Quyết định 62 của Thủ tướng Chính phủ về khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn có hiệu lực từ tháng 12/2013, đã giúp các HTX của tỉnh có thêm động lực phát triển sản xuất kinh doanh, tăng hiệu quả hoạt động. Trao đổi với Báo Phú Yên những vấn đề liên quan đến kết quả và tồn tại cần giải quyết khi thực hiện quyết định này, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết:

Ông Lê Thanh Lam - Ảnh: MINH DUYÊN

- Từ năm 2013 đến nay, toàn tỉnh có hơn 80 HTX nông nghiệp tổng hợp hoạt động. Một thời gian dài, các HTX chỉ là cánh tay nối dài của các sở, ngành và chính quyền trong quản lý đồng ruộng, nên không phải là đối tác để các doanh nghiệp tìm tới hợp tác. Từ khi có Quyết định 62 của Thủ tướng Chính phủ và Phú Yên thực hiện đề án Tái cơ cấu nông nghiệp, trong đó HTX là một trong những thành phần kinh tế không thể thiếu thì việc mở rộng liên kết giữa HTX với các đơn vị, doanh nghiệp mới được chú trọng. Nếu năm 2013, số HTX trong toàn tỉnh liên kết được với các doanh nghiệp chỉ tính trên đầu ngón tay, thì đến nay trong số 84 HTX đã có 56 HTX liên kết với đơn vị khác làm mô hình sản xuất và 28 HTX có được hợp đồng thu mua sản phẩm lâu dài. Từ đây, các HTX đã tăng doanh thu, khẳng định được vai trò của mình trong hỗ trợ phát triển kinh tế hộ. Hiện, bình quân vốn hoạt động tại một HTX đạt hơn 3 tỉ đồng, tăng 1 tỉ đồng so với 4 năm trước.

* Ông có thể thông tin cụ thể một số mô hình liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản tại HTX đạt hiệu quả cao?

- Từ năm 2013 đến nay, các HTX đều duy trì từ 2-5ha diện tích làm cánh đồng lớn sản xuất lúa giống. Có HTX mở rộng được cánh đồng lên 20ha, 40ha, 60ha… Cụ thể, HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Tân Tây (huyện Tây Hòa) nhiều năm liền đã liên kết với Công ty CP Giống cây trồng Nha Hố để sản xuất giống trên diện tích 60ha. Sau thu hoạch, công ty thu mua toàn bộ lúa giống tươi tại ruộng với giá bằng giá lúa khô. Từ 60ha, HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp (huyện Tuy An) đã liên kết với Công ty TNHH Nông - Lâm - Nghiệp TBT của tỉnh Quảng Ngãi tiêu thụ lúa giống trên diện tích 30ha; 10ha với Trung tâm Giống và Kỹ thuật cây trồng Phú Yên; và với Công ty TNHH Dịch vụ cây trồng Quy Nhơn, Công ty TNHH Nông nghiệp Trung Nam số diện tích còn lại. Năm qua, HTX này đã tiêu thụ 400 tấn lúa giống, cho doanh thu 3,2 tỉ đồng.

Ngoài sản phẩm lúa giống, một số HTX còn liên kết làm mô hình tiêu thụ sản phẩm bắp lai. Điển hình như HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa Quang Nam (huyện Phú Hòa), trong năm 2016 đã liên kết với Công ty Vạn Thắng trồng cây bắp lai trên diện tích 20ha. Sản phẩm của người dân được công ty này bao tiêu. Mỗi hecta trồng bắp, người dân có thu nhập gần 22,7 triệu đồng, cao hơn gấp 1,5 lần so với trồng lúa.

* Vậy, Liên minh HTX tỉnh đã hỗ trợ các HTX như thế nào trong thực hiện liên kết hợp tác với các đơn vị, tổ chức trong và ngoài tỉnh?

- Trong tỉnh, Liên minh HTX tỉnh làm cầu nối HTX với các doanh nghiệp cung cấp vật tư nông nghiệp như Công ty CP Kết nối sản xuất thương mại dịch vụ phân bón Rồng vàng đất Việt (TP Hồ Chí Minh), Công ty TNHH Nhà máy phân bón NPK Phú Yên…; giúp các HTX tiếp cận nguồn vật tư nông nghiệp có nguồn gốc rõ ràng, giá cả hợp lý phục vụ triển khai các mô hình cánh đồng lớn. Trong năm qua, đơn vị cũng liên kết với Hội Nông dân tỉnh để giúp HTX huy động được nông dân cùng làm nông nghiệp sạch, áp dụng khoa học hiện đại. Đối với VNPT Phú Yên, khi liên kết đơn vị muốn tạo sự kết nối thường xuyên giữa các HTX với nhau thông qua hệ thống điện tử, để triển khai chợ nông sản online cho các HTX trong tương lai.

Ngoài ra, Liên minh HTX đã kết nối với Hiệp hội Những người trồng rừng ở Phần Lan. Nhờ đó, các HTX được học kỹ thuật về ươm giống, trồng rừng, chăm sóc, khai thác và tiêu thụ sản phẩm từ rừng… Các HTX còn được cấp chứng chỉ rừng PEFC theo chuẩn châu Âu, làm cơ sở để tái cơ cấu lâm nghiệp theo hướng bền vững và tạo điều kiện cho các sản phẩm gỗ, hàng thủ công mỹ nghệ từ gỗ của các HTX tiếp cận được thị trường châu Âu.

Công ty CP Giống cây trồng trung ương Quảng Nam đã hợp tác sản xuất và tiêu thụ lúa giống với HTX Nông nghiệp An Thạch trong 2 năm nay - Ảnh: MINH DUYÊN

* Hiện các HTX đã tận dụng được tối đa những ưu đãi từ Quyết định 62 chưa?

- Các HTX mới tận dụng được những ưu đãi trong xây dựng mô hình, tập huấn kỹ thuật để làm cánh đồng mẫu lớn, nhờ vậy đủ điều kiện để liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản với các đơn vị thu mua. Tuy nhiên, do còn thụ động, các HTX chưa đa dạng được sản phẩm mà mới chỉ dừng lại ở sản xuất lúa giống. Với các loại cây bắp, rau màu, thảo dược…, các HTX còn sản xuất manh mún.

Ngoài ra, đối với những ưu đãi về miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho thực hiện xây dựng cơ sở sấy, chế biến, kho chứa phục vụ cho dự án cánh đồng mẫu lớn, các HTX còn gặp nhiều vướng mắc khi chưa phân định được diện tích sân phơi, nhà kho trong tổng diện tích HTX thuê của Nhà nước. Vì vậy, nhiều đơn vị vẫn phải đóng tiền thuê đất cho phần diện tích này.

* Giải pháp nào để khắc phục những hạn chế trong thực hiện Quyết định 62, thưa ông?

- Liên minh HTX tỉnh sẽ phối hợp với các sở TN-MT, Tài chính để giải quyết những vướng mắc của HTX về thuế thuê đất đối với diện tích phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, đảm bảo quyền lợi của các HTX được bảo đảm theo đúng quy định của Luật Đất đai năm 2013 và Quyết định 62 của Thủ tướng Chính phủ. Đối với việc mở rộng liên kết xây dựng cánh đồng mẫu lớn, đơn vị cũng đã đề xuất UBND tỉnh xin cơ chế hỗ trợ về giống cho những HTX nông nghiệp đã huy động được diện tích ruộng đất lớn của thành viên. Những HTX đã có diện tích thì nâng cao kỹ thuật canh tác, đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng, đẩy mạnh liên kết với các công ty cung cấp vật tư nông nghiệp, cung cấp giống, để sản phẩm nông sản của HTX đáp ứng nhu cầu thị trường và HTX trở thành đơn vị cung cấp nguyên liệu uy tín cho đối tác. Về việc hỗ trợ máy móc trong sản xuất và chế biến nông sản, đơn vị đang phối hợp với Sở KH-ĐT xây dựng kế hoạch để các HTX đủ điều kiện thụ hưởng theo Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ. Không dừng lại ở sản phẩm lúa giống, Liên minh HTX tỉnh khuyến khích các HTX có thế mạnh về các sản phẩm nông nghiệp khác cũng phát huy hiệu quả bằng việc đẩy mạnh các thương hiệu truyền thống như dâu tằm ở HTX Hòa Phong, cây bông ở HTX An Hiệp, rau an toàn ở HTX Bình Ngọc…

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN