Sự kiện Hầm đường bộ Đèo Cả hoàn thành trong năm Đinh Dậu 2017 sẽ là mốc son trong hành trình chinh phục những con đèo hiểm trở của Công ty CP Đầu tư Đèo Cả. Thành công này hội đủ các yếu tố, từ chính sách đầu tư theo mô hình đối tác công tư (PPP) và sức mạnh nội lực, sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ và chính quyền các địa phương, sự ủng hộ của nhân dân vùng dự án, đặc biệt là quá trình lao động miệt mài của tập thể lãnh đạo, kỹ sư, người lao động.
Sản phẩm của mô hình PPP
Mặc dù còn không ít chuyện phải bàn về mô hình PPP ở nước ta, song có thể khẳng định, dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả là một điểm sáng trong lĩnh vực giao thông vận tải (GTVT).
Đây là lần đầu tiên một công trình đào hầm xuyên núi quy mô lớn được thực hiện bởi người Việt Nam, bằng nguồn vốn Việt Nam. Đây cũng là lần đầu tiên một dự án tiết giảm được hơn 4.000 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư dự kiến ban đầu nhờ những sáng kiến thay đổi thiết kế và giải pháp công nghệ. Đây cũng là dự án PPP nhận được sự quan tâm đặc biệt của nhiều lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Trong bộn bề công việc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng và nguyên Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải... đã dành thời gian thăm hiện trường và có những chỉ đạo cụ thể. Công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư được chính quyền các địa phương và chủ đầu tư đặc biệt quan tâm. Đây cũng là dự án có quy mô lớn trong lĩnh vực GTVT không những triển khai đúng tiến độ mà còn về đích trước 2 tháng. Ngoài nguồn vốn của chủ đầu tư, vốn trái phiếu chính phủ cũng được giải ngân, hỗ trợ đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư.
Khác với các dự án BOT trên quốc lộ 1 và 14, người tham gia giao thông qua đèo Cả có quyền lựa chọn đi qua hầm hoặc lên đèo. Có nghĩa là việc trả phí hoàn toàn tự nguyện. Ai muốn tiết kiệm thời gian, xăng - xe, phòng ngừa tai nạn giao thông... thì trả phí qua hầm và ngược lại. Đó cũng là nét nhân văn của dự án này.
Với việc hoàn thành hầm đường bộ đèo Cả, đất nước sẽ có thêm một công trình mang tầm vóc thế kỷ, góp phần tạo đột phá về kết cấu hạ tầng GTVT. Thực tiễn triển khai dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả cũng khẳng định sức mạnh nội lực, sức bật của chính sách, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam. Điều này càng có ý nghĩa trong bối cảnh nguồn vốn ODA đang bị thu hẹp và những quy định về đầu tư theo hình thức PPP chưa đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài.
Động lực phát triển Nam Trung Bộ
Dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả về đích - như lời ông Lê Đức Vinh, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, “là niềm vui lớn của đảng bộ, chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa”. Bởi công trình này sẽ khắc phục rào cản về giao thông, thúc đẩy liên kết kinh tế giữa 2 tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa nói riêng và cả khu vực Trung Bộ nói chung.
Trong tương lai không xa, khi hầm đường bộ đèo Cù Mông hoàn thành (tiếp sau hầm đèo Cả), Phú Yên sẽ không còn là một “ốc đảo” do bị chặn ở 2 đầu bởi đèo Cả ở phía nam và đèo Cù Mông ở phía bắc. Trong năm 2017, tiềm năng kinh tế biển gắn với du lịch của Khánh Hòa và Phú Yên sẽ được kết nối thuận lợi hơn do giao thông đường bộ được rút ngắn cả về khoảng cách và thời gian. Du khách cũng sẽ yên tâm khám phá cùng lúc những cảnh quan kỳ thú của cả Khánh Hòa và Phú Yên. Nông, hải sản và hàng hóa khác của Phú Yên sẽ đến được với Nha Trang và TP Hồ Chí Minh nhanh hơn, thuận lợi hơn. Người dân địa phương không còn ám ảnh bởi những vụ tai nạn giao thông thảm khốc tại khu vực đèo Cả...
Vui mừng trước những cơ hội và triển vọng phát triển kinh tế đang được mở ra khi hầm đường bộ đèo Cả được đưa vào sử dụng, không thể không nhắc tới sự đóng góp quên mình của người dân địa phương vùng dự án. Không ít người đã rời bỏ nơi “chôn nhau cắt rốn” đến lập nghiệp mưu sinh tại vùng tái định cư. Họ xứng đáng được tôn vinh.
Hiệu quả của nguồn vốn nội
Có thể nói dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả đã vượt qua nhiều thách thức lớn, nhất là về huy động vốn. Đã nói đến đầu tư thì không thể không nói tới nguồn vốn. Đối với một dự án lớn như Hầm đường bộ qua đèo Cả, bài toán huy động vốn càng hết sức nan giải. Lúc đầu, chủ đầu tư đã tính đến việc vay vốn nước ngoài và đã tiếp cận với các tổ chức tín dụng của Pháp, Mỹ... Song câu chuyện huy động vốn nước ngoài chẳng hề đơn giản. Ngoài các vướng mắc về thủ tục, việc vay vốn nước ngoài kéo theo nhiều ràng buộc làm giảm hiệu quả đầu tư và làm cho các cuộc đàm phán không thành.
Ở trong nước, vào thời điểm đó, lạm phát cao nên lãi suất huy động và cho vay của các ngân hàng thương mại rất cao, khả năng cho vay cũng hạn chế. Nợ xấu gia tăng khiến các ngân hàng càng cẩn trọng trong việc tài trợ vốn cho các dự án.
Điều đáng mừng là sau khủng hoảng kinh tế 2008-2010, kinh tế vĩ mô dần ổn định, lạm phát được kiềm chế, lãi suất ngân hàng cũng giảm dần. Thêm vào đó, chủ trương đầu tư nhằm tạo bước đột phá về kết cấu hạ tầng được khẳng định trong Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và được thể chế hóa bằng các văn bản pháp quy của Nhà nước. Yếu tố mang tính “thiên thời” này cùng với tính hiệu quả của dự án đã giúp chủ đầu tư tiếp cận được với nguồn vốn vay trong nước. Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank) trở thành người bạn đồng hành của dự án với cả hai tư cách, vừa là nhà tài trợ vốn, vừa để quỹ đầu tư của mình tham gia với tư cách cổ đông. Những năm qua, VietinBank đã phối hợp với Công ty CP Đầu tư Đèo Cả trong việc quản lý tài khoản giữa chủ đầu tư, ngân hàng và nhà thầu, giúp chủ đầu tư quản lý được dòng tiền thanh toán của dự án, đảm bảo nhà thầu sử dụng tiền đúng mục đích.
Việc đưa hầm đường bộ đèo Cả vào khai thác sớm hơn tiến độ đề ra khẳng định tầm nhìn của VietinBank trong chọn lựa dự án đầu tư hiệu quả và nhà đầu tư tin cậy. Đóng góp cho thành công của một dự án trọng điểm quốc gia về kết cấu hạ tầng chắc hẳn là việc làm có ý nghĩa và là niềm vui lớn đối với nhà tài trợ vốn. Niềm vui đó càng được nhân lên khi dòng vốn đầu tư chảy vào đúng chỗ, khi dự án đã đến ngày kết trái và khi niềm tin thắng lợi đã đẩy lùi lo ngại, rủi ro.
Nhìn từ các góc độ khác nhau, có thể nhận ra rằng, với dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả, các bên cùng thắng và niềm vui ngày về đích chẳng phải của riêng ai!
ĐOAN TRANG
