoảng 4, 5 tháng sau, cây sâm ra hoa và có hạt. Đến đầu năm 2016, chúng tôi bắt đầu gieo 100 hạt giống nhưng vì chưa biết kỹ thuật trồng nên chỉ có 10 cây mọc. Thấy vậy, chúng tôi tham khảo kỹ thuật cũng như cách chăm sóc loại cây này và ươm thêm 100 hạt, kết quả có gần 60 cây bén rễ.
Như vậy, trong lần thử nghiệm thứ hai này, Thái Mỹ Vàng và Dương Phi Thoàn đã thành công khi gần 60 cây nhân sâm thích nghi được với đất và phát triển tốt. Gần 2 năm sau đó, số cây nhân sâm trên đã cho được hơn 20kg củ. Với giá bán 300.000-400.000 đồng/kg.
Từ đây, cả hai tiếp tục gầy lứa sâm mới trên diện tích hơn 1ha với gần 30.000 cây giống ở khu vực đất đồi thuộc xã An Phú (TP Tuy Hòa) và các xã An Chấn, An Mỹ (huyện Tuy An). Mạnh dạn trồng và tính đến năng suất, lợi nhuận, hai chàng trai cho biết, nếu lứa cây này cho năng suất như ban đầu, giá bán ổn định ở mức 400.000 đồng/kg thì 1 sào đất sẽ sinh lãi hơn 100 triệu đồng.
Không dừng lại ở việc trồng cây, Thoàn và Vàng còn tự nắm bắt công nghệ chế biến ra các sản phẩm dạng bột và sấy khô từ rễ cây nhân sâm; sau đó giới thiệu đến người tiêu dùng ở địa phương và một số tỉnh khác. Thấy thị trường có nhu cầu, đầu năm 2017, hai thanh niên tiếp tục đầu tư sản xuất và thành lập Công ty TNHH Nhân sâm Phú Yên, trụ sở tại xã An Phú. Công ty đã nhận được nhiều đơn đặt hàng từ một số doanh nghiệp ở Quảng Nam và TP Hồ Chí Minh.
Sản phẩm từ nhân sâm của công ty được nhiều người quan tâm, mua dùng với giá 1,8 triệu đồng/kg bột và 1,6 triệu đồng/kg sấy khô. Hiện công ty đang phối hợp với một số doanh nghiệp khác để nghiên cứu, chế biến rượu và một số sản phẩm làm đẹp từ loại cây này. Nếu các sản phẩm làm ra có công dụng và chất lượng tốt, công ty sẽ đăng ký nhãn hiệu độc quyền cho các sản phẩm từ cây nhân sâm Phú Yên; đồng thời quảng bá rộng rãi hơn đến người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh.
Bảo tồn và nhân rộng
Khi trao đổi về động lực khiến hai thanh niên trẻ dốc hết sức để đầu tư vào cây nhân sâm Phú Yên, Thái Mỹ Vàng bộc bạch: Chúng tôi vốn là con nhà nông nên cũng có chút hiểu biết về trồng trọt. Vả lại nhờ nhà có đất, thêm việc thích kinh doanh những mặt hàng chưa được nhiều người khai thác nên chúng tôi mạnh dạn đầu tư.
Tuy nhiên, mục đích chính của chúng tôi là muốn bảo tồn và phát triển giống cây dược liệu quý của quê mình. Sắp tới chúng tôi sẽ mở rộng diện tích trồng. Hiện nay, ngoài việc trực tiếp trồng và chế biến sản phẩm từ nhân sâm, chúng tôi còn hướng dẫn cách trồng cho một số hộ dân.
Theo ông Võ Kim Hạ, một người dân ở xã An Phú, lâu nay nhà ông chỉ trồng lúa, hoa màu trên đất ruộng nên thu nhập chỉ đủ để chi tiêu trong gia đình. Hiện ông được Công ty TNHH Nhân sâm Phú Yên hỗ trợ giống và hướng dẫn cách trồng cây nhân sâm. Trồng nhân sâm được một thời gian, ông thấy cây sống tốt. Ông Hạ hy vọng sẽ tăng thêm thu nhập từ việc trồng cây nhân sâm của Phú Yên.
Thực tế, nhân sâm là một trong những loại dược liệu quý, thường được người dân tìm kiếm và thu hái về. Tuy nhiên ít người biết loài nhân sâm của Phú Yên đang đứng trước nguy cơ biến mất. Thời gian qua, Sở KH-CN đã phối hợp với các đơn vị liên quan bảo tồn nguồn gen, nhân giống và phát triển loại cây có giá trị này.
Vì vậy, với những nỗ lực của hai thanh niên trẻ trong việc tìm lại giống sâm quý của địa phương đã không được tìm thấy từ nhiều năm nay, ông Nguyễn Mạnh Thi, Chủ tịch UBND xã An Phú, TP Tuy Hòa, cho biết: Những năm qua, xã An Phú chưa ai đề cập hay tìm được loại sâm quý này. Nhưng Dương Phi Thoàn và Thái Mỹ Vàng đã tìm và mạnh dạn đầu tư, phát triển giống cây khiến địa phương rất phấn khởi. Đây cũng là những thanh niên đầu tiên của địa phương dám làm và có niềm tin vào việc mình làm. Địa phương sẽ tạo điều kiện để họ tiếp tục gặt hái những thành quả trong việc trồng và phát triển cây nhân sâm Phú Yên.
KHANG ANH
